منافع ملی ایران در صادرات حداکثری نفت

در حال حاضر حدود 90 میلیون بشکه نفت درجهان تولید می شود که حدود 45 میلیون بشکه آن صادر می گردد. عمده ترین کشورهای دارای ظرفیت صادرات نفت عبارتند از: عربستان سعودی، روسیه، ایران، عراق، کانادا، نیجریه، کویت و قطر و چند کشور دیگر

اکنون همه کشورهای صادر کننده نفت بر این واقعیت مهم واقف هستند که طی 20 سال آینده نیاز جهان به نفت شدیدا کاهش خواهد یافت چرا که با برقی شدن سیستم حمل و نقل در جهان و جایگزینی خودروهای برقی با خودروهای بنزین سوز و گازوئیل سوز نفت جایگاه صد ساله خود به عنوان تنها عامل حرکت خودروها را از دست می دهد. در حال حاضر حدود 80 درصد نفت تولیدی جهان در حوزه حمل و نقل مورد استفاده قرار می گیرد اما در سال 1420 شمسی درصد اندکی از خودروهای جهان بنزین یا گازوئیل مصرف خواهند نمود لذا تقاضا برای خرید نفت به شدت کاهش خواهد یافت و قیمت نفت با نگاه خوشبینانه به 25 تا 30 دلار خواهد رسید.

نسل جدید خودرو های برقی از چنان مزیت ها و برتری هایی نسبت به خودروهای موجود برخوردارند که کمتر کسی تمایل به خرید خودروهای بنزین سوز یا گازوئیل سوز خواهد داشت. خودرو های برقی سبک و دارای تعداد قطعات کم در حدود یک دهم خودروهای موجود می باشند لذا نیاز آنها به تعمیر کمتر و هزینه تعمیر نیز بسیار پائین تر خواهد بود. این خودرو ها در هر بار شارژ بیش از هزار کیلومتر را پیمایش خواهند نمود و شتاب آنها از صفر تا 100 کیلیومتر حدود سه ثانیه می باشد. قیمت خودرو های برقی تا چند سال آینده از خودروهای معادل بنزین سوز و گازوئیل سوز ارزان تر خواهند شد. مصرف انرژی این خودروها نیز کمتر از خودروهای کنونی خواهد بود و هیچ گونه آلودگی محیط زیست و صوتی درون شهرها ایجاد نمی نمایند.

در حال حاضر کامیون برقی تولید شده که با یک بار شارژ حدود هزار کیلومتر را می پیماید و 40 تن بار را به مقصد می رساند.

برق مورد نیاز خودروهای برقی از نیروگاه های خورشیدی و نیروگاه های زغال سنگ، بادی، گازی و سایر نیروگاه ها تامین خواهد شد.

حجم ذخایر نفت قابل برداشت ایران حدود 130 میلیارد بشکه می باشد. چنانچه ما بتوانیم صادرات خود را به 3 میلیون بشکه در روز برسانیم در طول 10 سال حدود 11 میلیارد بشکه و در طول 20 سال حدود 22 میلیارد بشکه نفت صادر خواهیم نمود که با لحاظ متوسط قیمت 50 دلار برای 20 سال ارزش نفت صادراتی 1100 میلیازد دلار خواهد شد. و مابقی نفت را می بایست با قیمت بین 25 تا30 دلار به فروش برسانیم اما اگر بهر طریق ممکن مشکل تحریم را حل نکنیم و صادرات نفت ما در حدود 500 هزار بشکه در روز باشد در طول 10 سال 1.8 میلیارد بشکه و در طول 20 سال 3.6 میلیارد بشکه نفت صادر خواهیم نمود که با لحاظ متوسط 50 دلار برای هر بشکه ارزش نفت صادراتی حدود 182 میلیارد دلار خواهد شد به این ترتیب حدود 900 میلیارد دلار از ارزش نفت صادراتی کشور کاسته خواهد شد.

جنانچه سرمایه گذاری های لازم انجام شود امکان تولید 6.5 میلیون بشکه در روز را خواهیم داشت که با لحاظ مصرف پالایشگاه ها قادر خواهیم بود 4.2 میلیون بشکه در روزصادر نمائیم. منافع ملی ما در تولید حداکثری و صادرات حداکثری نفت خام است. البته اگر بتوانیم نفت را پالایش و صادر کنیم بهتر است اما دیگر فرصت چندانی برای احداث پالایشگاه باقی نماینده با لحاظ قیمت نفت 25 تا 30 دلاری برای 20 سال آینده و حدود 40 دلاری برای 10 سال آینده احداث پالایشگاه از جذابیت چندانی برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی برخوردار نخواهد بود. حتی اگر وزیر نفت جدید تصمیم به احداث پالایشگاه جدید بگیرند حداقل 5 سال زمان نیاز است که فاز مطالعاتی بطور کامل اجرا و سرمایه گذاری لازم تامین و پروژه اجرایی گردد. اگر بخواهیم برای پالایش 4 میلیون بشکه نفت پالایشگاه احداث نمائیم به حدود 20 میلیارد دلار سرمایه گذاری جدید نیاز داریم از طرف دیگر از سال 1420 برای محصولات این پالایشگاه ها با مشکل جدی مواجه خواهیم شد لذا اولویت فعلی تمرکز بر تولید حداکثری و صادرات حداکثری نفت می باشد.

