طبق سنت‌ها و آئین‌های مذهبی، اجتماعی و عرفی رایج در جامعه، عموما مردم کشور ما نان کهنه یا بیات را به دلیل اینکه آن را نعمتی الهی و برکت سفره می‌دانند دور نمی‌ریزند و اغلب این نان‌ها را برای تحویل به نان خشکی‌ها نگه می‌دارند. اما آیا شیوه نگهداری این نان‌ها صحیح است و ارائه آن‌ها به نان خشکی‌ها و سپس به دامداری‌ها کار درستی است آیا راهکارهای دیگری وجود ندارد؟
چرا نان زیاد نخریم؟
با دکتر خدیجه رحمانی استاد تغذیه دانشگاه شهید بهشتی این پرسش‌ها را در جهت یافتن راهکارهایی برای حفظ بهتر نان و همچنین راه‌های دیگر استفاده از نان بیات به جای ارائه آن‌ها به نان خشکی‌ها در میان گذاشتیم. این متخصص تغذیه در گفت و گو با همشهری ضمن مخالفت با خرید نان زیاد توصیه می‌کند که به منظور جلوگیری از اسراف، نان بیشتر خریداری نشود تا مجبور به نگهداری آن و سپس دور ریختن یا تحویل به نان خشکی شویم، این متخصص تغذیه در این باره می‌گوید: در درجه اول عموم توصیه‌ها بر این است که نان بیش از حد نیاز خریداری نشود چرا که اگر بیش از نیاز خریداری شود دور ریزش زیاد خواهد بود و بحث اسراف پیش خواهد آمد.
چطور نگهداری کنیم؟
او در توضیح بیشتر می‌افزاید: واقعا ما در زمینه مواد غذایی زیاد اسراف می‌کنیم. اگر هم به دلیل مشغله زیاد نان بیشتری می‌خرید، برای هر بار مصرف خود نان را بسته بندی کنید و در فریزر قرار دهید و زمانی که می‌خواهید از فریزر خارج کنید و نان را در توستر بگذارید یا روی اجاق گاز گرم کنید یا یکی دو ساعت پیش از مصرف از قریزر خارج کنید و بگذارید یخ آن آب شود و سپس مصرف کنید. در صورت نگهداری در فریزر نان تازگی خود را حفظ خواهد کرد.
علائم نان ناسالم
او به مضرات نان بیات هم اشاره می‌کند و می‌گوید: اگر مجبور به نگهداری نان در بیرون فریزر شویم آنگاه بیات خواهد شد. نان زمانی که مدتی می‌ماتد بیات می‌شود و کپک می‌زند. کپک هم قابل دید نیست مگر این که کلنی‌های زیادی تشکیل شود که شما بتوانید ماکروکلنی‌های موجود در کپک را مشاهده کنید، در غیر این صورت قابل رویت نیست. حتی ممکن است نان بیات محیط مساعدی در جهت رشد قارچ پدید بیاورد. آنگاه شما بدون اینکه بدانید نان کپک زده را خواهید خورد یا آن را به نان خشکی خواهید و او هم در نهایت به گاوداری‌ها خواهد داد.
چرا به گاوداری‌ها نان ندهیم؟
این متخصص تغذیه به چرایی مفید نبودن تحویل نان بیات به گاوداری‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: به خاطر همین بار میکروبی نان‌های بیات، حتی دادن این نان‌ها به گاوداری‌ها صحیح نیست. اگر دور ریز نان دارید و می‌خواهید جهت تحویل به نان خشکی‌ها نگهدارید، نان اضافی را کاملا خشک کنید تا جایی که هیچ رطوبتی نداشته باشد چراکه آن رطوبت باعث کپک می‌شود. اگر نان خشک برای مصرف به دامداری‌ها ارائه شود، مشکلی نخواهد بود. اما متاسفانه شاید تا ۹۰ درصد این نان‌های بیات آلوده هستند و بار میکروبی دارند و به دلیل این بار میکروبی مصرف آن‌ها در گاوداری‌ها مناسب نیست.
راه جایگزین
رحمانی درباره راه حل جایگزین می‌گوید: اگر نان کاملا خشک شود خود خانواده‌ها و به ویژه خانواده‌هایی که بضاعت مالی زیادی ندارند، می‌توانند این نان را در غذاهایی مانند آبگوشت یا آبدوغ مصرف کنند. اگر نان لواش باشد آن را می‌توانند خشک کرده و خورد کنند و در زمان صرف صبحانه یا شام به همراه پنیر و گردو و سبزی استفاده کنند. حتی نان خشک شده را می‌توان به طور ویژه همراه با شام که عمدتا غذایی سبک است، استفاده کرد.
چطور خشک کنیم؟
او در توضیح بیشتر می‌گوید: نان بربری به دلیل زخامتی که دارد شاید آنطور که به نظر می‌رسد قابل استفاده نباشد برای خشک کردن بیشتر نان‌های لواش و تافتون بهتر هستند حتی سنگک خشک را هم می‌توان در زمان خوردن آبگوشت به عنوان نان ترید مورد استفاده قرار داد. نان را برای خشک کردن در ظرف دربسته قرار ندهید چرا که امکان رشد میکروب‌های غیر هوازی افزایش پیدا می‌کند. بنابراین نان را در زمان خشک کردن کاملا در معرض هوا باید قرار دهید. نان ا در واقع در همان سفره غذا چند ساعت بگذارید بماند تا خشک شود.