پرکاری تیروئید یا تیروئید بیش فعال که به نام هایپرتیروئیدیسم هم شناخته می شود شرایطی است که در آن غده تیروئید هورمون تیروئید خیلی زیادی تولید می کند.
“پرکاری تیروئید” به دلیل غلبه صفرا و خشکی ایجاد میشود و این امر موجب بالا رفتن فعالیت تیروئید میشود لذا برای درمان آن اصلاح مزاج و پاکسازی کلی خلطی ضروری است البته توصیه به درمان خاص نیاز به شرح حال بیمار دارد.
تیروئید در جلوی گردن قرار دارد. این غده هورمون هایی را تولید می کند که ضربان قلب و دمای بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.
میزان اضافه این هورمون ها می تواند دلیل مشکلات احتمالی جدی و ناخوشایندی باشد که به درمان نیاز داشته باشند.
پر کاری تیروئید می تواند هر کسی را مبتلا کند اما این بیماری در زنان 10 برابر مردان شایع است و معمولا در سنین 20 تا 40 سالگی شروع می شود.
علت پرکاری تیروئید چیست ؟
پرکاری تیروئید می‌تواند علت‌های زیادی داشته باشد. بیماری گریوز، یکی از شایع‌ترین علل پرکاری تیروئید است. که در ادامه بیشتر در این مورد توضیح خواهیم داد .
موارد زیر نیز می‌توانند از علل پرکاری تیروئید باشند:
-
زیاده‌روی در مصرف یُد (یُد یک عنصر مهم در هورمون‌های تترا یدوتیرونین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) است)؛ -
تیروئیدیت یا التهاب تیروئید، منجر به افزایش ترشح تترا یدوتیرونین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) میشود؛ -
تومورهای بیضه‌ها و تخمدان؛ -
تومورهای غده‌ی هیپوفیز یا تومورهای خوش‌خیم تیروئید؛ -
مصرف زیاد تری یدوتیرونین (T3) از طریق مکمل های غذایی یا داروها.
علائم پرکاری تیروئید
ترشح زیاد هورمون‌های تترا یدوتیرونین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) می‌تواند باعث افزایش متابولیسم بدن شود.
به این حالت پرکاری متابولیسم گفته میشود و علائمی همچون افزایش ضربان قلب، فشار خون بالا و لرزش دست دارد. همچنین ممکن است فرد زیاد عرق کند و نتواند گرمای زیاد را تحمل کند.
پرکاری تیروئید، تغییرات حرکات روده، کاهش وزن و نامنظم شدن چرخه‌ی عادت ماهانه در زنان را به دنبال دارد.
این علائم ممکن است به تدریج یا ناگهانی زیاد شوند. برای بعضی از افراد این علائم تقریبا خفیف است در حالی که برای دیگران می تواند شدید باشد و روند معمول زندگی آنها را مختل کند.
اگر چه بعید است تمام این علائم را داشته باشید پر کاری تیروئید (هایپر تیروئیدیسم) می تواند علائم احتمالی مختلفی داشته باشد.
علائم پرکاری تیروئید می تواند شامل موارد زیر باشد:
-
عصبانیت، اضطراب و زود رنجی -
تحرک بیش از حد، ممکن است احساس کنید یک جا نشستن برایتان سخت است و بی قرار و پر انرژی باشید. -
نوسانات خلقی -
مشکل در خوابیدن -
احساس خستگی مدام -
حساسیت به گرما -
ضعف عضلات -
اسهال -
نیاز به ادرار بیشتر از قبل -
تشنگی مدام -
احساس خارش -
علاقه نداشتن به رابطه جنسی
نشانه های معمول پرکاری تیروئید
پرکاری تیروئید می تواند باعث ایجاد نشانه های فیزیکی زیر هم شود:
-
ورم گردن به دلیل بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر) -
ضربان قلب سریع یا نامنظم (تپش قلب) -
تیر کشیدن یا لرزش در اعضای مختلف بدن -
پوست گرم و تعریق اضافه -
قرمزی کف دست ها -
سستی و شکنندگی ناخن ها -
جوش های برآمده و خارش آور (کهیر) -
ریزش موی ناهمگون یا نازکی تارهای مو -
کاهش وزن، اغلب با وجود اشتهای زیاد -
مشکلات چشم مثل قرمزی، خشکی یا مشکلات بینایی
بیماری گریوز
از هر 4 مورد 3 مورد پرکاری تیروئید در اثر یک بیماری به نام بیماری گریوز ایجاد می شود. این بیماری خود ایمنی (سیستم ایمنی به اشتباه به بدن حمله می کند) است.
