علائم عفونت پستان در دوران شیردهی و درمان عفونت سینه
امروزه عفونت‌های پستان در زنان نسبت به گذشته شیوع کمتری پیدا کرده‌اند ولی هنوز و همچنان یکی از مشکلات شایع پستانی محسوب می‌شوند. عفونت‌های پستان معمولا عارضه‌ای دردناک و آزاردهنده‌اند که اگر جلوی پیشرفت آنها گرفته نشود، مراحل درمانی را دشوارتر و طولانی‌تر می‌کنند. این عفونت‌ها در سنین بین 18 تا 50 سالگی شیوع بیشتری دارند ولی حتی نوزادان هم گاهی به آن مبتلا می‌شوند.
به‌طور کلی، این عفونت‌ها به 2 دسته تقسیم‌بندی می‌شوند؛ عفونت در دوران شیردهی (ماستیت یا تب شیر) و عفونت در سایر دوره‌های زندگی.
عفونت ماستیت چیست؟
ماستیت یک نوع التهاب است که فقط در مادران شیرده دیده می شود و عبارت است از عفونت پستان که می تواند خود به خود یا در طول شیردهی اتفاق بیفتد. خوشبختانه راههای مختلفی برای پیشگیری از این بیماری وجود دارد که می تواند مادران شیرده را در برابر این عفونت مصون نگه دارد. در صورت ابتلا ،این عفونت قابل درمان است و معمولاً مشکل حادی برای مادران شیرده به وجود نمی آورد.
ماستیت التهاب و عفونت پستان می باشد که می تواند خود به خود یا طی شیردهی ایجاد شود. این موضوع محدود به زنان شیرده است که به صورت التهاب لوکالیزه و دردناک پستان بوده و ممکن است همراه با تب و ضعف رخ دهد. ماستیت ممکن است سبب قطع شیردهی شود. این بیماری می تواند در هرزمانی از شیردهی اتفاق بیفتد، اما طی هفته دوم و سوم پس از زایمان بیشتر شایع است. شیوع ماستیت در پستان های راست و چپ برابر است. این عفونت در مادر هایی که تازه وضع حمل کرده اند و برای اولین بار شیر می دهند شایعتر است.
علایم شایع ماستیت
-
سینه ی قرمز، متورم،گرم و سفت -
ناحیه یا نواحی دردناک -
تب بالاتراز ۳/۳۸ درجه ی سانتی گراد -
کسالت -
عفونت در سینه و پیدایش لوبول
علل ماستیت
شایع ترین باکتری های عامل این بیماری عبارتند از:
-
استافیلوکوک اورئوس -
استرپتوکوک بتاهمولیتیک -
ویروس اوریون
عوامل افزایش دهنده خطر
-
ایجاد خراشیدگی در نوک پستان -
مسدود شدن مجاری شیری -
طولانی بودن فواصل شیردهی
روشهای پیشگیری از ماستیت
-
قبل از شیردهی، شستن نوک پستان ها صورت گیرد. -
شستن دست ها قبل از تماس آنها با پستان ها -
استفاده از سینه بندهای مناسب -
استفاده از کرم لانولین یا سایر ترکیبات موضعی در صورت ترک خوردن یا خراشیدگی نوک پستان -
اجتناب از خوابیدن به شکم -
شیر دادن از هر پستان به طور متناوب -
در معرض هوا قرار دادن پستان ها بعد از هر نوبت شیردهی
عفونت پستان در دوران نوزادی
دلیل: در برخی از نوزادان، ممکن است در هفته اول یا دوم بعد از تولد، رشد جوانه پستان که داخل رحم تحت‌تاثیر هورمون‌های مادری است، ادامه یابد. این روند طبیعی است و خودبه‌خود قطع می‌شود و بافت پستان به حالت طبیعی برمی‌گردد اما گاهی بافت پستان حجیم و دچار التهاب، عفونت، درد و آبسه می‌شود.
درمان: درمان عفونت پستان در نوزادان، تجویز آنتی‌بیوتیک مناسب است ولی در صورت ایجاد آبسه، تخلیه آن لازم است. در نوزادان آبسه باید با احتیاط تخلیه شود و استانداردهای جراحی کاملا رعایت شوند، چون احتمال آسیب رسیدن به جوانه پستان وجود دارد و صدمه به جوانه پستان می‌تواند موجب اختلال رشد پستان در بزرگسالی شود.
