داروی مگلومین کامپاند و کاربردهای آن
مگلومین کامپاند (Meglumin Compound) به عنوان داروی تشخیصی برای پرتونگاری دستگاه گوارش (در صورت منع مصرف سولفات باریم) و برای تتشخیص بیماری های عروقی، اختلالات مجاری صفراوی، اختلالات مغزی، اختلالات ورید باب یا ورید طحال، اختلالات کلیه ومجاری ادرار و اختلالات دیسک و مفاصل مصرف می شود.
مگلومین کامپاند همچنین به عنوان ماده حاجب در تشخیص بیماریهای مفصل و دیسک، افزایش دهنده کنتراست در مقطع نگاری کامپیوتری از بدن، اختلالات گوارشی وبیماریهای قلبی استفاده می شود.
اشکال دارویی : آمپول . محلول خوراکی و رکتال
مکانیسم اثر مگلومین کامپاند
ترکیبات آلی ید در هنگام عبور از مجاری مختلف بدن با اشعه X باعث تشخیص ساختار بافت مورد نظر می شوند. شدت جذب اشعه به غلظت ید بستگی دارد.
فارماکوکینتیک مگلومین کامپاند
این دارو به مقدار کمی از مجرای گوارشی جذب می شود. بعد از تزریق بین مهره ای، داخل مفصلی، داخل عضلانی، داخل مثانه یا داخل طحال به سرعت جذب شده و پس از تزریق وریدی در عروق به سرعت در مایعات بین سلولی توزیع می گردد. اتصال آن به پروتئین های پلاسما کم است و در صورت عملکرد طبیعی کلیه، نیمه عمر پلاسمائی آن 60- 30 دقیقه می باشد. دفع دارو از طریق کلیه است. در صورت نارسائی کلیوی نیمه عمر دارو 140- 20 ساعت خواهد شد.
مقدار مصرف مگلومین کامپاند
-
در بزرگسالان برای پرتونگاری از مجرای گوارشی مقدار30-90 میلی لیتر به صورت خوراکی و یا مقدار 240 میلی لیتر از محلول 76% از راه مقعدی مصرف می شود. -
برای تصویربرداری از بدن (CT 240 ) میلی لیترمحلول رقیق شده 15-30 دقیقه قبل از آزمایش مصرف می شود. -
محلول رقیق شده را می توان از حل کردن 25 میلی لیتر آن در یک لیتر آب آشامیدنی به دست آورد. -
مقدار مصرف آن برای پرتونگاری از مجرای گوارشی در کودکان تا سن 5 سال مقدار 30 میلی لیتر و در کودکان 5-10 سال مقدار 60 میلی لیتر به صورت خوراکی است. -
برای پرتونگاری از قلب و عروق مقدار 30-50 میلی لیتر از محلول 76% ازطریق کاتتر به سرعت طی 1-2 ثانیه در یک ورید بزرگ محیطی و یا در حفرات قلب یا عروق بزرگ مرتبط تزریق می شود. -
در آنژیوگرافی مغز برای نمایان ساختن عروق مغزی، مقدار10 میلی لیتر از محلول 60% به وسیله جراحی در شریان سبات اصلی تزریق می شود. -
برای پرتونگاری از آئورت مقدار 15-40 میلی لیتر از محلول 76% از طریق کاتتر برگشتی به صورت یکجا تزریق می شود. -
در پرتونگاری انتخابی ازشریانهای کلیوی، مقدار 5-10 میلی لیتر از محلول 76% از طریق کاتتر در شریان کلیوی تزریق می شود و در صورت نیازاین مقدار تکرار می گردد. -
در سایر موارد از محلول 76% با نظر پزشک استفاده گردد. مقدار مصرف دارو در کودکان نیز با توجه به وزن بدن با نظر پزشک تعیین می گردد.
مصرف مگلومین کامپاند در دوران بارداری و شیردهی
تجویز مگلومین کامپاند در زمان بارداری باید با احتیاط صورت گیرد (گروه C) انجام رادیوگرافی الکتیو شکم با ماده حاجب مگلومین کامپاند معمولا در زمان بارداری توصیه نمی شود زیرا جنین در معرض اشعه قرار می گیرد.
