کسانی که اولین کنفرانس مطبوعاتی رئیس جمهور منتخب را برگزار کردند باید مورد انتقاد قرار گیرند. این کنفرانس نشان داد که وی مشاوران قوی در زمینه دیپلماسی ندارد. زیرا اولین مصاحبه مطبوعاتی رئیس جمهور منتخب به عنوان یک شخصیت سیاسی نشان دهنده سیاست داخلی و خارجی وی است. روشن است که بسیاری پاسخ های خود را دریافت کرده اند ، اما در خارج از کشور نوع واکنش نشان داده است که آنها پاسخی دریافت نکرده اند و نمی دانند سیاست خارجی آقای رئیسی چیست.
بیشتر این کنفرانس مطبوعاتی باید به طور خاص و با استفاده از کلماتی با بار دیپلماتیک انجام می شد ، که متأسفانه ضعف دیپلماسی سیاسی را نشان نمی داد.
آقای رئیسی می داند که فضای منفی برای سیاست خارجی وی ایجاد شده است ، به ویژه توسط کسانی که می خواهند چیزی را به سیاست خارجی ایران تحمیل کنند. در واقع ، نوعی خرابکاری در سیاست ایران وجود داشت که وی باید آن را به روشنی بیان کند. به طور خاص ، انواع رفتارهای بستگان و افراد مرتبط با سیاست خارجی آنها به درستی یا نادرست مورد بحث قرار گرفته است ، به ویژه در میان افراد با سابقه حاکمیت متشنج.
بنابراین این انتظار علاوه بر از بین بردن زمان دولت فعلی ، انرژی دولت آینده را نیز از بین می برد. اگر دولت آینده می خواهد موفق باشد و نیازهای جامعه را برآورده كند ، باید تنش زدایی را هم در متن توسعه و هم در خارج از كشور در دستور كار خود قرار دهد. یعنی اگر تنش زدایی در خارج از کشور انجام نشود ، سیاست های توسعه داخلی با مشکل روبرو می شوند.
در سطح بین الملل ، مهمترین عامل تنش زدایی ، بحث برجام است که اگر بعید است در این دولت موفق شود ، باید در دولت آقای رئیسی موفق شود. در مرحله منطقه ای ، تنش زدایی نیز باید در دستور کار قرار گیرد. تنش هایی که کشورهای منطقه مانند عربستان سعودی به دروغ بر ایران تحمیل کرده اند ، باید تغییر کند. در روابط دو جانبه ، آقای رئیسی باید به همه عوامل سیاست خارجی دستور دهد که یک برنامه کاهش تنش را ارائه دهند. متأسفانه ، تاکنون برنامه خاصی در این زمینه از طرف دولت آینده وجود ندارد و اینكه سوابق نامهای مذكور صلاحیت آنها را در سیاست خارجی نشان نمی دهد.
تنش زدایی برای دولت آقای رئیسی اجتناب ناپذیر است و نباید وارد جو تنش شود. متأسفانه ، وقتی در اعلام سیاست خارجی دولت آینده خلا ایجاد می شود ، شاهد شرکت کنندگان فعال هستیم. از یک سو ، رژیم صهیونیستی به دنبال ایجاد روابط متشنج بین ایران و ایالات متحده است و از سوی دیگر ، گروه های مبارز در منطقه منافع جمهوری اسلامی را با ایالات متحده به چالش کشیده اند.
حملات موشکی بی معنی منتسب به ایران و برخوردهای شکل گرفته توسط ایالات متحده به نفع جمهوری اسلامی نیست. تنشی که گروه های مبارز در منطقه دارند به هیچ وجه به نفع جمهوری اسلامی ایران نیست. همه آنها مفهومی به نام “نگه داشتن ایران در مرکز تنش ها” را تحریک می کنند.
در عراق ، هر از چندگاهی ، گروههای غیرمسئول در چند مایلی پایگاههای ایالات متحده موشکهایی را شلیک می کنند که موشکهای آنها بدون ایجاد تلفات ، هنوز آجرهای تأسیسات آمریکا را جابجا نکرده اند. در مقابل ، ایالات متحده به دنبال مقابله با گروه های نزدیک به ایران است. کشوری که در جامعه بین المللی افزایش یابد با منافع ملی کشورهای متشنج همخوانی ندارد.
در چنین شرایطی ، تأثیر این رویدادهای منفی را می بینیم. آقای رئیسی برای از بین بردن احساس بیگانگی در میان مقامات وزارت خارجه ، باید وزیری را از وزارت خارجه انتخاب کند که این یک مسئله فناوری است.
باید فردی در شورای عالی امنیت ملی وجود داشته باشد که در حل بحران ها و مشکلات نقش اصلی را داشته باشد ، نه افرادی که در طول تجربه سیاسی خود همیشه در تنش بوده اند.
برخی از افرادی که ادعا می کنند به جریان اصلی نزدیک هستند با اخلاق خود سازگار نیستند و حتی توانایی ایجاد تنش های مختلف را دارند که تحمیل این توانایی ها به دولت قطعاً به ضرر سیاست های توسعه کشور خواهد بود و کار را دشوار می کند.
به عنوان مثال ، یک حرکت کاملاً ارزش مدار در مورد جام جهانی فیفا در منطقه انجام شده است. اتفاقاً به گفته کارشناسان ورزش ، ایران در گروه راحت تری نسبت به گروه B قرار دارد و احتمال صعود آن بیشتر است. می بینیم که برخی گروه ها این مشکل را با جریان مقاومت و غیره مرتبط می دانند و سعی می کنند اجتماعی ترین مسئله را به یک مسئله پرتنش در منطقه تبدیل کنند.
در گذشته شاهد بودیم که برای مثال در ورزش ها ایرانیانی که برای مردم بوسنی کشته شدند در جام جهانی از بوسنی حذف شدند و ایرانیانی که در عراق خونریزی کردند در جام ملت های آسیا از عراق حذف شدند. این موارد نشان می دهد که برخی از آنها دیدگاه چشمگیری دارند. یعنی آنها یک جزم ذهنی دارند و آن را به سیاست تحمیل می کنند. این باید کثرت گرا و پویا باشد.
سیاست خارجی آقای رئیسی نماینده 84 میلیون نفر است. این 84 میلیون نفر نمی توانند زندگی چریکی داشته باشند ، اما طبق چشم انداز 20 ساله ، آنها باید به اولین نیرو در تعامل سازنده با جهان علیه 26 قدرت جهانی در توسعه اقتصادی و شش کشور منطقه تبدیل شوند. کشور ما از نظر دفاعی به چنین درجه ای رسیده است اما از نظر اقتصادی هیچ جایگاه قابل تعریفی وجود ندارد.
بنابراین ، سیاست نرم ، زبان نرم و دیپلماسی عمومی نرم برای کار دولت آقای رئیسی ضروری است. افرادی که دنیا را سیاه و سفید می بینند به هیچ وجه نمی توانند صلح لازم را برای دولت آینده فراهم کنند.
* کارشناس سیاست خارجی و نماینده سابق مجلس
۲۷۲۱۵