اسهال در گوساله در چه سنی و چه فصلی گوساله را تهدید می کند؟
اسهال اغلب به از دست دادن آب بدن و الکترولیت ها گفته می شود و اکثر موارد آن در سن 3 تا 16 روزگی رخ می دهد. عوارض مختلفی در نتیجه اسهال پدیدار می شود که می توان به از دست دادن مایعات بدن و کاهش حجم خون، عدم تعادل الکترولیت ها و اسیدوز، شوک و مرگ حیوان اشاره کرد.
با شروع فصل گرما، این بیماری هم در گوساله های تازه متولد شده شیوع می یابد که ممکن است همراه با گرمازدگی موجب تلف شدن دام نیز گردد.
معمولا اسهال در گوساله به رنگ زرد مایل به سبز است.
اسهال عفونی گوساله به دو صورت یافت می شود
-
آنهایی که باعث ترشح مقادیر زیادی مایعات و الکترولیت ها از روده می شوند مانند اشرشیا کلی K99 . -
آنهایی که باعث کاهش جذب مواد از روده می شوند از قبیل سالمونلا، روتا ویروس، کورونا ویروس و گونه های دیگر اشیرشیا کلی.
تشخیص اسهال در گوساله (Calf diarrhea):
در بحث اسهال، موضوع اصلی شناسایی زود هنگام و درمان حیوان مبتلا می باشد. مدفوع آبکی به شکل اسهال به همراه کم آبی در گوساله که مقادیر قابل توجهی آب از دست داده اند دارای پوستی با قابلیت ارتجاعی ضعیفی می باشند.
هنگامی که پوست این گوساله ها را می کشیم اغلب اوقات بیشتر از 3 ثانیه طول می کشد تا به حالت اولیه خود باز گردد. گوساله توان ایستادن را از دست می دهد و زمین گیر می شود. گوساله ها دارای دهانی خشک و لثه ای سفید، گوشهایی سرد و چشم های گود رفته هستند.
از دیگر مواردی که می تواند به شناسایی اسهال کمک کند می توان به غلظت پایین گلوکز خون و کاهش دمای بدن (کمتر از 7/37 درجه سانتی گراد) اشاره کرد.
سطوح الکترولیت های خون (سدیم، پتاسیم، بیکربنات و کلرید) کاهش می یابد و به طور معکوس عملکرد اندام ها به ویژه قلب را تحت تأثیر قرار می دهند. این حیوانات به طور مشخص افسرده می باشند.
مهمترین اثر اسهال در گوساله، از دست دادن آب و بیکربنات، یون های سدیم و پتاسیم خون و سایر مایعات بدن می باشد. وقتی که عامل بیماری زا موجب آسیب روده می شود، بدن گوساله تلاش می کند که آن را خنثی کند و عامل بیماری را از بین برده و دفع کند
مدفوع گوساله های مبتلا به اسهال پنج تا ده برابر بیش از گوساله های سالم حاوی آب می باشد. وقتی که آب اضافی در مدفوع دفع می شود، بدن حیوان دچار بی آبی مفرط می گردد و ممکن است در مدت چندین ساعت بر اثر بی آبی و یا افزایش اسیدیته خون بمیرد.
اگر شکم گوساله را به صورت مشکی تکان بدهیم متوجه می شویم داخل حالت پر از مایع دارد .نواحی انتهائی بدن سرد می شود.در این اسهال به خصوص در اشرشیا توکسمی هم خواهد داد و گوساله را دچار شوک می کند.
