خارش کف دست و درمان های آن
خارش کف دست گاهی اوقات به قدری قوی است که تبدیل به یک عارضه آزاد دهنده می شود. کف دست و نوک انگشتان ما هزاران پایانه های عصبی دارد به همین دلیل بسیار حساس هستند.
دانشمندان می گویند که نوک انگشتان بافتی در ابعاد نانومتر دارند. این به این معنی است که خارش کف دست می تواند شدیدتر از خارش دیگر قسمت های بدن باشد.
اگر پوست کف دستتان خارش دارد می تواند فعالیت های روزانه شما را مختل کند. این خارش گاهی به قدری مصر است که خواب شبانه را به شما تلخ می کند.
بسته به علت خارش کف دست عوارض بسیاری از جمله خشکی پوست، ترک خوردن آن، ضایعات و تکه های قرمز پوستی شما را تهدید می کند.
سیار بعید است که خارش کف دست نشانه ای از یک بیماری وخیم باشد. معمولا، مشکلات پوستی مانند اگزما، پسوریازیس، عفونتهای قارچی و یا آلرژی می تواند علت ریشه ای خارش پوست در کف دست باشد.
بسیاری از زنان باردار نیز از خارش کف دست و کف پا شکایت دارند. با وجود این، این نوع از خارش در موارد نادر می تواند نشانه ای از مشکل جدی باشد.
علت خارش کف دست
-
اگزمای دست -
واکنش‌های آلرژیک -
دیابت -
واکنش به دارو -
سیروز -
اختلالات عصب
وضعیت های شایعی که باعث خارش کف دست می شوند
1. اگزمای دست
بر مبنای اعلام “انجمن ملی اگزما” در حدود 10 درصد مردم در ایالات متحد آمریکا دچار اگزمای دست هستند. این اختلال غیر مُسری سبب بروز خارش کف دست، سرخی پوست، ترک پوست، خشکی پوست و گاهی از اوقات بروز تاول می‌شود.
یک ساب تایپ اگزمای دست به نام اگزمای دیسیدوریک وجود دارد که سبب می‌شود تا فرد مبتلا، به تاولهای کوچک خارشدار به ویژه در دست و گاهی از اوقات در پا دچار شود.
مردمی که در معرض بیشترین احتمال ابتلا به اگزمای دست قرار دارند شامل افرادی هستند که به بعضی پیشههای خاص اشتغال دارند که مستلزم قرار گرفتن در معرض رطوبت بیش از حد یا مواد شیمیایی مضر است.
افراد شاغل در معرض خطر ابتلا به اگزمای دست عبارتند از:
-
افراد شاغل در تدارکات غذا -
نظافتچی‌ها -
آرایشگران -
متخصصان مراقبت‌های پزشکی -
مکانیکها
افراد دارای تاریخچۀ خانوادگی اگزمای دست نیز در معرض ریسک بالاتری برای ابتلا به این وضعیت قرار دارند.
2. واکنش‌های آلرژیک
برخی از اوقات خارش کف دست نتیجۀ تکرار تماس با یک مادۀ تحریک کننده شیمیایی است که در نهایت به بروز واکنش آلرژیک منجر می‌شود. این اختلال درماتیت تماسی نام دارد. واکنش آلرژیک میتواند در فاصلۀ 48 تا 86 ساعت پس از تماس با مادۀ آلرژیزا ایجاد شود.
مواد آلرژیزا یا تحریک کنندۀ شایع عبارتند از:
-
فلزات، مثل حلقهها و دیگر جواهرات -
عطرها -
دستکش‌های لاتکس -
صابون‌ها -
ضد عفونی کنندهها -
مواد ضد عفونت یا ضد باکتری -
گرد و غبار و روغن -
آب‌ها‌ی دارای مقادیر بالای کلر
ممکن است پیش از توسعۀ واکنش‌های آلرژیک تماس‌های مکرری انجام گیرد. دلیلش این است که پس از مدتی بدن شروع به آزاد کردن هیستامینهای مسبب خارش میکند که باعث تحریک پوست میشوند.
3. دیابت
وقتی فردی دچار دیابت می‌شود، بالا بودن بیش از حد قند خون میتواند سبب خشکی پوست و نیز احساس خارش شود. این خارش پوست ممکن است با / یا بدون تودههای گوشتی رنگ یا قرمز روی کف دست و دیگر نواحی بدن ظاهر شود.
