مثل آیینه، یکی از متن های تعلیمی است که با هدف آموزش و اندرز نوشته شده‌اند. در این مقاله به بررسی معنی درس مثل آینه (درس سوم فارسی پایه نهم) به همراه معنی کلمات، آرایه های ادبی و دانش زبانی خواهیم پرداخت.
معنی درس مثل آینه (درس سوم فارسی نهم)
نوجوانی تولد دوباره انسان است. در این مرحلهٔ پر تب و تاب، نوجوان، افزون بر رابطه با خود نیازمند رابطه‌ای دیگر نیز هست؛ نیازمند دو چشم دیگر که نوجوان را ببیند و به او بگوید: کیست و چگونه است؛ از همین جاست که دوستی و پیوند با دیگران آغاز می شود. این ارتباط، وابسته به نیاز درونی است که به نوجوان کمک می‌کند تا به خودشناسی برسد. دیگران، زبان نقد او و پنجره هایی هستند که در برابر دیدگان پرسشگر گشوده شده‌اند.
پیشنهاد ستاره
دوستان واقعی، راه نیک بختی را به ما نشان می دهند و همراهان خوبی برای شکوفایی بهتر هستند.
آنها مثل آینه، همان قدر که خوبی‌ها را پیش چشم می‌آورند، عیب‌ها را هم به ما می‌نمایاند و مهم تر آنکه این همه را بی صدا و بی هیاهو، باز می‌گویند.
معنی: آنها (دوستان واقعی) مانند آیینه واقعیت ها را نشان می دهند؛ یعنی هم خوبی ها را به ما می گویند و هم غیب ها و اشکالات را بازگو می کنند.
آرایه ها:
- تضاد بین خوبی ها و عیب ها
- مثل آیینه: تشبیه
دانش زبانی:
- آیینه: متمم (مثل) حرف اضافه
- عیب ها را به ما می نمایانند: جمله چهار جزئی با مفعول و متمم
∨∧∨∧∨∧
رسم دوستی، شکستن آیینه نیست؛ درست آن است که فرصت بازاندیشی و خودشکوفایی را پدید آوریم و گامی به سوی فراتر رفتن برداریم.
معنی: رسم دوستی، شکستن آینه نیست. درست آن است که خود را اصلاح کنیم.
آرایه ها:
این عبارت تلمیح دارد به جمله معروف (مومن آینه مومن است) المومن مراه المومن.
∨∧∨∧∨∧
آینه چون نقش تو بنمود راست
خود شکن، آیینه شکستن خطاست (نظامی گنجوی)
معنی: اگر آینه (دوست خوب) عیب های تو را به درستی نشان داد. نباید آیینه را بشکنی و از واقعیت ها فرار کنی، بلکه کار درست آن است که خود را اصلاح کنی و از غرور و خود خواهی، دوری کنی.
آرایه ها:
- تضاد بین راست و خطا: این بیت ضرب المثل است
- خود شکن: کنایه از اصلاح کردن و ترک غرور و خود خواهی
- شکن و شکستن، هم خانواده است
دانش زبانی:
- خود: مفعول
- شکن: فعل امر
- آیینه شکستن: نهاد
- خطا: مسند
- توجه: آینه و آیینه جناس نیستند چون تفاوت معنایی ندارند.
تاریخ ادبیات درس سوم فارسی نهم
نظامی گنجه ای، شاعر قرن ششم است که علاوه بر دیوان شعر، پنج مثنوی دارد که به پنج گنج یا خمسه نظامی معروف اند و می تواند آن ها را به اختصار در کلمه ی «ملخ ها» معرفی کرد. پنج گنج نظامی عبارت اند از: ۱) مخزن الاسرار ۲) لیلی و مجنون ۳) خسرو شیرین ۴) هفت پیکر ۵) اسکندر نامه