10 راه پیشگیری از اسهال گوساله ( Calf diarrhea ) :
-
مصرف آغوز را بلافاصله بعد از تولد گوساله به حداکثر برسانید. (روده گوساله فقط در 24 ساعت اول اجازه ورود پادتن ها را به داخل بدن می دهد). -
شرایط بدنی و تغذیه گاو آبستن را در سطح مناسب نگهدارید. -
تعداد عوامل عفونت زا که گوساله در معرض آن ها قرار دارد را به حداقل برسانید. (محیط نگهداری گوساله را تمیز کنید). -
ازدحام بیش از حد به طور چشمگیری موجب افزایش تعداد عوامل بیماری زا در محیط می شود. -
محل زایش را تا جایی که امکان دارد خشک نگهدارید. -
حیوانات بیمار را در مکانی جداگانه نگهداری کنید. -
تجهیزات را بعد از هر بار استفاده تمیز و ضد عفونی کنید. -
یک گوساله سالم به طور طبیعی با اکثر عوامل بیماری زا مواجه خواهد شد و یک ایمنی فعال بر علیه آنها ایجاد می کند. -
تراکم گوساله های حساس را به حداقل برسانید.
3 راه درمان فوری اسهال در گوساله از نظر دامپزشکان
درمان اول:
تزریق سرم بخصوص سرم نمکی یا قندی نمکی،خیلی می تواند کمک کننده باشد،معمولا به ازای هر1 کیلو از وزن بدن 100 سی سی سرم زده می شود.
نکته اینکه وزن گوساله در هنگام تولد حدودا 25 الی 28 کیلو گرم است معمولا دو لیتر و نیم که همان 2 لیتر در روز کافی است. توجه داشته باشید که دمای سرم تزریق شده نباید پائین تر از دمای بدن گوساله باشد و سرد باشد.سرم را در آب ولرم قرار دهید.
تزریق 3 تا 5 سی سی فلونگزین مگلوبین که از دسته داروهای ضد التهابی است به درمان التهاب روده ای ایجاد شده می تواند کمک کننده باشد.
استفاده از آنتی بیوتیک های خوراکی مثل نئومایسین بسیار موثر است معمولا به مدت 3 روز روزی 2 عدد تجویز می شود.
استفاده از آنتی بیوتیک تزریقی مثل انروفلوکسازین یا اکس تتراسایکلین به مدت 3 تا 5 روز .
گاهی اگر حالت اسهال بسیار شدید باشد یک چیزی حدود 13 گرم بی کربنات سدیم یا همان جوش شیرین به سرم قندی نمکی اضافه می کنیم.حتی می توانیم تا 15 گرم به گوساله خوراند.
علاوه بر دارو های بالا و کار های فوق شیر گوساله را 24 ساعت قطع کنید و از پودر های اسکور استاپ که معمولا 1 ساشه را در 3 لیتر آب مخلوط کرده و در وعده به گوساله خورانده شود.یا از پودر های او.ار.اس به همان روش فوق می توانیم استفاده کنیم.
یک درمان حمایتی نیز انجام می دهیم و به مدت 3 روز روزی 5 سی سی آ.د.3.ای تجویز می نمایم.
انجام درمان های بالا و مراعات مسائل دیگر به بهبود دام بسیار کمک خواهد کرد.
درمان دوم:
در درمان گوساله علاوه بر برطرف کردن عامل بیماری زا، باید سریعا آب و الکترولیت ها و انرژی لازم را تامین نمود تا مواد مغذی از دست رفته جبران گردد. در صورتی که گوساله دیر درمان شود و بی آبی شدید رخ دهد مجبور خواهیم شد آب و الکترولیت ها را از طریق وریدی به حیوان برسانیم.
از آنجا که مهمترین دلیل نشانه های اسهال و مرگ ناشی از آن، بی آبی بدن و از دست دادن الکترولیت ها و اسیدوز که ناشی از خروج آب از سلولها و مایعات بدن به دستگاه گوارش می باشد، مطمئنا مهمترین و موثرترین درمان، جایگزین کردن این مایعات و الکترولیت های ضروری برای بدن گوساله است.
از دست دادن آب و الکترولیتها در اسهال به صورت تصاعدی شدت می یابد. در مراحل ابتدایی و ملایم بیماری، گوساله هنوز می تواند بایستد و به خوبی می تواند آب و الکترولیت را بخورد. با پیشرفت بیماری، دهیدراته شدن شدت می یابد و گوساله ضعیف و بی حال می شود و تمایل خود را برای مصرف اختیاری مایعات، چه از طریق شیر مادر و چه از طریق آب و الکترولیت ها از دست می دهد.