اگرچه مشکلاتی در انسان در خصوص تجویز این دارو در زمان شیر دهی مشخص نشده است، با این حال، قطع موقت شیر دهی تا حداقل 24 ساعت پس از تجویز این ماده در مادر شیر ده توصیه می شود.
اثر مگلومین کامپاند بر آزمایشهای تشخیصی
این دارو باعث اختلال در نمایان شدن سلولهای خونی، کاهش تعداد گلبولهای سفید و قرمز خون، تأثیر بر آزمون دفع فنول سولفون فتالئین (PSP)، افزایش زمان پروترومبین و زمان ترومبوپلاستین، و تغییر در نتایج آزمونهای کار تیروئید می‌شود.
همچنین، این دارو قابلیت تجمع پلاکتها را کاهش داده و غلظت آمیلاز سرم را به طور گذرا و غلظت ید پیوند یافته به پروتئین (PBI) را افزایش می‌دهد.
عوارض جانبی مگلومین کامپاند
-
اعصاب مرکزی: تشنج، لرزش، سرگیجه یا منگی، سردرد. -
قلبی – عروقی: کاهش فشار خون (خستگی یا ضعف شدید و غیرمعمول)، ضربان نامنظم قلب، گشاد شدن عروق (گرمی و برافروختگی غیر معمول پوست). -
دستگاه گوارش: تهوع، استفراغ. -
تنفسی: اسپاسم نایژه، ادم ریوی (خس خس شدید سینه یا تنگی نفس)، تورم حنجره. -
سایر عوارض: واکنش آلرژیک (بثورات پوستی یا کهیر، تورم صورت یا پوست، کلفت شدن زبان، خس خس سینه، تنگی نفس و اشکال در تنفس)، تشنگی غیر معمول.
توجه : عوارض ذکر شده همراه با اضطراب، خستگی، هیدراسیون ناکافی و تغذیه کم معمولاً در کوتاه مدت خود به خود برطرف می‌شوند، ولی ممکن است تظاهرات اولیه واکنش شدیدتر باشند.
موارد منع مصرف مگلومین کامپاند
در موارد سابقه حساسیت مفرط به ید، مواد حاجب یددار یا پنی سیلین، سابقه آلرژی یا آسم، بیماری شدید قلبی- عروقی، دهیدراتاسیون، فئوکروموسیتون، نارسائی کلیوی، حملات عصبی اخیر این دارو نباید مصرف شود. در موارد خاص ذکر شده در پائین نیز نباید این دارو را استفاده کرد:
در صورت افزایش فشار خون ریوی (برای آنژیوکاردیوگرافی)، در صورت هوموسیستینوری (برای آنژیوگرافی مغزی)، در صورت بیماری برگر، ایسکمی شدید همراه با عفونت (برای آرتریوگرافی محیطی)، درصورت نقائص انعقادی (برای کولانژیوگرافی و اسپلنوپورتوگرافی)، درصورت ضایعات مغزی و خونریزی زیر عنکبوتیه (برای توموگرافی کامپیوتری مغز)، در صورت عدم تشکیل ادرار، دیابت شیرین (برای اورو گرافی دفعی)، انسداد یا عفونت حاد قسمت فوقانی مجاری ادراری (برای اوروگرافی برگشتی)، و در حضور عفونت داخل یا مجاور ناحیه (برای آرتروگرافی و دیسکوگرافی)، و در صورت عفونت قسمت فوقانی دستگاه تنفس (برای دیسکوگرافی).
تداخلات دارویی مگلومین کامپاند
-
مصرف همزمان با داروهای تنگ کننده عروق می تواند خطرات بروز اثرات عصبی این دارو را افزایش دهد. -
مصرف همزمان با آنتاگونیست های بتا باعث بروز واکنشهای آنافیلاکتوئید می گردد. -
مصرف این دارو با داروهای خوراکی پرتونگاری کیسه صفرا احتمال سمیت کلیوی را افزایش می دهد. -
مصرف همزمان این دارو با داروهای ضد فشار خون بالا، باعث افت شدید فشار خون می شود. -
تجویز اینترلوکین 2 با این دارو، احتمال بروز عوارض تأخیری مواد حاجب داخل وریدی را افزایش می دهد.
