بیوگرافی دکتر ناصر کاتوزیان استاد حقوق ایران
از جناب دکتر امیرناصر کاتوزیان به عنوان پدر علم حقوق ایران یاد میشود. بیشتر کتاب‌های امیرناصر کاتوزیان از منابع اصلی درسِ حقوق مدنی دانشجویان حقوق به‌شمار می‌رود.
در ۱۴ بهمن ۱۳۸۳ محمد خاتمی، رئیس‌جمهور وقت ایران، نشان درجه‌یک فرهنگ و هنر و دانش را به ایشان اهدا کرد.
تولد دکتر کاتوزیان
امیر ناصر کاتوزیان در سال ۱۳۱۰ خورشیدی در تهران متولد شد. پدر وی ابوالفضل کاتوزیان و عمویش وکیل دادگستری و حقوقدان بودند.
او همواره از مادرش به عنوان نخستین معلم و مربی خود یاد می‌کرد. دکتر ناصر کاتوزیان تحصیلات ابتدایی را در دبستان اقبال و دوران متوسطه را در دبیرستان علمیه گذراند.
سپس وارد دانشگاه تهران شد و به تحصیل در رشته حقوق پرداخت.
تحصیلات دکتر کاتوزیان
دکتر کاتوزیان در سال ۱۳۳۱ از پایان‌نامه خود با عنوان «عقد ضمان» دفاع کرد و موفق به اخذ کارشناسی با درجه بسیار خوب گردید.
محمد سنگلجی (یکی از استادانش) درپشت رساله وی اعلام و تصدیق نمود که او به درجه‌ای از اجتهاد رسیده است.
دکتر امیرناصر کاتوزیان در سال ۱۳۳۹ با دفاع از رسالهٔ دکترای خود با عنوان «وصیت در حقوق مدنی ایران» و نظریهٔ ابتکاری خویش با نام «شخصیت حقوقی ترکه»؛ موفق به اخذ عنوان دکترای حقوق گردید.
دکتر کاتوزیان نخستین دانشجوی ایرانی است که موفق به اخذ مدرک دکترای حقوق در ایران و دانشگاه تهران است.
همسر و فرزندان دکتر کاتوزیان
امیر ناصر کاتوزیان در سن 23 سالگی ازدواج می کند که حاصل آن دو فرزند پسر است که یکی از آنها دکترای روانشناسی بالینی دارد و در حال حاضر مقیم آمریکا است و دیگری مهندس الکترونیک است و در همان دیار زندگی می کند.
فرزندان دکتر کاتوزیان بهرام کاتوزیان، بهزاد کاتوزیان نام دارند.
سرکار خانم اقدس کاتوزیان ، همسر دکتر ناصر کاتوزیان در ۱۷ آذر ۱۳۹۳ در دانشگاه تبریز با اشاره‌ای گذار به زندگی پر فراز و نشیب خود با پدر علم حقوق ایران بیان کرد:
دکتر، پسرعموی من بود که در سن 23 سالگی به خواستگاری من که 20 سال داشتم آمد و با توجه به آشنایی هایی که وجود داشت، سرآغاز زندگی 60 ساله را با وی شروع کردم.
وی ادامه داد: استاد، عاشق طبیعت، گردش، ورزش و موسیقی و زندگی بود.
وی افزود: به خاطر دارم که روزی عکسی از وی را می دیدم که در مقابل شاه تمام قد ایستاده و مدال درجه دو فرهنگ را به خاطر رتبه اول دوران دبیرستان از وی می گیرد، از او پرسیدم حتی یک سانت هم مقابل وی سر خم نکرده ای ؟
وی گفت چرا در مقابل مخلوقی از خداوند سر خم کنم، من در مقابل خداوند خود هر روز 17 بار خم می شوم و ذکر ایاک نعبد و ایاک نستعین می گویم و به این هم افتخار می کنم.
همسر دکتر کاتوزیان ادامه داد: مناجات های وی بسیار شیرین بود و هر روز بعد از نماز صبح به ذکر عاشقانه ترین مناجات ها و گفتگوها با خدا می‌پرداخت و هر از گاهی نیز با همین مناجات های وی به ملکوت می رفتم.
وی گفت: استاد عاشق دانشجوهای خود و عاشق کشور خود بود و همیشه سرافرازی ایران را خواستار بود.
