یک پژوهشگر با ابراز نگرانی از کاهش سهم بخش کشاورزی از تولید ناخالص داخلی کشور، تامین امنیت غذایی در سنوات پیش رو را یک الزام دانست و خواستار انجام مطالعه و قابلیت سنجی فنی برای افزایش ظرفیت تولید در بخش کشاورزی شد.
فاطمه پاسبان، مدرس و پژوهشگر حوزه کشاورزی در گفتگو با خبرنگار اقتصاد آنلاین گفت: بررسی روند توسعه کشورهای مختلف حاکی از آن است که توسعه بخش کشاورزی به عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی و یا حتی فراتر از آن، به‌عنوان پیش‌نیاز ضروری برای تحقق توسعه پایدار کشور امری حیاتی است؛ به طوری که بدون رفع موانع توسعه در این بخش، نمی‌توان انتظار داشت سایر بخش‌ها از جمله بخش صنعت به شکوفایی و توسعه دست یابند.
وی افزود: بخش کشاورزی در حال حاضر با مشکلات و چالش‌های اساسی همانند خشکسالی، تغییرات آب و هوایی، کافی نبودن سرمایه‌گذاری، مشکل آب و خاک، پایین بودن بهره‌وری، ضایعات و هدرفت، مدیریت ناکارآمد بازار و تولید، کمبود دانش و فناوری روزآمد و مدیریت دانش، کمبود تحقیق و توسعه، کمبود ترویج و آموزش کاربردی روبرو است و ترسیم درخت مشکل و ارائه راهکارهای اساسی برای حل هر مشکل و مساله، نیازمند مدیری است که با الفبای مدیریت مشارکتی آشنا بوده و تصمیم سازی‌هایش بر محور تحقیق و مطالعه و مشارکت فکری و عملیاتی با ذینفعان در منطقه بنا شده باشد.
این پژوهشگر حوزه کشاورزی گفت: توجه ناکافی و به موقع و بدون رویکرد مدیریت دانش به مشکلات بخش کشاورزی، به طور قطع به مشکلات موجود عمق بخشیده و مشکلات جدیدی را به وجود خواهد آورد که در آینده نیز، فائق شدن بر این مشکلات سخت‌تر و پیچیده‌تر خواهد شد
وی ادامه داد: در علم اقتصاد برای دستیابی به توسعه پایدار، به انباشت سرمایه توجه ویژه شده است؛ به نحوی که سرمایه اعم از مادی (پولی، مالی، طبیعی و …) و غیرمادی (سرمایه اجتماعی، انسانی، فرهنگی و … ) بر محوریت محافظت و توسعه منابع طبیعی و پایه استوار است اما در کشور ما به‌طورکلی و به خصوص در بخش کشاورزی با «انباشت مشکل» روبرو هستیم و هر روز مشکل جدیدی به این مشکلات اضافه می‌شود.
به گفته پاسبان، شناخت سرمنشاء و علل اصلی مشکلات موجود در وهله اول می‌تواند کمک به تدوین برنامه و راهبردهایی برای بخش کشاورزی کند و سپس به کمک این برنامه، در مدت زمان مشخص علل اصلی کنترل و مدیریت خواهد شد. در غیر این صورت چشم‌انداز بخش کشاورزی از بعد شاخص‌های توسعه پایدار مطلوب و مناسب نخواهد بود.
وی اضافه کرد: از طرف دیگر توجه به این نکته ضرورت دارد که فعالیت‌های بخش کشاورزی در بستر اقتصاد کلان و سیاست‌های حاکمیت شکل گرفته است. این بخش از متغیرهای کلان اقتصادی و سیاست‌های مختلف اتخاذ شده تاثیر می‌گیرد؛ ضمن اینکه افزایش تورم تولید شامل افزایش قیمت نهاده، دستمزد کارگران، اجاره ماشین آلات تهدید بزرگی برای مزیت رقابتی و پایداری تولید در بخش کشاورزی است.