عفونت پستان در دوران شیردهی
شیوع و بروز: امروزه با رعایت نکات بهداشتی، تعداد زنانی که در دوران شیردهی دچار ماستیت یا عفونت پستان می‌شوند، کاهش یافته است. در واقع، میزان بروز و شیوع این بیماری خوشبختانه رو به کاهش است. احتمال عفونت پستان در 6 هفته اول بعد از زایمان و هنگامی که مادر می‌خواهد کودک را از شیر بگیرد، بیشتر است. در 6 هفته اول بعد از زایمان به‌دلیل اینکه مادر روش درست شیردهی و نحوه رعایت بهداشت را نمی‌داند و هنگام از شیر گرفتن نوزاد هم به علت اینکه پستان‌ها پرشیر هستند و احتمال تجمع شیر بیشتر است و از طرفی کودک هم دندان درآورده و برخورد دندان با نوک پستان ممکن است باعث ایجاد خراش شود، احتمال عفونت پستان بالا می‌رود.
سیر بیماری: بیشتر زنانی که دچار عفونت پستان می‌شوند، سابقه‌ای از زخم یا خراش از نوک پستان را ذکر می‌کنند. خراش ایجادشده راه ورود میکروب به داخل پستان را باز می‌کند. شیر نیز محیط بسیار مناسبی برای رشد سریع میکروب است.
پیشگیری: با رعایت بهداشت فردی می‌توان حتی در صورت بروز خراش محیط را عاری از میکروب نگه داشت و جلوی بروز عفونت را گرفت. رعایت بهداشت یعنی شستشوی پستان‌ها قبل و بعد از شیردهی با آب ولرم، خشک نگه داشتن نوک و هاله پستان و تخلیه مکرر و جلوگیری از تجمع شیر. همچنین مادران هنگام شیردهی باید کل هاله را داخل دهان نوزاد قرار دهند. در این وضعیت احتمال خراش روی نوک پستان بسیار کمتر خواهد شد. وقتی مادر به‌طور مکرر دچار زخم نوک پستان می‌شود، باید دهان نوزاد بررسی شود. گاهی آفت داخل دهان نوزاد باعث ایجاد زخم نوک پستان می‌شود.
علایم:گرمی پوست پستان همراه با درد، قرمزی و تورم و گاهی تب و لرز از علایم اصلی عفونت پستان است. در صورتی که به‌موقع درمان انجام نشود، عفونت به آبسه تبدیل خواهد شد. در آبسه‌های شدید معمولا توده قابل لمس مشاهده می‌شود و پوست قرمز، نازک و حساس است.گاهی هم روی پوست زخم می‌شود و از آن چرک بیرون می‌آید.
درمان: اگر بیمار زود مراجعه کند و عفونت در مراحل اولیه باشد، با دادن آنتی‌بیوتیک می‌توان ماستیت را درمان کرد. آنتی‌بیوتیک را حتما باید پزشک تجویز کند. بعضی از آنتی‌بیوتیک‌ها نباید در دوران شیردهی مصرف شوند. البته درمان اصلی تخلیه مکرر پستان با پمپ، شیردوش یا شیردهی است. در صورت تشکیل آبسه، سونوگرافی از پستان درخواست می‌شود و در صورت تایید علاوه بر تجویز آنتی‌بیوتیک، حفره حاوی عفونت تخلیه می‌شود.
براساس شرایط عمومی بیمار، ممکن است بتوان با بی‌حسی موضعی و با یک سوزن آبسه را در چند مرحله تخلیه کرد. در صورتی که پوست پستان زخمی، خیلی نازک و شرایط بیمار حاد باشد، آبسه باید با جراحی تخلیه شود.
به هیچ وجه نباید شیردهی را قطع کند. خوردن شیر مادر و آنتی‌بیوتیکی که پزشک برای درمان عفونت تجویز می‌کند هیچ ضرری برای کودک ندارند.
