معرفی شهر جری بزرگترین منطقه تاریخی استان اردبیل

به گزارش سلام نو، محوطه باستانی معروف به شهر یری در 65 کیلومتری اردبیل و 31 کیلومتری شرق مشگین شهر در کنار رودخانه کاراسو قرار دارد.

وسعت این محوطه تاریخی 400 هکتار است و از سه قسمت دژ نظامی، معبد و قوشاتپه تشکیل شده است. قدمت قلعه و معبد به 1450 سال قبل از میلاد و کوشا تپه به 7000 سال قبل از میلاد مسیح می رسد. پناهگاه اصلی شهر یری که از زیر زمین بیرون آمده است، حاوی بیش از 300 سنگ بالارونده با ارتفاع های مختلف از 35 تا 250 سانتی متر با پیکره های انسانی حاوی صورت انسان (بدون دهان)، دست و شمشیر است. چارلز برنی معتقد است دوره او همزمان با هخامنشیان، اما خارج از حیطه حکومت آنها بوده است.

در غرب غاری است که در آن سنگ‌ها جمع‌آوری می‌شود که مردم محلی به آن کاراکوهبل می‌گویند. در مقابل او چند تخته سنگ روی هم گذاشته بودند.

شهرستان جری که بزرگ‌ترین منطقه تاریخی استان اردبیل و یکی از مهم‌ترین مناطق پیش از تاریخ شمال غرب ایران است، به شماره 6162 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

منطقه شهر جیری اولین بار در سال 1978 قبل از میلاد توسط هیئت آلمانی چارلز برنی شناسایی و مورد بررسی قرار گرفت. برنی معتقد بود که قدمت برخی از آثار به هزاره سوم قبل از میلاد، عصر آهن، سفال خاکستری، نخود و پرتقال می رسد.

اولین کاوش ها مقبره هایی از عصر آهن را نشان دادند. سفال هایی از دوره کالکولیتیک کشف شده است و تخمین زده می شود که این منطقه 3500 سال قبل از عصر آهن باشد. این سفال شبیه سفال های مناطق باستانی دلمه و حاجی فیروز است. بدین ترتیب برای اولین بار سکونت انسان در استان اردبیل به عصر مس و سنگ رسید. برخی از سفال ها نقاشی شده بود و برخی طرح سبدی داشتند. در حین کاوش تعداد زیادی سرامیک دولایه کشف شد و احتمالاً از لایه دوم سرامیک برای تعمیر قطعات شکسته سفال استفاده شده است.

تعداد زیادی سنگ شیشه پیروز (ابسیدین) در محدوده شهر جری کشف شد که شاید دلیلی بر ارتباط این منطقه با قفقاز و آناتولی باشد، زیرا سابقه استخراج این نوع سنگ در این شهر منطقه شناخته شده است. از ابسیدین برای برش سنگ های سخت در دوره کالکولیتیک استفاده می شد.

در محدوده شهر جریجا چندین دوره تاریخی از عصر مس و سنگ، عصر آهن 1 و عصر آهن 2 شناسایی شده و بقایای قلعه ای از عصر آهن کشف شده است. در دوره اورارتویی، قلعه به آتش کشیده شد و متروک شد. وجود خاکستر در لایه های خاک قلعه حکایت از آتش سوزی قلعه دارد. شهر قدیمی تری در لایه زیرین قلعه کشف شد که مربوط به دوره اورارتویی تا 7000 سال پیش است.

برخی از باستان شناسان قدمت این منطقه را به 9000 سال پیش می دانند و بر این باورند که تراشه هایی به شکل انسان که قدمت آنها به 7000 سال قبل از میلاد می رسد در این منطقه وجود دارد. این محوطه تاریخی متعلق به دوران پارینه سنگی میانی، سکونتگاه های روستایی فصلی و دائمی، عصر برنز و آهن است و دارای محوطه های تاریخی از جمله قلعه با معماری سنگی و دیوارهای سنگی خشک چین، معبد، حدود 300 مقبره سنگی باستانی، غار باستانی، دروازه، حیاط قوشپه با قدمت هفت هزار سال قبل از عصر جدید.

در مجاورت این محوطه سنگ قبرهایی با نقاشی های یکنواخت از صورت افراد فاقد دهان دیده می شود که ابعاد آنها از 40 سانتی متر تا 2 متر متغیر است و تعداد تقریبی آنها به بیش از 100 مورد می رسد. در این منطقه می توان قلعه ای بزرگ با دیوار دفاعی سنگی از نوع خشک چینی در کنار محل برگزاری مراسم مذهبی و مقبره های متعدد باستانی مشاهده کرد. تاکنون حدود 450 قبر در این مکان شناسایی شده است که کوچکترین آنها 2 در 3 متر و بزرگترین آنها 2 در 8 متر است. علاوه بر این غار باستانی و تپه های متعلق به دوره های مختلف از دیگر دیدنی های این منطقه است.

بیشتر گردشگران و علاقه مندان به باستان شناسی وقتی وارد محوطه باستانی شهرری می شوند با انبوهی از آثار و بناهای تاریخی روبرو می شوند که در نوع خود بسیار جالب به نظر می رسند. محوطه باستانی-تاریخی شهرری که در سال 1360 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید، یکی از بناها و بناهای تاریخی باشکوه اردبیل است که تاریخ این منطقه آشکار می شود و حرکتی دائمی پدید می آید.

نمایی از کوه سبلان در جهت شهر ایرا

منبع: تریپ یار