این پژوهشگر حوزه کشاورزی بیان کرد: شناخت علل بروز تورم همچنین مدیریت و کنترل تورم از جمله اقداماتی است که بر توسعه پایدار بخش کشاورزی موثر است. در کنار آن سیاست‌های دولت در خصوص تجارت، تولید و بازار اگر به صورت منطقی و کارآمد تعیین شود، می‌تواند بخشی از مشکلات بخش کشاورزی را برطرف کند
وی یادآور شد: با وجود همه هشدارهای متخصصان بی‌طرف داخلی و جهانی، هنوز بخش کشاورزی در اولویت نیست و آمار به خوبی تضعیف بخش کشاورزی را در طول زمان به نمایش گذاشته است.
پاسبان ادامه داد: بر اساس آخرین نتایج حساب‌های ملی فصلی مرکز آمار ایران، تولید ناخالص داخلی (GDP) به قیمت ثابت سال ١٣٩٠ در تابستان سال ١٤٠٢ به رقم ٢١٩٠ هزار میلیارد ریال با نفت و ١٨٥٠ هزار میلیارد ریال بدون احتساب نفت رسیده است که نشان از رشد ٧,١ درصدی تولید ناخالص داخلی با نفت و ٤.٢ درصدی تولید ناخالص داخلی بدون نفت در تابستان سال ١٤٠٢ دارد.
وی با اشاره به منفی اعلام شدن رشد بخش کشاورزی افزود: در تابستان سال ۱۴۰۲ ارزش افزوده بخش کشاورزی به قیمت ثابت ۱۵۳ هزار میلیارد ریال بوده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل که رقم ۱۵۸ هزار میلیارد ریال برای آن گزارش شده، در حدود پنج هزار میلیارد ریال یعنی حدود ۳.۲ درصد کاهش یافته است.
چطور می توان ظرفیت تولید در بخش کشاورزی را افزایش داد؟
به گفته این پژوهشگر حوزه کشاورزی، اطلاعات موجود همچنین نشان می‌دهد که سهم بخش کشاورزی از تولید ناخالص داخلی کاهش یافته است. این سهم امسال به قیمت ثابت ۷ درصد بوده است و نسبت به مدت مشابه سال قبل که ۷.۷ درصد گزارش شده است، کاهش هفت دهم درصدی را نشان می‌دهد.
هوش مصنوعی به کمک کشاورزان شتافت! | سوزوندن علف‌های هرز با هوش مصنوعی! + ویدئو
وی افزود: بی‌ثباتی سهم بخش کشاورزی از تولید داخلی و روند کاهشی آن طی سال‌های مختلف نیز موید این است که افول بخش کشاورزی رقم خورده است.
پاسبان درباره افزایش دادن ظرفیت تولید در زیربخشهای کشاورزی، تاکید کرد: این مسئله ابتدا نیازمند مطالعه و قابلیت سنجی فنی، جغرافیایی، اقتصادی است؛ تا با در نظر گرفتن محدودیت‌های تولیدی بخش کشاورزی و سپس استخراج الزامات برای توسعه تولید، به تفکیک محصول و منطقه با همکاری دولت و حاکمیت با خانواده کشاورزی، برای اجرایی کردن این طرح‌ها اقدام شود.
این پژوهشگر درباره راهکارهای ایجاد رشد در بخش کشاورزی بیان کرد: رشد بخش کشاورزی نیاز به ایمان دارد. امنیت غذایی، رفع گرسنگی و سوء تغذیه در کشور و داشتن نسلی با نشاط و سالم نیازمند اجتناب از شو دادن و گفتار درمانی است.
پاسبان گفت: اگر بخش کشاورزی شامل غذا و بازیگران زنجیره ارزش آن و خانواده بزرگ کشاورزی برای سیاستگزاران مهم است، در عمل باید اقتدار آن را رقم زد؛ نه به شعار و نه با شو؛ بلکه با عمل و مساله‌یابی همچنین حل مساله با رویکرد علمی و حکمرانی خوب، باید وارد عمل شد.
وی تاکید کرد: هر مساله‌ای راه حلی دارد و رجوع به متخصص آن که توانمندی مشارکت‌پذیری، کار تیمی و پیاده سازی الگوی حکمرانی خوب را دارد،