یک اشتباه رایج گاوداری ها :در استفاده از الکترولیت های موجود این است که گاودار استفاده از آن را خیلی به تاخیر می اندازد و یا به دفعات کافی آن را به گوساله نمی خوراند.
در صورت خوراندن الکترولیت ها و مایعات به موقع و به دفعات کافی، گوساله ضعیف نخواهد شد و دمای بدنش حفظ می شود و توانایی خوردن و نوشیدن را حفظ می کند.
استفاده خیلی دیر از آب و الکترولیت موجب ضعف و بی حالی گوساله می شود و یا مصرف به دفعات کم موجب می شود که گوساله بیش از آنچه که مایعات را می نوشد، آنها را از طریق اسهال دفع کند و بیماری وخیم تر می شود.
وقتی بی آبی و اسیدوز شدت می یابد عملکرد طبیعی روده دچار اختلال می شود و مایعات خورده شده به خوبی جذب نمی شوند. دراین موارد مصرف خوراکی آب و الکترولیت ها کارایی کافی نخواهد داشت و تنها راه حل ممکن برای تامین آب و الکترولیت ها، سرم تراپی وریدی خواهد بود.
به جز مواردی که از آغاز، اسهال خیلی شدید است در موارد معمولی اسهال، در صورت استفاده مناسب و به موقع از آب و الکترولیت ها نیاز به سرم تراپی نخواهد بود.
از آنجا که در صورت مصرف آب اضافی، گوساله می تواند آب اضافی را سریعا دفع کند پس بهتر است اگر شک داریم که گوساله دچار کم آبی است یا خیر، مصرف آب و الکترولیت ها را آغاز کنیم تا این که صبر کنیم علایم بی آبی تشدید شود.
درمان های دیگری در کنار مصرف آب و الکترولیت ها انجام شده است. استفاده از محافظت کننده هایی مانند پکتین که از دیواره دستگاه گوارش در برابر سموم و آنزیم ها حفاظت می کنند نیز توصیه شده است. اثر این مواد در کند کردن سرعت حرکت مواد در لوله گوارش و جذب کردن سموم و خارج کردن آنها از دستگاه گوارش می باشد.
قبلا مرسوم بود که در درمان اسهال از داروهایی که موجب کاهش حرکات روده می شوند استفاده شود که این کار بر مبنای این فرضیه بود که افزایش حرکات دستگاه گوارش موجب اسهال می گردد. امروزه می دانیم که اکثر میکروارگانیسم های ایجاد کننده اسهال موجب کاهش حرکات روده می شوند و در حقیقت استفاده از این نوع داروها صحیح نمیباشد.
آنتی بیوتیک ها نیز به طور وسیعی در درمان اسهال گوساله ها استفاده می شوند. این داروها می توانند هم به صورت خوراکی و هم سیستمیک استفاده شوند ولی به طور کلی مصرف آنتی بیوتیک خوراکی مفید نمی باشد. یک بررسی کلی بر میکروارگانیسم های مسبب اسهال در گوساله ها نشان می دهد که عوامل عمده اسهال در گوساله نسبت به آنتی بیوتیک ها مقاوم می باشند.
روتا ویروس و کورونا ویروسها اصلا تحت تاثیر آنتی بیوتیک ها قرار نمی گیرند و همچنین کریپتوسپوریدیا – مانند اکثر کوکسیدیا ها – نسبتا ضعیف ویا اصلا به آنتی بیوتیک ها پاسخ نمی دهند.
سروتیپ K99 اشریشیا کولی که یکی از عوامل رایج در اسهال گوساله است در صورت تامین آب و الکترولیت ها و انرژی برای گوساله، توسط حیوان کاملا دفع می شود. فرم های تهاجمی ای. کولای و سالمونلا که در بافت روده رخنه می کنند و موجب عفونت عمومی در بدن گوساله می شوند پاسخ بهتری به مصرف سیستمیک آنتی بیوتیک ها نشان می دهند.
