هورمون درمانی چیست؟ آیا انجام هورمون درمانی خطرناک است؟

همه چیز در مورد هورمون درمانی

امروزه با توجه به تغییر سبک زندگی باید بیشتر به عوارض داروها توجه کرد. منظور ما از این هشدار آن است که به دلیل تغییرات ایجاد شده در سبک زندگی میزان بروز عوارض به دنبال مصرف داروهای مختلف در افراد نسبت به پیش افزایش چشمگیری داشته است.

این تغییرات شامل بی‌تحرکی، رژیم غذایی متفاوت نسبت به گذشته، شیوع انواع بیماری‌های مزمن در افراد، همچنین موضوع چاقی به‌عنوان یک مسئله بسیار مهم و شایع، می‌شوند.

مسئله داشتن اندامی زیبا یک آرزو برای همه مردان و زنان محسوب می‌شود؛ ولی متاسفانه همه افراد به دنبال راحت‌ترین راه برای دست یافتن به این هدف هستند و بدون این که از ورزش و رژیم غذایی مناسب و توصیه‌های پزشکان استفاده کنند.

به انواع داروهایی لاغر (بعضا غیر قانونی) روی می‌آورند. در نتیجه به‌دنبال مصرف آنها، خسارت و ضرر و زیان‌های جسمی و مالی را متحمل می‌شوند.

عوارض هورمون درمانی برای افزایش وزن

برخی از داروهای بسیار رایج که مخصوصا جوانان برای افزایش وزن استفاده می‌کنند (بیشتر در باشگاه‌های بدنسازی و به قصد حجیم کردن عضلات) داروهای کورتیکو استروئیدی یا همان کورتون‌ها هستند. جالب است بدانید که این داروها موجب چاقی کاذب در افراد می‌شوند.

زیرا مکانیسم اثر این داروها احتباس آب و نمک در فرد مصرف کننده است و در نتیجه شخص در مصرف طولانی مدت دچار تجمع چربی در نواحی مختلف بدن می شود. در نهایت، مصرفه‌کننده به هدف زیبایی شناختی نائل نمی‌شود. به‌علاوه، حتی چاقی کاذب، ناپایدار و عارضه‌داری را برای فرد به وجود می‌آورد که عوارض بسیاری را در آینده در پی خواهد داشت.

اگر بخواهیم به طور دقیق به عوارض این داروها یعنی کورتیکواستروییدها اشاره کنیم باید بگوییم که ریسک ابتلا به دیابت، فشار خون، سیستم ایمنی سرکوب‌شده، مشکلات گوارشی، گلوکوم یا افزایش فشار داخلی چشم و غیره را زیاد می‌کنند.

متاسفانه اغلب داروهای بدنسازی که فرد از منبعی غیر از داروخانه و بدون نسخه پزشک مصرف می کند، دارای کورتون هستند. موضوعی که در مورد این دارو وجود دارد این است که کورتون موجود در این قبیل داروهای به اصطلاح بدنسازی، سبب می‌‌شود که فرد به سرعت به نتیجه دلخواه خود برسد ولی ممکن است بعد از این روزهای اوج به سرعت عوارض خود را نیز نشان دهد.

به طور کلی می‌توان گفت که مصرف انواع داروهای هورمونی با هدف بدنسازی در جوانان می‌تواند سبب بروز عوارض وخیمی مانند عقیمی، ازدیاد فشار خون، نارسایی قلبی و کبدی، کوتاهی قد و بزرگ شدن سینه در مردان و پرمویی و خشونت صدا در زنان شود. این داروها به گونه‌ای با اختلالات هورمونی که ایجاد می‌کند، خصوصیات مردانه را در زنان و خصوصیات زنانه را در مردان ایجاد می‌کند.

عوارض مصرف قرص‌های هورمونی ضد بارداری

قرص مدروکسی پروژسترون، نوعی هورمون استروژن سنتتیک (صناعی) است. پروژسترون یکی از هورمون هایی است که نقش مهمی در کنترل سیکل قاعدگی و تخمک گذاری داشته و ماهانه یک تخمک را از تخمدان‌های فرد آزاد می‌کند.

