واژه ایران از دو بخش «ایر» و «آن» تشکیل شده است. «ایر» به معنی «اصیل»، «نجیب»، «آزاده» و «شریف» است و «آن» به معنی «سرزمین» یا «جا و مکان» است. بنابراین، ایران به معنای «سرزمین اصیل‌ها» یا «سرزمین آزادگان» است.
نامگذاری ایران
واژه ایران پیش از آمدن آریایی‌ها به سرزمین ایران نیز استفاده می‌شده است. در زبان اوستایی، ایران به صورت «ائیریه» (Airya) و در زبان فارسی باستان به صورت «اریه» (Ariya) آمده است. این واژه در زبان ایرلندی کهن نیز به همین معنی است. قسمت اول کلمه ایرلند (Ir-Land) به معنی «نجیب» و «شریف» و قسمت دوم آن به معنی «سرزمین» است. بنابراین، نام ایران ریشه‌ای بسیار کهن دارد و به معنای «سرزمین نجباست».
نام ایران در شاهنامه
در شاهنامه فردوسی، بارها کلمه ایران به کار رفته است. فردوسی در شاهنامه، ایران را سرزمینی آزاد و آباد توصیف می‌کند که مردم آن از صفاتی چون دلاوری، آزادگی، خردمندی و نیک‌اندیشی برخوردارند.
نام ایران در جهان
در جهان غرب، ایران از قرون وسطی به نام‌های «پرس»، «پرشیا» و «پرسیس» شناخته می‌شد. در سال ۱۳۱۴ خورشیدی، به پیشنهاد سعید نفیسی، نام رسمی ایران به جای «پرشیا» انتخاب شد. این نامگذاری با هدف احیای هویت ایرانی و نشان دادن قدمت و اصالت این نام انجام شد.
نام ایران ریشه‌ای بسیار کهن و اصیل دارد. این نام به معنای «سرزمین آزادگان» است و در طول تاریخ، همواره نمادی از آزادی، صلح و آبادانی بوده است.