نماز شب یکی از گرانبهاترین عبادات مستحبی است که روح انسان را به سوی خالق خویش پیوند می‌دهد. در این لحظات پرمعنویت، قلب انسان از تعلقات دنیوی رها شده و با خشوع به درگاه پروردگار نزدیک می‌شود. یکی از آداب زیبا در نماز وتر، دعای خیر برای چهل مؤمن است. این عمل علاوه بر اینکه نشان‌دهنده همبستگی ایمانی است، دل‌ها را از زنگار گناهان پاک می‌سازد. دعا برای دیگران، درهای رحمت الهی را به روی انسان می‌گشاید و هر مؤمنی می‌تواند اسامی چهل مؤمن را از میان بزرگان یا عزیزان خود انتخاب کند.
دعا برای چهل مؤمن در نماز شب
نماز شب، یازده رکعت دارد که به این ترتیب اقامه می‌شود: ابتدا چهار نماز دو رکعتی به نیت نماز شب، همانند نماز صبح، که مجموعاً هشت رکعت می‌شود. سپس یک نماز دو رکعتی به نیت شفع و در پایان یک نماز یک رکعتی به نیت وتر.
در نماز وتر، پس از خواندن سوره حمد و سوره‌ای دیگر، دستانمان را برای قنوت به آسمان بلند کرده و ابتدا برای چهل مؤمن دعا می‌کنیم. برای نمونه، از این چهل نفر می‌توان به نام‌های زیر اشاره کرد:
۱. شیخ طوسی
۲. مقداد
۳. سید محمد حسین بروجردی
۴. شهید محمد علی رجائی
۵. علامه امینی
۶. کمیل بن زیاد
۷. حبیب بن مظاهر
۸. ابوذر غفاری
۹. شهید مرتضی مطهری
۱۰. روح الله الموسوی الخمینی
۱۱. محمد رضا گلپایگانی
۱۲. سید رضی
۱۳. میثم تمار
۱۴. سید مرتضی
۱۵. ملا صدرا
۱۶. ابوحمزه ثمالی
۱۷. جابر بن عبدالله انصاری
۱۸. سید محمد حسین طباطبائی
۱۹. شیخ صدوق
۲۰. شیخ مفید
۲۱. شهید آیت‌الله اشرفی اصفهانی
۲۲. سلیم بن قیس هلالی
۲۳. شهاب‌الدین نجفی مرعشی
۲۴. سلمان فارسی
۲۵. محمد بن یعقوب کلینی
۲۶. شیخ بهایی
۲۷. شهید محمد صدوقی
۲۸. عمار یاسر
۲۹. شهید محمد حسین بهشتی
۳۰. علامه بحرالعلوم
۳۱. ملا احمد نراقی
۳۲. شهید سید اسدالله مدنی
۳۳. ابوحمزه ثمالی
۳۴. مقدس اردبیلی
۳۵. شیخ عباس قمی
۳۶. شهید مصطفی خمینی
۳۷. حبیب بن مظاهر
۳۸. شیخ طبرسی
۳۹. ملا محسن فیض کاشانی
۴۰. شهید عبدالحسین دستغیب
بیشتر بخوانید: حکم جواب دادن به موبایل هنگام نماز | آیا خاموش کردن گوشی و یا دیدن پیامک در حین نماز جایز است؟
سپس هفتاد بار می‌گوییم: «اَستَغفِرُ اللهَ رَبی و اَتُوبُ اِلَیه»، و در ادامه، هفت مرتبه دعا می‌کنیم: «هذا مَقامُ العائذِ بِکَ مِنَ النار» (این است مقام کسی که از آتش قیامت به تو پناه می‌برد). پس از آن، سیصد مرتبه ذکر «العفو» تکرار می‌شود و در پایان می‌گوییم: «رَب اغفرلی و ارحمنی و تُب عَلَیَّ انک انت التواب الغفور الرحیم».
زمان اقامه نماز شب
بهترین زمان برای اقامه نماز شب، هنگام سحر است. سحر به یک سوم پایانی شب گفته می‌شود و هر چه نماز به طلوع صبح نزدیک‌تر خوانده شود، ارزش و فضیلت بیشتری خواهد داشت. بنابراین، می‌توان قدری پیش از اذان صبح به این عبادت پرداخت تا از برکات معنوی آن بهره‌مند شد.
نکات تکمیلی اقامه نماز شب
- برای بهره‌مندی بیشتر از برکات نماز شب، پیشنهاد می‌شود که در رکعت اول نماز شفع، پس از حمد، سوره «قل اعوذ برب الناس» و در رکعت دوم سوره «فلق» خوانده شود. همچنین در نماز وتر، بعد از سوره حمد، سه سوره «توحید»، «فلق» و «ناس» تلاوت شود.
- به فتواي مراجع تقليد(به جز آيت الله فاضل و مكارم )خواندن دعاي فارسي در قنوت هر نماز، چه نمازهاي مستحب و چه نمازهاي واجب اشكالي ندارد.
- در نهایت، باید یادآور شد که اگر فرصتی برای اقامه تمامی این دعاها و قنوت‌ها نبود، می‌توان تنها یازده رکعت نماز شب را به جا آورد و اسامی چهل مؤمن را نیز بر اساس میل خود تغییر داد. این اسامی که بالاتر ذکر شد صرفاً نمونه‌ای از افراد بزرگوار بودند.
- در نماز شب، اگر تعداد چهل مؤمن برای دعا را نتوانید مشخص کنید یا در دسترس نداشته باشید، جای نگرانی نیست. شما می‌توانید به صورت کلی بگویید: «اللهم اغفر للمؤمنین والمؤمنات»؛ یعنی، خدایا همه مؤمنین و مؤمنات را بیامرز. همین ذکر، کفایت می‌کند؛ زیرا دعا برای چهل مؤمن یا گفتن سیصد مرتبه «العفو» و دیگر موارد، از آداب نماز شب هستند و جزو اصول واجب آن نیستند.
- ذر صورتی که اسم بردن به این صورت برای شما ممکن نباشد ، می توانید اسم مؤمنان را بنویسید و از روی یاد داشت چهل مومن را دعا کنید.
- مقصود از چهل مؤمن نیز، چهل مسلمان است، نه الزاما مؤمنین کامل؛ و اگر تعداد کمتر یا بیشتری دعا شود، اشکالی ندارد. علاوه بر آن، شما می‌توانید در قنوت نماز شب، هر دعای دیگری که خواستید، برای خود یا دیگران انجام دهید. همچنین، انتخاب چهل مؤمن به خود شما بستگی دارد. می‌توانید این افراد را از میان اصحاب پیامبر (ص)، ائمه (ع)، علما، شهدا، اساتید و مربیان الهی، یا حتی از میان اقوام و دوستان خود انتخاب کنید و نیازی نیست که تعداد دقیقاً به چهل نفر برسد.
شایسته است که این نماز را با حضور قلب و تمرکز بیشتر به جای آوریم، و در هنگام اقامه آن به یاد مرگ و عالم پس از مرگ باشیم. تاریکی قبر، تنهایی آن، و روز قیامت را در ذهن مجسم کنیم و به خاطر داشته باشیم که هر کدام از ما باید این مسیر را طی کنیم، چه زود و چه دیر.