ماموگرافی:وقتی عفونت و آبسه مطرح می‌شود، همیشه باید به فکر بیماری‌های بدخیم پستان هم باشیم زیرا بعضی از بدخیمی‌ها باعث بسته شدن مجرا و تجمع ترشحات، عفونت و آبسه می‌شوند. بنابراین همه زنان بالای 35 سال که دچار عفونت پستان شده‌اند، حتما باید بعد از تکمیل درمان عفونت، ماموگرافی شوند. در مواقع تخلیه آبسه، نمونه‌برداری از دیواره آبسه هم ضروری است.
موارد منع شیردهی: فقط در شرایط زیر، محدودیت شیردهی وجود دارد:
-
اگر محل برش جراحی درست در جایی است که کودک هاله را داخل دهان می‌گذارد. -
اگر مادر درد زیادی دارد و نمی‌تواند خوب شیر بدهد و شیر به جای تخلیه شدن، داخل پستان باقی می‌ماند. -
اگر عفونت بسیار شدید و مادر بدحال است و باید در بیمارستان بستری شود. -
اگر نوک پستان به‌دلیل وجود زخم‌های زیاد تخریب شده و فوق‌العاده دردناک است، عفونت به پوست رسیده و احتمال دارد به کودک منتقل شود. -
اگر شیر مادر در اثر جراحی یا به دنبال تخلیه آبسه آغشته به خون می‌شود و با خوردن شیر خون‌آلود توسط نوزاد، خون وارد دستگاه گوارش نوزاد و ظهور خون در مدفوع و نگرانی والدین می‌شود. در این مواقع باید شیردهی از پستان سالم ادامه یابد و پستان عفونت‌کرده با شیردوش تخلیه شود.
عفونت پستان در سایر دوره‌های زندگی، غیر از دوران شیردهی
این نوع از عفونت‌ها را می‌توان به 2 گروه کلی تقسیم کرد؛ عفونت قسمت‌های مرکزی پستان که مجاور هاله هستند و عفونت قسمت‌های محیطی پستان.
عفونت‌های مرکزی (مجاور هاله پستان)
این عفونت‌ها بیشتر در سنین 45-15 (متوسط سنی 32 سال) بروز می‌کنند. تحقیقات نشان داده این نوع عفونت با مصرف سیگار ارتباط نزدیکی دارد. علائم مانند همان آبسه معمولی است که ممکن است با یا بدون وجود توده باشد. التهاب، عفونت و گاهی هم تغییراتی در نوک پستان دیده می‌شود. درمان تجویز آنتی‌بیوتیک و در صورت وجود آبسه، تخلیه آن است. گاهی ممکن است عفونت در پوست ارتباطی با مجرای شیری پیدا کند که به آن فیستول مجرای شیری گفته می‌شود. البته علت ایجاد فیستول می‌تواند در اثر تخلیه خودبخود آبسه، ناشی از جراحی آبسه یا نمونه‌برداری از توده‌های التهابی در این منطقه باشد.
عفونت‌های قسمت محیطی پستان
این عفونت‌ها شیوع کمتری دارند و در سنین بالاتری دیده می‌شوند. بیشتر مبتلایان دچار بیماری زمینه‌ای مانند دیابت و روماتیسم مفصلی هستند یا داروهای کورتونی استفاده می‌کنند. درمان هم مشابه درمان ماستیت و آبسه است.
عفونت پوست پستان
عفونت پوست پستان، نوع دیگری از عفونت است که دارد که در پوست پستان دیده می‌شود و ممکن است فقط در سطح پوست باشد یا در مواقع پیشرفته به آبسه تبدیل شود. عفونت پوست پستان، در زنانی که چاق هستند و پستان‌های بزرگی دارند، شایعتر است و معمولا در نیمه تحتانی پستان دیده می‌شود. گاهی با کیست‌های سباسه (کیست چربی) همراهند.
درمان: درمان این بیماری نیز مانند درمان ماستیت و آبسه است ولی برای جلوگیری از این نوع عفونت، رعایت بهداشت ضروری است. پوست باید خشک و با آب و صابون ملایم شسته شود. استفاده از کرم و پودر توصیه نمی‌شود.
عفونت قارچی و ویروسی پستان
این نوع از عفونت معمولا در بیمارانی شایع است که سیستم ایمنی بدنشان در اثر بیماری یا استفاده از دارو، ضعیف شده است. درمان این افراد نیز درمان بیماری زمینه‌ای است.