در بیماری گریوز سیستم ایمنی به غده تیروئید حمله می کند و باعث فعالیت بیش از حد آن می شود.
دلیل بیماری گریوز ناشناخته است اما بیشتر زنان جوان تا میانسال را مبتلا می کند و در خانواده ارثی می شود. سیگار کشیدن هم می تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
عارضه گریوز یا بازدو (پرکاری تیروئید) به همراه درمان این بیماری
گره یا ندول های تیروئید
اگر توده هایی به نام ندول در تیروئید رشد کنند کمتر پیش می آید تیروئید پرکار شود.
این ندول ها یا گره ها معمولا غیر سرطانی (خوش خیم) هستند اما آنها دارای بافت اضافه تیروئید هستند که می تواند منجر به تولید بیشتر هورمون های تیروئید شود.
مشخص نیست چرا ندول های تیروئید در بعضی از افراد رشد می کنند اما این گره ها اغلب افراد بالای 60 سال را مبتلا می کند.
تشخیص پرکاری تیروئید
اگر فکر می کنید تیروئید پرکار (هایپرتیروئیدیسم) دارید به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص پرکاری تیروئید بر اساس علائمی که دارید و نتایج آزمایش خون است که بررسی می کند تیروئید شما چقدر خوب کار می کند.
1. آزمایش خون برای بررسی عملکرد تیروئید
پزشکان درباره علائم بیماری شما سوال می کنند و اگر فکر کنند شما یک بیماری تیروئیدی دارید برای بررسی کارکرد خوب تیروئید شما یک آزمایش خون تجویز می کنند.
بعد این آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون های تیروئید شما به آزمایشگاه فرستاده می شود؛ این آزمایش به نام آزمایش عملکرد تیروئید شناخته می شود.
اگر آزمایش خون پرکار بودن تیروئید شما را نشان دهد ممکن است آزمایشات بیشتری برای تشخیص دلیل آن تجویز شود.
این آزمایش مقادیر زیر را بررسی می کند:
-
تحریک غده تیروئید (TSH)، هورمون تولید شده توسط غده هیپوفیز که تولید هورمون های تیروئید را کنترل می کند. -
تری‌یدوتیرونین (T3) یکی از هورمون های اصلی تیروئید -
تیروکسین (T4) یکی دیگر از هورمون های تیروئید
سطح هورمون های تیروئید شما با سطح هورمون های یک شخص سالم مقایسه می شود. سطح پایین TSH و سطح بالای T3 و T4 معمولا یعنی شما پرکاری تیروئید دارید.
آنچه به عنوان سطح نرمال در نظر گرفته می شود بسته به مواردی مثل سن و تکنیک های دقیق آزمایشی مورد استفاده آزمایشگاه متفاوت است.
tsh در آزمایش خون نشان دهنده تیروئید پر کار است یا کم کار ؟
2. آزمایشات تشخیص عملکرد تیروئید
اگر سطح بالایی از هورمون های تیروئید را داشته باشید ممکن است برای آزمایشات دیگر و یافتن دلیل بیماری به یک متخصص ارجاع داده شوید.
ممکن است یک آزمایش خون دیگر برای یافتن پادتن های ضد تیروئید انجام شود. اگر بیماری گریوز که یک دلیل پرکاری تیروئید است داشته باشید این پادتن ها در خون پیدا می شوند.
یک آزمایش خون به نام سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR) ممکن است برای بررسی التهاب در بدن شما انجام شود. اگر نشانه های التهاب در بدن باشد یعنی هورمون تیروئید باعث ایجاد تیروئیدیت (التهاب تیروئید) شده است.
