آشنایی با داروی دانوروبیسین
دانوروبیسین (Daunorubicin) در درمان اریترولوسمی ، لوسمی حاد لنفوبلاستیک، لوسمی حاد میلوسیتیک و لوسمی حاد منوسیتیک به کار می رود. همچنین مصرف آن در درمان نوروبلاستوما، لنفوم های غیر هوچکینی، سارکوم اوینگ، تومور ویلمز و لوسمی مزمن میلوسیتیک توصیه شده است.
نام تجارى دارو: Cerubidine, DNR
مکانیسم اثر دانوروبیسین
دانوروبیسین در فاز S تقسیم سلولی فعال است اما در چرخه سلولی به طور اختصاصی عمل نمی کند، با اتصال به DNA باعث مهار ساخت DNA و RNAمی شود.
فارماکوکینتیک دانوروبیسین
به سرعت در بدن منتشر و به ویژه در کلیه ها، طحال، کبد و قلب به صورت تغییر نیافته و متابولیت جایگزین می شود. از سد خونی – مغزی عبور نمی کند. متابولیسم سریع کبدی دارد. نیمه عمر دفع دانوروبیسین 5/18 ساعت است .
میزان و نحوه مصرف دانوروبیسین
تک دارویی:
-
بالغین: تزریق وریدى 60 میلی‌گرم بر مترمربع در روز و به‌مدت 5-3 روز در هفته و به‌فاصله هر چهار هفته تکرار شود.
به‌صورت ترکیبی:
-
بالغین: تزریق وریدى 45 میلی‌گرم بر مترمربع در روز و به‌مدت 3 روز و سپس طى 2 روز بعدى از سیتوزین آرابینوزاید استفاده شود.
موارد منع مصرف دانوروبیسین
در حساسیت مفرط و در حاملگى (گروه D در سه‌ماهه اول)، در شیردهی، و در عفونت‌هاى سیستمیک و بیماری‌هاى قلبى با احتیاط مصرف شود.
تداخلات دارویی دانوروبیسین
با آلوپورینول، کلشی سین، سیکلوفسفامید، دوکسوروبیسین و داروهای سمی برای کبد تداخل دارد.
هشدار ها در مورد دانوروبیسین
در صورت وجود بیماری قلبی و یا انفیلتراسیون سلول تومور مغز استخوان این دارو باید با احتیاط فراوان مصرف شود.
عوارض جانبی دانوروبیسین
-
خونی: ترومبوسیتوپنی، لکوپنی، آنمی. -
گوارشی: تهوع، استفراغ، بی‌اشتهائی، التهاب مخاطى و مسمومیت کبدی. -
دستگاه ادرارى تناسلی: ناتوانى جنسی، عقیمی، آمنوره، ژنیکوماستی، افزایش اسیداوریک خون. -
پوست: نشت مایعات، درماتیت، آلوپسى برگشت‌پذیر، سلولیت و ترومبوفلبیت در محل تزریق دارو. -
قلبى عروقی: آریتمی‌ها، نارسائى احتقانى قلب، پریکاردیت، میوکاردیت و ادم محیطی. -
دیگر موارد: تب و لرز.
احتیاطات در مصرف دانوروبیسین
در بیماری‌هاى کبدی، کلیوى و در نقرس و دپرسیون مغز استخوان با احتیاط مصرف شود.
ملاحظات پرستاری در طول دوره مصرف دانوروبیسین
-
CBC، درصد لکوسیت‌ها، شمارش پلاکتى در هر هفته انجام شود، در صورت افت لکوسیت به زیر ۴۰۰۰ یا افت شمارش پلاکت به کمتر از ۷۵۰۰۰ دارو را قطع کرده و به پزشک اطلاع دهید. -
سطح خونى و ادرارى اسید اوریک بررسى شود. -
تست‌هاى کلیوی: BUN, اسید اوریک سرم، کلیرانس کراتینین ادرار، الکترولیت‌ها را قبل و حین درمان انجام دهید. -
میزان مصرف و دفع آب، کاهش برون‌ده ادرارى به کمتر از ۳۰ میلی‌لیتر در ساعت گزارش شود. -
دماى بدن در هر ۴ ساعت کنترل کنید تب ممکن است نشان‌دهنده شروع عفونت باشد. -
تست‌هاى عملکرد کبدى قبل و حین درمان: بیلیروبین، ALT, AST, آلکالن فسفاتاز، در صورت نیاز و یا به‌طور ماهیانه انجام شود. -
نوار قلبی، از نظر تغییرات امواج ST-T و QRS و T کم‌ارتفاع بررسى شود، و آریتمی احتمالى (تاکی‌کاردى سینوسى و بلوک قلبى و PVCها) را مدنظر قرار دهید.