بعضا گفته می شود با کاهش تقاضا برای بنزین و گازوئیل نفت را به سمت پتروشیمی هدایت نمائیم پاسخ این افراد چنین است:

1- صنعت پتروشیمی جهان پس از سالها سرمایه گذاری اکنون به تولید 700 میلیون تن محصول پایه رسیده است محصولات پایه مواد اولیه سایر محصولات می باشند. محصولات پایه عبارتند از آمونیاک، متانول، الفین، زایلن ها

از 700 میلیون تن ذکر شده حدود 300 میلیون تن مربوط به آمونیاک و متانول است که تولید آنها با گاز متان از هر منظر اقتصادی تر از نفت خام است حتی اگرنفت خام به 25 دلار هم برسد تولید این محصولات با گاز متان مقرون به صرفه تر است.

می توان بخشی از نفت را به سمت تولید الفین ها و زایلن ها هدایت نمود. در حال حاضر سالانه حدود 5 میلیارد تن نفت تولید می شود حتی اگر 5 درصد آن به سمت پتروشیمی هدایت شود معادل 250 میلیون تن خواهد گردید با مابقی نفت چه باید کرد؟

2- هدایت نفت به سمت نیروگاه های برق:

– ارزش حرارتی هر تن نفت حدود 9500 کالری و ارزش حرارتی هر تن زغال سنگ حدود 7500 کالری است در حالی که قیمت نفت هر تن 450دلار و قیمت زغال سنگ هر تن 70 دلار است. میزان ذخایر قابل برداشت زغال سنگ جهان حدود 900 میلیارد تن یعنی بیش از دو برابر ذخایرن نفت قابل برداشت جهان است لذا از منظر اقتصادی هیچ توجهی برای تولید برق با مشتقات نفت وجود ندارد. نسل جدید نیروگاه های زغال سنگ دارای راندمان حدود 60 درصد و میزان آلایندگی کم هستند.

– قیمت تمام شده برق تولیدی از نیروگاه های خورشیدی به نیروگاه های فسیلی نزدیک شده و تا چند سال آینده برق خورشیدی یکی از ارزان ترین منابع تولید برق در جهان خواهد شد.

– با استقالال کشور ها از واردات بنزین وگازوئیل سرمایه گذاری جهت تولید برق از انرژی بادی و آبی افزایش خواهد یافت.

– نسل جدید نیروگاه های هسته ای نیز بخشی از برق مورد نیاز جهان را تامین خواهند نمود.

با توجه به مطالب فوق و موارد متعدد دیگر از جمله نگرانی جهان بابت گرم شدن کره زمین ناشی از انتشار دی اکسید کربن به طور قطع تقاضا برای نفت و مشتقات آن تا ده سال آینده کاهش چشمگیری خواهد یافت و تا 20 سال آینده مصرف مشتقات نفتی در سیستم حمل و نقل جهان شدیدا کاهش می یابد لذا قیمت نفت در سراشیبی نزول قرار خواهد گرفت و نفت نقش و جایگاه خود در تامین انرژی جهان را از دست خواهد داد. به دنبال تحقق این واقعیت خاورمیانه به عنوان مهمترین منطقه تامین انرژی جهان جایگاه کنونی خود را از دست خواهد داد و توجه قدرتهای جهانی به این منطقه به کمترین میزان خواهدرسید. اقتصاد کشورهای خاورمیانه و روسیه بر پایه نفت است با کم ارزش شدن نفت کشورهای خاورمیانه ممکن است با مشکلات متعددی مواجه گردند که بحران کم آبی در ایران و کشورهای همسایه بر مشکلات خواهد افزود. لذا از هم اکنون می بایست برای مواجهه با آن شرایط برنامه ریزی های دقیق و منطقی بعمل آید.

نظر به مراتب فوق منافع ملی ایران در صادرات حداکثری نفت می باشد و می بایست بهر طریق ممکن موانع صادرات نفت رفع شوند تا ملت ایران بیش از این دچار خسارتهای سنگین و جبران ناپذیر اقتصادی نشوند.

با توجه به کسری بودجه شدید دولت و مشکلات اقتصادی کم سابقه دولت و ملت، هیچ چاره ای جز صادرات حداکثری نفت وجود ندارد. کل درآمدهای دولت حاصل از مالیات، فروش نفت به میزان کم، فروش دارایی ها و سایر درآمدها حدود 420 هزار میلیارد تومان است که با این درآمد اداره امور جاری کشور نیز سخت است و دولت مجبور به تداوم استقراض و تجمع کسری بودجه خواهد بود اما اگر بتوانیم موانع صادرات نفت را رفع و روزانه سه میلیون بشکه نفت و میعانات گازی صادر نمائیم درآمد دولت به 70 میلیارد دلار معادل حدود 1700 هزار میلیارد تومان یعنی بیش از چهار برابر کل درآمدهای کنونی دولت خواهدرسید و البته این درآمد می بایست صرف توسعه زیر بناهای کشور شود نه سرف امور جاری چرا که نفت متعلق به همه نسل های آینده است.

با کاهش تقاضا برای خرید نفت رقابت بین کشورهای صادر کننده نفت بیشتر و بیشتر خواهد شد و ممکن است برخی از انها در صدد حذف و کنار گذاشتن رقیب خود باشند لذا تضاد منافع ملی ملت ایران با عربستان و روسیه و چند کشور دیگر در موضوع مهم و حیاتی صادرات نفت در سالهای آینده افزایش خواهد یافت که برای این موضوع نیز می بایست برنامه ریزی و تدابیر حکیمانه و منطقی در چارچوب منافع ملی اتخاذ گردد.