مصرف بیش از حد داروی مگلومین کامپاند (مسمومیت دارویی)
این دارو را بیش از دوز تجویز شده توسط پزشک ، مصرف نکنید. اگر احساس کردید که فردی دچار مسمومیت شده است و علائمی مانند تنگی نفس ، غش و ضعف (از حال رفتن) در او دیدید، سریعاً با اورژانس تماس بگیرید.
هشدار ها در مورد مگلومین کامپاند
1- با مصرف دیاتریزوات مگلومین تزریقی به خصوص در صورت تزریق های مکرر، احتمال بروز تشنج در شیرخواران وجود دارد.
2- به علت اثر اسموتیک این داروها در دفع و از دست رفتن آب بدن از طریق ادرار، در شیر خواران، خردسالان یا بیماران سالخورده، به خصوص در صورت ابتلا به پر ادراری، کم ادراری، دیابت یا کاهش قبلی آب بدن ممکن است بدتر شود. به منظور جلوگیری از دهیدراتاسیون، باید قبل از آزمایش به مقدار کافی مایعات به بیمار داده شود. احتمال بروز نارسائی کلیوی در بیماران سالخورده بیشتر است.
3- در صورت وجود تصلب شرائین مغزی، افزایش فشار داخل جمجمه، ضایعات اولیه یا متاستاتیک مغز با احتیاط مصرف گردد.
4- به دلیل حساسیت متقاطع، بیماران حساس به مواد حاجب رادیواکتیو یددار ممکن است نسبت به این دارو نیز حساسیت نشان بدهند.
توصیه های دارویی مگلومین کامپاند
1- در میلوگرافی یا معاینه کیست ها یا سینوس های پشتی که ممکن است با فضای زیر عنکبوتیه مرتبط باشند، استفاده از این مواد حاجب توصیه نمی شود.
2- برای جلوگیری از آسپیراسیون محتویات معده پیش از انجام آزمون غذا مصرف نشود، اما خوردن مایعات رقیق منعی ندارد.
3- مصرف ترکیبات حاجب یددار ممکن است با آزمون های عملکرد تیروئید، شمارش گلبول ها، آزمایشات انعقاد خون و بعضی از آزمون های خاص ادرار، تداخل داشته باشد.
4- قبل از تجویز مقدار اصلی، تزریق داخل وریدی 1-5/0میلی لیتر از فرآورده به منظور آزمون حساسیت توصیه می شود. اگر چه وسایل لازم برای جلوگیری از واکنشهای حساسیتی باید در دسترس باشند.
5- در افراد خیلی جوان یا پیر و بیماران ناتوان، بیماران مبتلا به فشار خون بالا، نارسائی کبدی، بیماری قلبی پیشرفته، فئوکروموسیتوم، کم خونی داسی شکل، پر کاری غده تیروئید و بیماران مستعد به ابتلا به نارسائی کلیوی احتمال بروز عوارض جانبی را افزایش می دهد.
6- برای تشخیص به موقع آریتمی در حین آزمایش آرتریوگرافی عروق کرونر و آنژیوکاردیوگرافی انجام الکتروکاردیوگرافی ضروری است.
7- تجویزگلوکوکورتیکوئیدها و آنتی هیستامین ها به منظور کاهش بروز و شدت واکنشهای شدید در بیماران پرخطر (مثل آسم، سابقه آلرژی یا حساسیت به پنی سیلین، دهیدراتاسیون، سابقه حملات صرعی و فئوکروموسیتوم) توصیه می شود.
8- قطع موقتی شیردهی (حداقل 24 ساعت) بعد از تجویز دارو توصیه می شود.
شرایط نگهداری مگلومین کامپاند
در دما 15 الی 30 درجه سانتی گراد نگهداری شود و از یخ زدگی جلوگیری شود.
داروهای هم گروه مگلومین کامپاند
-
باریم سولفات -
گادوبوترول -
گادوپنتتات -
ایوهگزول -
ایودیکسانول -
گادوتریک اسید -
گادودیامید -
آیوپامیدول -
مگلومین آنتی موان -
آیوپرومید
بیشتر بخوانید:
موارد مصرف و عوارض داروی باریم سولفات
آشنایی با موارد مصرف و عوارض داروی گادودیامید
اسکن قلب هسته ای