نقش دیگر هورمون پروژسترون آماده سازی دیواره رحم برای بارداری است. در هر ماه اگر حاملگی رخ ندهد سطح پروژسترون افت کرده و درنتیجه آن دیواره رحم فرو می‌ریزد و فرد پریود می‌شود.

قرص مدروکسی پروژسترون در درمان‌ سرطان‌ پستان‌ در دوران‌یائسگی‌، هیپرپلازی‌ آندومتر و نیز سندرم‌ پلی‌کیستیک‌ تخمدان‌ پلی کیستیک وهمین طور در درمان خونریزی‌های‌ نامنظم‌ رحم‌، به‌ عنوان‌ جانشین‌ درمانی‌ هورمونی ‌در زنان‌ یائسه‌ و نیز ارزیابی‌ میزان‌ تولیدآندروژن‌ و استروژن استفاده می‌شود.‌

ولی به طور کلی اصلی‌ترین علت مصرف قرص مدروکسی پروژسترون تنظیم سیکل قاعدگی و بهبود اختلالات دوره‌های جنسی است.

با وجود این که نامنظم بودن دوره‌های قاعدگی و تخمک گذاری علل بسیاری متفاوتی دارند، ولی اصلی‌ترین علت بروز این اختلالات عدم تعادل هورمونی است. یکی هورمون‌های اصلی که در همین زمینه مشکل‌ساز می‌شوند پروژسترون است. حتی گاهی ممکن است علت ناباروری در برخی زنان همین عدم تعادل هورمونی باشد که با کمک این قرص‌ها مرتفع خواهد شد.

در مورد عوارض این داروها باید بگوییم اگر با قصد جلوگیری از بارداری از این قرص‌ها استفاده می‌کنید، باز هم احتمال بارداری خواهید داشت. آمارها نشان می‌دهد در هر سال از بین هر ۱۰۰ خانمی که این قرص‌ها را به صورت صحیح و منظم مصرف می کند، یک مورد بارداری اتفاق می افتد؛ ولی درمورد دیگر عوارض باید به لکه بینی، درد سینه، افزایش فشار خون، سر درد، حالت تهوع اشاره کنیم.

ذکر این نکته ضروری است که این موارد تنها عوارض زودگذر این قرص‌ها هستند که بعد از چند روز کاملا برطرف می‌شوند ولی این قرص‌ها یک سری عوارض خطرناک‌تر دارند که باید بیشتر نگران آنها بود. این عوارض شامل ایجاد لخته خون در پاها، افزایش شدت بیماری‌های مربوط به کیسه صفرا، حملات قلبی و سکته مغزی و تومور کبد هستند.

عوارض استفاده از انسولین با اهداف بدنسازی

انسولین یکی از داروهای اصلی بیماران دیابتی است و به این دلیل به این افراد تزریق می‌شود که بدن آنها به دلیل وجود برخی نواقص قادر به ساختن میزان کافی و کارآمدی از انسولین نیست. بنابراین همان‌طور که انتظار می‌رود انسولین، قند خون را کاهش می‌دهد.

برخی ورزشکاران به منظور حجیم کردن عضلات، علاوه بر سوماتوتروپین (هورمون رشد) انسولین را هم تزریق می‌کنند تا به این ترتیب اثر هورمون رشد را بهبود ببخشند.

افراد عادی به اندازه کافی انسولین اندوژن در بدن خود دارند و از طرفی هم قند آنها در محدود نرمال است بنابراین ممکن است با یک بار تزریق انسولین دچار افت شدید قند خون و شوک هیپوگلیسمی ناشی از آن شوند، و حتی به کما بروند و هیچ وقت هم از این کما زنده و سالم بیرون نیایند. به این ترتیب تزریق انسولین را به هیچ فرد سالمی صرفا با هدف افزایش حجم عضلانی یا انرژی توصیه نمی‌کنیم.