توصیه های دارویی دانوروبیسین
-
به دلیل نکروز بافتی فقط به صورت تزریق وریدی به کار می رود ( به دلیل بروز ترومبوفلبیت و تحریک ورید از انفوزیون وریدی نیز خودداری شود). -
فاصله دوره های درمانی آن نباید کمتر از 21 روز باشد تا فعالیت مغز استخوان به حالت عادی برگردد. -
۶۰ـ۳۰ دقیقه قبل از شروع درمان و ۱۶ـ۱۰ ساعت بعد از انجام درمان از داروهاى ضداستفراغ براى جلوگیرى از استفراغ استفاده کنید. -
براى پیشگیرى از عفونت از آنتی‌بیوتیک استفاده کنید. -
براى کاهش سطح اسیداوریک و قلیائی‌کردن ادرار از آلوپورینول یا بی‌کربنات سدیم استفاده کنید. -
بعد از رقیق کردن ۲۰ میلی‌گرم از دارو در ۴ میلی‌لیتر آب مقطر به‌صورت وریدى تزریق شود و یا می‌توان در ۱۰ میلی‌لیتر نرمال سالین به‌منظور رقیق‌کردن بیشتر حل کرد، و طى مدت ۵ـ۳ دقیقه تزریق نمود و یا براى رقیق کردن بیشتر در ۵۰ میلی‌لیتر از محلول مناسب حل کرده و طى مدت ۱۵ـ۱۰ دقیقه تزریق نمود. -
براى کم‌خونى از تزریق خون استفاده شود. -
براى رفع علائم گوارشى از ضداسپاسم‌ها استفاده کنید. -
براى نشت مایعات از هیدروکورتیزون استفاده شود و بعد از اتمام تزریق از کمپرس یخ استفاده شود. -
روش شستشوى کامل دست‌ها و استفاده از دستکش و پوشش‌هاى محافظتى به‌کار رود. -
رژیم آبکی: نوشابه‌هاى گازدار و ژلاتین را می‌توان در صورتی‌که بیمار تهوع و استفراغ نداشته باشد استفاده کرد. -
براى جلوگیرى از رسوب اورات و تشکیل سنگ دریافت روزانه مایعات را تا ۳ـ۲ لیتر در روز افزایش دهید. -
رژیم غذائى داراى پورین کم داشته باشید. -
عدم مصرف گوشت‌هاى ارگانى (کلیه و جگر) لوبیاى سرخ شده و نخود براى کاهش سطح اسید اوریک. -
شستشوى ملایم دهان روزى ۴ـ۳ بار با آب و بی‌کربنات سدیم و مسواک‌کردن دندان‌ها با مسواک نرم یا اپلیکاتور کتانى روزانه ۳ـ۲ بار براى پیشگیرى از التهاب دهان، لازم است از نخ دندانى ابریشمى استفاده شود. -
بعد از درست کردن محلول دارو می‌توان تا ۲۴ ساعت در دماى اتاق یا تا ۴۸ ساعت در یخچال نگهدارى کرد.
ارزیابى بالینی در طی مصرف دانوروبیسین
-
خونریزی:خون در ادرار، خون مخفى در مدفوع، یا پتشى و بررسى سطوح مخاطى و سوراخ‌هاى بدن هر ۸ ساعت ضرورى است. -
ترجیح غذائی: لیست غذاهائى که دوست دارد یا دوست ندارد تهیه شود. -
اثرات آلوپسى بر وضعیت جسمانى بیمار و توصیف احساسى که در مورد تغییرات ایجاد شده در بدن خود دارد را مدنظر قرار دهید. -
التهاب سطوح مخاطى و ترک‌هاى جلدى بررسى شود. -
زردشدن پوست و اسکلرا، تیره‌شدن ادرار، مدفوع خاک‌رسی، خارش پوست، دل‌درد، تب و اسهال بررسى شود. -
بررسى حفره دهانى از نظر خشکی، زخم‌هاى سطحى و عمقى لکه‌هاى سفید یا درد دهان و خونریزى و دیسفاژى در هر ۸ ساعت انجام شود. -
تحریک موضعی، درد و سوزش در محل تزریق بررسى شود. -
علائم گوارشی: تکرر مدفوع، و دل‌پیچه بررسى شود. -
اسیدوز و علائم دهیدراتاسیون: تنفس سریع، کاهش تورگور پوستی، کاهش دفع ادرار، پوست خشک و ضعف بررسى شود.
آموزش به بیمار و خانواده حین مصرف دانوروبیسین
-
ممکن است حین انجام درمان موها بریزند لذا استفاده از کلاه‌گیس ممکن است بیمار احساس بهترى داشته باشد به بیمار بگوئید که موهاى جدید از نظر رنگ و قوام ممکن است متفاوت از قبل باشند. -
از مصرف غذاهاى محتوى اسید سیتریک یا غذاهاى با قوام سخت و داغ اجتناب کنند. -
هرگونه خونریزی، لکه‌هاى سفید و زخم‌هاى دهانى را اطلاع دهد، به بیمار بگوئید که هر روز دهان خود را معاینه کند. -
رنگ ادرار یا سایر ترشحات بدن به‌مدت ۴۸ ساعت ممکن است قرمز رنگ باشد.
بیشتر بخوانید:
معرفی داروی ضد سرطان وینورلبین
آشنایی با داروی سیس پلاتین و موارد مصرف آن
معرفی داروی ضد سرطان وین کریستین