4. واکنش به دارو
گاهی از اوقات خارش پوست میتواند بیش از آنکه نتیجۀ تماس دست با چیزی باشد ناشی از خوردن یک چیز محرک باشد. وقتی فردی دچار واکنش خفیف آلرژیک به یک داروی جدید است، واکنش‌های آلرژیک بدن میتوانند سبب ایجاد خارش شوند.
کف دستها به طور مشخص ممکن است در این موارد دچار خارش گردد زیرا هیستامینها گرایشی به تجمع بیشتر در دست و پا از خود نشان میدهند. افراد، مگر در شرایط بروز علایم شدید، باید پیش از قطع مصرف هر داروی نسخهای با پزشک مشورت کنند.
5. سیروز
یک اختلال خوایمنی به نام کولونژیت صفراوی اولیه یا سیروز صفراوی اولیه (PBC) میتوانند سبب ایجاد خارش و لکهدار شدن پوست گردد.
PBC به مجاری صفرا که کبد را به معده متصل میکنند آسیب میزند. صفرایی که بین کبد و معده در حرکت است در کبد جمع می‌شود و این سبب آسیب دیدن و زخم کبد میگردد. در کنار خارش کف دست، فرد دچار این اختلال ممکن است موارد زیر را تجربه کند:
-
لک برداشتن کف دست -
تهوع -
درد استخوان -
اسهال -
تیره رنگ شدن ادرار -
یرقان
PBC در زنان بیشتر شایع است و هیچ علت شناخته شدهای برای آن وجود ندارد. برای کاهش علایم خارش ممکن است برای فرد دچار PBC دارویی به نام کولستیرامین (کستران) تجویز شود.
6. اختلالات عصب
گاهی از اوقات صدمه دیدن عصب دست بر اثر اختلالاتی مثل دیابت میتواند باعث خارش کف دست شود. دیگر اختلالات عملکرد عصب دست شامل سندرم تونل کارپال میتوانند اثرات مشابه در پی داشته باشند.
در سندرم تونل کارپال، فشار بر عصب مدیان دست سبب بروز بیحسی، ضعف، خارش، و درد دست می‌شود. خارش یا احساس ناراحتی معمولاً در ناحیۀ کف دست بروز میکند و غالب اوقات شب‌ها دچار فرد می‌شود.
اگر ظن به سندرم تونل کارپال وجود داشته باشد فرد باید به پزشک مراجعه کند. دکتر ممکن است اجتناب از انجام فعالیتهای تکراری یا استفاده از مچبند را توصیه کند. در موارد شدید انجام جراحی گزینهای برای کاهش فشار عصب مدیان است.
7. خشکی پوست
خشکی پوست گاهی اوقات منجر به پسوریازیس و یا اگزما می شود. علاوه بر این، عاملی نیز برای خارش کف دست است. این نوع خارش معمولا بدون قرمزی یا التهاب است. اغلب خشکی پوست به دلیل شرایط زیست محیطی ایجاد می شود.
به عنوان مثال، استفاده از حرارت مرکزی و یا تهویه مطبوع می تواند هوای خانه را خشک کند. در این شرایط اگر دست ها را زیاد با آب گرم و مواد شوینده بشویید لایه های محافظتی آن را برداشته و باعث خشکی دست می شوید.
اگر کف دستهایتان خشک و خارش دار است باید آن ها را به طور منظم مرطوب نگه دارید. روغن زیتون و روغن نارگیل مرطوب کننده طبیعی پوست هستند که می تواند خارش را نیز کاهش دهند.
برای تسکین خارش کف دست ۲ الی ۳ بار در روز مقدار کمی از روغن زیتون یا روغن نارگیل را به منطقه آسیب دیده، برای مرطوب کردن پوست بمالید.
8. کلستاز بارداری
خارش کف دست در زنان باردار به خصوص در سه ماهه سوم بارداری شایع است. خارش شدید کف دست و پا در حاملگی ، کلستاز بارداری نام دارد.
معمولا هنگامی که کودک به دنیا می آید، خارش به خودی خود در عرض چند روز از بین می رود. خارش کف دست دردوران بارداری باعث خارش شدید شده و در شب نیز بدتر می شود و می تواند خواب را تحت تاثیر قرار دهد.
گاهی این خارش می تواند نشانه ای از یک بیماری کبدی باشد که می تواند سلامت نوزاد را تحت تاثیر قرار دهد.