از آنجایی که این عوامل بیماریزا عمدتا عملکرد نرمال دستگاه گوارش را مختل می کنند این موضوع جای سوال است که به چه میزان آنتی بیوتیک خوراکی از روده جذب میشود تا کارایی لازم برای مقابله با عفونت را داشته باشد.
به علاوه مصرف خوراکی آنتی بیوتیک ها فلور طبیعی روده را تغییر می دهد و در برخی موارد میتواند زمینه لازم برای ایجاد عفونت های قارچی را مهیا کند.
بعضی از آنتی بیوتیک هایی که عمدتا مصرف می شوند مانع جذب گلوکز از دیواره روده می شوند و موجب تغییر ساولهای پوششی روده می شوند. در این موارد ادامه مصرف خوراکی آنتی بیوتیک ها در حقیقت موجب تداوم اسهال می گردد.
با وجود این، در مواردی که عفونت عمومی در بدن گوساله رخ می دهد، مصرف آنتی بیوتیک ها برای درمان ضروری می باشد ولی نوع آنتی بیوتیک مصرفی حتما باید بر اساس تشخیص دقیق میکروارگانیسم های مسبب اسهال انتخاب شود تا بهترین کارایی را داشته باشد.
استفاده از محصولات بیولوژیک طبیعی برای درمان اسهال در گوساله :
برای بازسازی مجدد جمعیت باکتریایی مستقر در روده برای درمان اسهال گوساله پیشنهاد شده است. محصولات حاوی لاکتوباسیلوس یا استرپتوکوکوس فاسیوم امروزه در بازار موجود می باشند. مفید بودن این محصولات هنوز قابل بحث است ولی مشخص شده است که در اسهال طولانی و یا وقتی که آنتی بیوتیک خوراکی بمدت طولانی مصرف می شود این ترکیبات مفید می باشند.
مصرف مایعات حاوی الکترولیت ها در صورتی که به دفعات لازم و به محض تشخیص زود هنگام بیماری انجام شود هنوز هم موثرترین درمان برای گوساله های مبتلا به اسهال می باشد. مهمترین وظیفه، تشخیص به موقع گوساله های مبتلا می باشد که در این حالت این گوساله ها به سرعت به درمان پاسخ می دهند. از آنجا که گوساله های بیمار معمولا ضعیف و دارای درجه حرارت پایین هستند باید از آن ها مراقبت بیشتری انجام گردد. در این موارد، تامین محل گرم و خشک و مواد مغذی ضروری برای گوساله ضروری می باشد. درمان های دیگری نیز ممکن است توصیه شود ولی اهمیت آنها خیلی کمتر از اهمیت تامین آب و الکترولیت ها می باشد.
درمان سوم از نظر دکتر چستر جونز :
-
مدیریت و خورانیدن آغوز کلید است. در عرض 24 ساعت اول پس از تولد مقادیر کافی آغوز (10 درصد وزن تولد) حرارت دیده (60 درجه سانتی گراد برای 30 دقیقه) به گوساله بخورانید. پیش از دوشاندن آغوز به طور دقیق اصول بهداشتی را رعایت و پستان را تمیز کنید. بهتر است آغوز را با کلسترومتر آزمایش کنید، با حرارت فرآیند کنید، در ظروف درجه بندی شده قرار دهید، و به سرعت منجمد کنید.
-
پس از خورانیدن مقادیر کافی آغوز در روز نخست، خورانیدن دوز دوم آغوز را پس از 24 اول در نظر بگیرید (به ویژه برای گوساله های تحت تنش اهمیت بسیاری دارد). این تفکر وجود دارد که ایمنوگلوبین های موجود در آغوز سطح روده کوچک را می پوشاند و از اتصال و تشکیل کلونی پاتوژن ها جلوگیری می کند. افزون بر آن، آغوز منبع بسیار عالی از انرژی فراهم می کند و حاوی ترکیباتی نظیر لاکتوفرین و اسیدهای چرب است که برای گوساله مفیدند.