هورمون درمانی برای چه بیمارانی توصیه می شود؟

هر گاه سلول سرطانی دارای گیرنده استروژن یا پروژسترون باشد داروی هورمونی ضد استروژن به کنترل بیماری کمک می کند. اگر بیمار یائسه نشده باشد از تاموکسی فن استفاده می شود. این دارو به میزان 20 میلی گرم در روز استفاده می شود. تاموکسی فن قرص های 10 و 20 میلی گرمی دارد. 2 عدد قرص 10 میلی گرمی یا 1 عدد قرص 20 میلی گرمی در روز مصرف می شود.

در بیماران یائسه اگرچه می شود از تاموکسی فن استفاده نمود اما بهتر است از گروه دیگر داروهای ضد استروژن استفاده کنیم که تاثیر بهتری در کنترل بیماری دارند.

هر دو این دارو ها می بایست حداقل به مدت 5 سال به طور ممتد مصرف شوند.در بیمارانی گه گیرنده استروژن یا پروژسترون مثبت دارند به ویژه اگر میزان مثبت بودن گیرنده بالا باشد در صورتی که احتمال عود بیماری بالا نباشد نیازی به تجویز شیمی درمانی نبوده و هورمون درمانی برای کاهش احتمال عود کافیست.

منبع تولید استروژن در تخمدان هاست. اما به میزان کم در غده فوق کلیوی یا آدرنال و بافت چربی هم تولید می شود. تاموکسی فن یک داروی استروییدی است که گیرنده استروژن به روی غشاء سلولی را مهار می کند.

دسته دوم داروهای ضد استروژن از تبدیل محیطی به استروژن با مهار آنزیم آروماتاز جلو گیری می کنند. پس استروژن تولید شده در غده آدرنال و بافت چربی را مهار کرده و به روی استروژن ترشح شده از تخمدان ها هیچ تاثیری ندارند و لذا هیچ کاربردی در زنان غیر یائسه ندارند.

روش سوم قطع فعالیت تخمدان ها و در نتیجه کاهش بسیار قابل توجه استروژن در بدن است. این کار با انجام جراحی، پرتو درمانی به تخمدان ها و استفاده از داروی مشابه LHRH است که مانع تولید استروژن در تخمدان ها می شود.

هورمون درمانی با ایجاد یائسگی باعث بروز علایم یائسگی مانند گر گرفتگی، تغییرات خلق، پوکی استخوان، شکستگی استخوان و درد مفصل می شود. همانند داروهای ضد بارداری تاموکسی فن می تواند باعث ترومبوز وریدی و عارضه مرگ بار آمبولی ریوی شود.

وجود درد و تورم در اندام تحتانی می تواند نشانه ترومبوز وریدی باشد. در صورت بروز چنین علایمی بیمار می بایست به طور اورژانس به پزشک خود اطلاع دهد. به علاوه در مصرف تاموکسی فن خطر سرطان آندومتر و سارکوم رحم وجود دارد هر چند که این عارضه نادر است.

بر خلاف تاموکسی فن داروهای منع کننده آروماتوز باعث ایجاد سرطان آندومتر و سارکوم رحم نشده و خطر ترومبوز وریدی را به نسبت بسیار کمتر از تاموکسی فن افزایش می دهند. اما این داروها به علت حذف کامل تولید استروژن در بدن باعث پوکی استخوان می شوند.

در صورت مصرف این داروها می بایست تراکم استخوان ها به طور مرتب چک شود تا قبل از ایجاد شکستگی وجود پوکی استخوان تشخیص داده شده و درمان شود.

همچنین بخوانید:

اضافه وزن هورمونی و ۱۰ هورمون مسئول اضافه وزن در خانم ها

تستوسترون چیست؟ افزایش هورمون تستوسترون در مردان

۱۸ نشانه مهم افزایش بیش از حد استروژن در بدن خانم ها !

همه ی آنچه که باید در مورد ترشح هورمون آدرنالین(اپی‌نفرین) بدانید!