بالا و پایین بودن تست ESR در آزمایش خون نشانه چیست ؟
ممکن است آزمایش‌های دیگری هم برای تشخیص پرکاری تیروئید انجام شود که عبارتند از:
3. آزمایش کلسترول خون برای تشخیص پرکاری تیروئید
پزشک ممکن است سطح کلسترول خون فرد را بررسی کند. کلسترول پایین می‌تواند نشانه‌ی بالا بودن سوخت‌وساز باشد. در این حالت بدن فرد، به‌سرعت کلسترول را می‌سوزاند.
4. آزمایش‌های T4 ،T4 آزاد و T3
در این آزمایش‌ها میزان هورمون‌های تیروئید (T4 و T3) در خون فرد اندازه‌گیری می‌شوند.
5. آزمایش هورمون تحریک‌کننده‌ی تیروئید
هورمون تحریک‌کننده‌ی تیروئید (TSH) در هیپوفیز ترشح میشود و غده‌ی تیروئید را تحریک می‌کند تا هورمون‌های بیشتری ترشح کند. زمانی که سطح هورمون تیروئید طبیعی یا بالا باشد، TSH فرد باید پایین باشد. TSH غیرطبیعی ممکن است از اولین علائم پرکاری تیروئید باشد.
6. آزمایش تری گلیسیرید برای تشخیص پرکاری تیروئید
سطح تری گلیسیرید فرد هم برای تشخیص پرکاری تیروئید آزمایش میشود. همچون پایین بودن میزان کلسترول، تری گلیسیرید پایین هم می‌تواند نشانه‌ی بالا بودن متابولیسم باشد .
فرق میان کلسترول و تری گلیسیرید در چیست ؟
7. اسکن تیروئید برای تشخیص پرکاری تیروئید
اسکن تیروئید ممکن برای یافتن مشکلاتی مثل توده ها (ندول یا گره ها) در تیروئید انجام می شود.
برای این آزمایش یا باید مقدار کمی از یک ماده رادیو اکتیو را ببلعید یا به شما تزریق شود تا توسط تیروئید در بدن شما جذب شود.
سپس اسکن تیروئید انجام می شود تا مشخص شود چه مقدار از این ماده جذب شده و اندازه و شکل غده تیروئید شما به چه صورت است.
8. سونوگرافی برای تشخیص پرکاری تیروئید
با سونوگرافی می‌توان اندازه‌ی کل غده‌ی تیروئید و همچنین هر توده‌ی دیگری را بررسی کرد. پزشکان همچنین می‌توانند با سونوگرافی تشخیص بدهند توده جامد است یا مایع.
اندازه طبیعی غده تیروئید در سونوگرافی چه قدر است ؟
درمان پرکاری تیروئید
برای درمان پرکاری تیروئید ابتدا باید با اصلاح تغذیه و ترک غذا‌های به‌شدت گرم و خشک آغاز کرد؛ ماساژ روغن‌های خنک بر تیروئد مانند گل بنفشه و نیلوفر نیز برای درمان این بیماری بسیار مفید است.
از داروهای عامی که می‌توان معرفی کرد، تخم خاکشیر، تخم خرفه و اسفرزه است که به‌صورت شربت میل شود خصوصا آلو سیاه، قیسی، خاکشیر همچنین شیره خنک، شیر و ترنجبین.استراحت بعد از غذا و نیم ساعت پای راست را روی پای چپ قرار می‌دهیم.
تنظیم خواب شبانگاه و کافی، انجام حجامت و بعد از پاکسازی سراسری خون، انجام حجامت تخصصی نیز از درمان های سنتی پرکاری تیروئید میباشد.
تیروئید پرکار معمولا قابل درمان است. برای درمان پرکاری تیروئید معمولا باید به یک متخصص غده مراجعه کنید.
درمان های که برای پرکاری تیروئید در نظر گرفته می شود شامل موارد زیر است:
-
دارو -
درمان با ید رادیو اکتیو -
جراحی
1. درمان پرکاری تیروئید با دارو
داروهایی که تیونامید نامیده می شوند داروهای معمول برای پرکاری تیروئید هستند. این داروها تیروئید را از تولید هورمون های اضافه باز می دارد.عمده ترین نوع داروهای مورد استفاده کاربی مازول و پروپیل تیواوراسیل هستند.