-
فراهم کردن مواد مغذی مورد نیاز گوساله بسیار پر اهمیت است؛ اما، عادت دادن آرام گوساله ها به جایگزین شیر ممکن است به کاهش خطر ناهنجاری های هضمی در گوساله های تحت تنش کمک می کند.
-
در 14 روز اول زندگی، گوساله ها باید حداقل روزی سه بار مورد معاینه و بازدید قرار بگیرند. مزاج گوساله (به ویژه هوشیاری گوش ها)، وجود ترشحات دور ناف، امتیاز مدفوع (1= طبیعی و 4=اسهال آبکی)، و مصرف شیر جایگزین (سرعت و تمامیت خوردن شیر) را بررسی کنید. اگر گوساله یکی از علایم خطر را نشان داد، به سرعت وارد عمل شوید و یک مسیر درمانی را مطابق با مشاهده انتخاب کنید ( به طور قطع تمامی درمان ها کاملاً تحت نظر دامپزشک انجام می شود! )
-
در صورت بروز اولین علایم اسهال به سرعت عمل کنید. پروتوکل نویسنده این مقاله شامل خورانیدن الکترولیت ها و تزریق آنتی بیوتیک ها، تزریق داخل وریدی محلول نمکی یا جوش شیرین استریل در موارد شدید دهیدراسیون و ثبت همه درمانها و ارتباط با پرسنل با استفاده از گچ های رنگی، تخته های وایت-بورد و ثبت رکورد الکترونیکی می باشد.
-
استفاده از افزودنی های خوراکی در شیر جایگزین را برای تقویت سلامت دستگاه گوارش مد نظر قرار دهید. مثلا نئومایسین سولفات یا اکسی تتراسایکلین می تواند به نسبت 1:1 در شیر جایگزین به کار رود. این مقدار آنتی بیوتیک باید حداقل 7 روز و حداکثر 2 هفته خورانیده شود. عصاره های دیواره سلولی مخمرها و نیز آغوز اضافی هم میتواند در این امر موثر باشد.
-
جایگاه باکیفیتی را برای گوساله فراهم کنید. همه گوساله ها نیازمند بستر تمیز و خشک، عاری از تنش حرارتی و انگل ها و هوای با کیفیت می باشند.
-
برای توسعه پروتوکل های درمانی اسهال گوساله ها با دامپزشک و متخصص تغذیه گله همکاری کنید، مطمئن باشید همه کارگران آن پروتوکل ها را درک کرده اند و آن پروتوکل ها به طور منظم اطلاع رسانی و به روز می شوند و همه کارگران برای انجام آنها به طور صحیح آموزش دیده اند. پروتکل ها باید مکتوب در اختیار مسئول پرورشگاه قرار گیرد.
-
از بهداشتی بودن ظروف و تمیز شدن مناسب آنها اطمینان حاصل کنید و مطمئن شوید که رعایت اصول بهداشتی به طور منظم انجام گیرد.
-
دستورالعمل مخلوط کردن شیر جایگزین را 2 بار بررسی و مطالعه کنید، یک دماسنج فراهم کنید و مطمئن شوید که شیر در دمای مناسب به گوساله عرضه شود.
در مورد بیماری گاو ها بیشتر بدانید::
راههای تشخیص و پیشگیری انتقال بیماری سل گاوی + ویدیو
علائم ، تشخیص ، ۹ دلیل و ۲ راه درمان برگشتگی شیر دان گاو + فیلم
علل و درمان پرولاپس رحم در گاو + فیلم
علل ، تشخیص و ۲۱ راه درمان سریع نفخ در حیوانات
علل ، تشخیص و درمان فوری بیماری تیلریوز در گاو ( دام )
کاربر گرامی چنانچه در مورد ” اسهال در گوساله ” سوالی داشتید. در پائین همین صفحه در قسمت نظرات با ما و دیگر کاربران به اشتراک بگذارید.