9. اریتما
عفونت یا داروها می توانند یک واکنش پوستی به نام اریتما ایجاد کنند. این عارضه باعث ایجاد نقاط خارش دار قرمز می شود. همراه با خارش، سردرد، زخم های داخل دهان، درد مفاصل و حساسیت به نور نیز از علائم این بیماری است.
محققان مرکز پزشکی دانشگاه مریلند معتقدند که برجستگی های خارش دار ناشی از اریتم معمولا در کف دست، آرنج، پا و زانو مشاهده می شود. برای درمان اریتما،مهم است آنچه باعث بثورات خارش دار شده است را شناسایی کنید. برای تشخیص مناسب باید به پزشک مراجعه کنید.
پیشگیری از خارش کف دست
اگر کسی دچار اختلالاتی مثل درماتیت تماسی یا اگزمای دست باشد اجتناب از محرکهای شناخته شدۀ وضعیت ممکن است به پیشگیری از عود وضعیت کمک کند.
اگر علت بروز خارش کف دست مشخص نباشد انجام تست پوست برای استفاده از لوسیون‌ها یا کرمهای جدید برای دست ارزش انجام را دارد. برای این کار مقدار کمی از فرآورده را برای تست روی ناحیۀ کوچکی از پوست بمالید و برای اطمینان از عدم ایجاد واکنش آلرژیک تا صبح روز بعد صبر کنید.
دیگر اقدامات برای پیشگیری از خارش دست شامل موارد زیر است:
-
اجتناب از پوشیدن دستکش‌های ساخته شده با مواد سنتتیک. استفاده از دستکش نخی برای دست کمتر تحریک کننده خواهد بود. -
شستشوی دست با آب ولرم. از شستشوی دست با آب بیش از حد گرم یا سرد خودداری شود. -
استفاده از صابون‌ها یا شویندههای غیر معطر برای شستن دست. -
استفاده از مرطوب کننده بلافاصله پس از خشک کردن دست. انواع دارای محتوی روغن بیشتر احتمالاً باعث احتباس بیشتر مرطوب کننده می‌شود. -
استفاده از مرطوب کنندههای توصیه شده توسط “انجمن ملی اگزما” -
استفاده از دستکش در هنگام کار با مواد شیمیایی یا شویندهها. افراد میتوانند در بسیاری مواقع برای پیشگیری از تحریک پوست به جای دستکش لاتکس از دستکش نخی استفاده کنند. -
خودداری از مصرف مواد ضد عفونی بر مبنای ژل زیرا این فرآورده‌ها اغلب اوقات حاوی مقادیر زیادی الکل خشک کننده هستند.
درمان خارش کف دست
درمان به صورت تعیین کنندهای به علت بروز خارش در کف دست بستگی دارد. برخی درمان‌های توصیه شده عبارتند از:
استفاده از پارچه خنک و مرطوب
گذاشتن یک پارچۀ خنک و مرطوب به مدت 5 تا 10 دقیقه روی کف دست میتواند به کاهش حس خارش کمک کند. آیس پک نیز میتواند تأثیر مشابهی داشته باشد.
استروئیدهای موضعی
کورتیکوستروئیدها میتوانند خارش و سرخی کف دست را در کوران عود این اختلال کاهش دهند. این داروها هم به صورت غیر نسخهای و هم بر مبنای تجویز پزشک در دسترسند. از کاربرد کرمهای استروئیدی به طور منظم باید خودداری کرد زیرا این داروها میتوانند سبب نازک شدن پوست شوند.
مرطوب نگه داشتن پوست
مرطوب کردن پوست میتواند به کاهش خارش کمک کند. نگه داشتن مرطوب کننده در یخچال میزان اثربخشی این درمان را افزایش میدهد. اگر خارش بر اثر اگزما ایجاد شده باشد، مرطوب نگه داشتن دست به ویژه پس از شستشو یا در هنگامی که دست مشخصاً حالت خشکی یافته است اهمیت دارد.
درمان با نور ماوراء بنفش
این احتمال وجود دارد که افراد دچار اگزمای دست یا تحریکپذیری شدید، به درمان با نور فرابنفش خوب جواب دهند. نگه داشتن دست در معرض یک شعاع نوری خاص که اشعۀ فرابنفش ساطع میکند میتواند به کاهش علایم کمک نماید.