شما معمولا باید این دارو ها را تا 1 یا 2 ماه برای نتیجه گرفتن مصرف کنید. همچنین ممکن است داروی دیگری به نام مسدود کننده بتا را برای تسکین سریع علائم در این مدت مصرف کنید.
وقتی سطح هورمون تیروئید شما تحت کنترل باشد احتمالا دوز داروها به تدریج کاهش می یابد و متوقف می شود اما بعضی از افراد باید مصرف داروها را تا چند سال یا احتمالا تا آخر عمر ادامه دهند.
طی چند ماه اول، بعضی از افراد ممکن است موارد زیر را به عنوان عوارض جانبی داروهای پرکاری تیروئید تجربه کنند:
-
حالت تهوع -
سر درد -
درد مفاصل -
ناراحتی معده -
اگزما و خارش پوست
این عوارض باید به مرور که بدن به داروها عادت می کند از بین برود. عارضه جانبی کمیاب تر اما جدی تر مصرف داروهای پر کاری تیروئید افت ناگهانی میزان سلول های سفید خون (آگرانولوسیتوز) است که یعنی بدن شما آسیب پذیری زیادی به عفونت ها دارد.
اگر علائم آگرانولوسیتوز مثل تب، گلو درد یا سرفه مدام را داشتید فوری با پزشکتان تماس بگیرید؛ تجویز یک آزمایش خون می تواند برای بررسی میزان سلول سفید خون شما انجام شود.
۱۰ درمان خانگی برای پرکاری تیروئید با داروهای گیاهی
2. درمان با ید رادیو اکتیو
در درمان ید رادیو اکتیو از اشعه ها برای آسیب زدن به تیروئید شما وکاهش مقدار هورمونی که می تواند تولید کند استفاده می شود.
این درمان بسیار موثر می تواند تیروئید پر کار را درمان کند. در این روش درمانی شما یک کپسول یا مایع حاوی دوز پایینی از اشعه را می خورید تا توسط غده تیروئید جذب شود. بیشتر افراد فقط به یک درمان جداگانه احتیاج دارند.
تاثیر کامل داروها در درمان پر کاری تیروئید چند هفته یا چند ماه طول می کشد به همین دلیل باید یکی از داروهای گفته شده را برای مدتی کوتاه مصرف کنید.
دوز اشعه ای که در ید رادیو اکتیو دریافت می کنید خیلی پایین است اما باید بعد از درمان در موارد زیر احتیاط داشته باشید:
-
از تماس نزدیک با بچه ها و زنان باردار تا چند روز یا چند هفته دوری کنید. -
زنان نباید تا 6 ماه باردار شوند. -
مردان نباید تا 4 ماه پدر شوند. -
اگر باردار هستید یا بچه شیر می دهید درمان ید رادیو اکتیو برای شما مناسب نیست. -
اگر پر کاری تیروئید شما باعث ایجاد مشکلات چشم شود هم درمان ید رادیو اکتیو را نباید انجام دهید.
3. جراحی تیروئید پر کار
گاهی اوقات جراحی برای بداشتن کل غده تیروئید یا بخشی از آن توصیه می شود. این مورد بهترین درمان است اگر:
-
غده تیروئید شما خیلی متورم شود (گواتر) -
مشکلات شدید چشمی شما نتیجه پر کاری تیروئید شما باشد. -
نتوانید درمان های دیگری را که گفته شد انجام دهید. -
علائم بیماری شما پس از امتحان یکی از روش های درمانی گفته شده برگردد.
برداشتن غده تیروئید معمولا توصیه می شود چون پرکاری تیروئید را درمان می کند و احتمال برگشتن علائم نیست.
اما باید تا آخر عمر برای نتیجه گرفتن و جبران نداشتن تیروئید داروهایی را که برای تیروئید کم کار هم هست مصرف کنید.
عوارض و بیماری های پر کاری تیروئید
بیماری های متعددی می تواند در نتیجه پرکاری تیروئید به وجود بیاید به خصوص اگر این بیماری درمان نشود.
1. مشکلات چشمی پرکاری تیروئید
مشکلات چشمی که به نام بیماری تیروئید چشمی یا افتالموپاتی گریوز هم شناخته می شود از هر 3 نفر 1 نفر را با تیروئید پرکار به بیماری گریوز مبتلا می کند. بیماری ها و مشکلات تیروئید چشمی شامل موارد زیر می شود:
-
احساس خشکی و وجود ذرات ریز در چشم -
حساسیت به نور -
آب آمدن از چشم ها -
تاری دید یا دو بینی -
قرمزی چشم ها -
پلک های متورم، قرمز و به عقب برگشته -
بیرون زدگی چشم ها
بسیاری از موارد خفیف هستند و با درمان پرکاری تیروئید شما بهتر می شوند اما از هر 20 تا 30 مورد 1 نفر ممکن است بینایی خود را از دست بدهد.
اگر مشکلات چشمی را تجربه کردید احتمالا برای درمان به یک چشم پزشک ارجاع داده می شوید و احتمالا با استفاده از قطره چشمی، داروهای استروئید یا جراحی احتمالی درمان می شوید.
2. مشکلات پر کاری تیروئید در بارداری
اگر در بارداری تیروئید پرکار داشته باشید و بیماری تان به خوبی کنترل نشود می تواند خطر موارد زیر را افزایش دهد:
-
پره اکلامپسی (PE) -
سقط خود به خودی -
زایمان زودرس (قبل از هفته 37 بارداری) -
وزن پایین نوزاد هنگام تولد
اگر پر کاری تیروئید دارید و باردار هستید یا فکر می کنید باردار باشید با پزشکتان مشورت کنید.
آنها بیماری شما را تحت کنترل قرار می دهند و درمان شما را عوض می کنند تا آسیبی به نوزاد نرسد، مثلا داروی پروپیل تیواوراسیل را برای شما تجویز می کنند.
اگر تصمیم ندارید باردار شوید باید از روش های جلوگیری از بارداری استفاده کنید چون بعضی از درمان های پر کاری تیروئید می تواند به نوزاد متولد نشده آسیب برساند.
عوارض کم کاری و پرکاری تیروئید در بارداری بر جنین چگونه است ؟
3. طوفان تیروئیدی
در مواردی نادر که پرکاری تیروئید تشخیص داده نشده یا تحت کنترل ضعیف است می تواند منجر به واکنش مرگباری به نام طوفان تیروئیدی شود.
این بیماری افزایش شدید و ناگهانی علائم است که می تواند با موارد زیر تحریک شود:
-
عفونت -
بارداری -
مصرف نکردن داروها به شکلی نا مناسب -
آسیب رسیدن به غده تیروئید مثل مشت خوردن به گلو
علائم طوفان تیروئیدی شامل موارد زیر می شود:
-
ضربان قلب تند -
دمای بالای بدن (تب) بالای 38 درجه سانتیگراد -
اسهال و استفراغ -
اضطراب شدید و گیجی -
بی هوشی
طوفان تیروئیدی موقعیتی اورژانسی است. اگر فکر می کنید شما یا کسی دیگر دچار این مشکل شده فوری با اورژانس تماس بگیرید.
مشکلات دیگر پر کاری تیروئید
تیروئید پر کار می تواند احتمال موارد زیر را هم افزایش دهد:
-
فیبریلاسیون دهلیزی یک بیماری قلبی که باعث ضربان قلب نامنظم و تند می شود. -
ضعیف شدن استخوان ها (پوکی استخوان) که استخوان ها را شکننده می کند. -
نارسایی قلبی که در آن قلب برای پمپاژ مناسب خون در بدن ناتوان می شود.
بیشتر بخوانید:
۱۰ درمان خانگی برای پرکاری تیروئید با داروهای گیاهی
رژیم غذایی ویژه پرکاری تیروئید
علت پرکاری و کم کاری تیروئید چیست؟