وی بیان کرد: یکی از آرزوهای وی این بود که شهرستان ها دارای دانشکده باشند و در 5 سال اخیز نیز مورد توجه کانون وکلا و دانشگاه های سراسر کشور قرار گرفته بود.
دکتر ناصر کاتوزیان و همسرشان
سرکار خانم اقدس کاتوزیان در پایان بیان کرد: تنها آرزوی وی در سال های آخر عمر خود نوه دار شدن بود که شش ماه قبل از فوت نیز ما صاحب نوه شدیم.
گفتنی است در پایان این همایش از یادنامه پدر علم حقوق ایران با عنوان “با قافله عدالت” و از تمبر وی رونمایی شد.
لقب دکتر امیر ناصر کاتوزیان
از ایشان به عنوان پدر علم حقوق ایران یاد میشود.
وقایع میانسالی امیر ناصر کاتوزیان
دکتر امیر ناصر کاتوزیان بعد از انقلاب فرهنگی و در جریان پاکسازی دانشگاه‌ها به انفصال ابد از خدمات دولتی محکوم شد.
مدت یازده سال او به تحقیق مشغول بود تا این که در سال ۱۳۷۰ رأی پاکسازی شکسته شد و به این ترتیب استاد را به دانشکده حقوق برگرداندند.
دکتر کاتوزیان از جمله نویسندگان نخستین پیش‌نویس قانون اساسی جمهوری اسلامی است.
مشاغل و سمتهای مورد تصدی دکتر کاتوزیان
خدمات علمی و اجرایی امیر ناصر کاتوزیان
-
۱۳۴۵ -۱۳۷۹ ,رئیس دادگاه بخش و شهرستان و مشاور دادگاه استان و معاون اداره حقوقی,کانون وکلای دادگستری -
۱۳۳۱ -۱۳۴۳ ,رئیس دادگاه بخش و شهرستان و مشاور دادگاه استان و معاون اداره حقوقی,دادگستری -
۱۳۵۴ مدیر گروه حقوق خصوصی و اسلامی دانشگاه تهران -
۱۳۳۴ ریاست دادگاه بخش اراک -
۱۳۴۳ استادیار حقوق مدنی در دانشگاه تهران -
۱۳۵۱ استاد گروه حقوق خصوصی و اسلامی دانشگاه تهران
فعالیتهای علمی دکتر امیرناصر کاتوزیان
سال ۱۳۵۱ از دانشگاه تهران به مرتبه استاد تمام با پایه یک استادی نایل شد. سال ۱۳۵۸ وی به سمت سرپرست دانشکده حقوق و علوم سیاسی منصوب شد؛ و دراین مدت: بازسازی و انتشار مجله دانشکده، تجدید نظر در برنامه دانشکده و همگامی با تحولات اجتماعی، و نقد لایحه قصاص از کارهای عمده وی بود.
سرانجام در جریان انقلاب فرهنگی و اعلام تعطیل شدن دانشگاه تهران از سمت خود در سرپرستی دانشکده حقوق استعفا داد.
دکتر امیر ناصر کاتوزیان با شروع انقلاب فرهنگی ۱۱ سال از استادی دانشگاه تهران برکنار شد تا آن که مجدداً از وی دعوت به همکاری به عمل آمد.
ایشان ۵۷ جلد کتاب تألیف کرده‌است، که اکثر آنها کتب آموزشی دانشگاهی هستند.
امیر ناصر کاتوزیان، حقوق را رسوب تاریخی اخلاق و جوهر حقوق را عدالت می‌دانست. وی بر این عقیده بود که:
«قانون بدون رعایت عدالت هیچ شرافتی ندارد و عدالت والاترین ارزشهاست».
حقوقدان را بنده و مطیع قانونگذار نمی‌دانست و تأکید می‌کرد که: «در پیشگاه عدالت زانو می‌زنیم نه در برابر قدرت».
فعالیتهای سیاسی دکتر ناصر کاتوزیان
دکتر ناصر کاتوزیان در نوشتن و تدوین پیش‌نویس اولیه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شرکت داشت.
او نظام ریاستی را بر نظام پارلمانی ترجیح داده و بر این عقیده بود که: «من فکر میکنم ما ایرانی‌ها اصولاً طالب نظام ریاستی هستیم». .
دکتر ناصر کاتوزیان از فعالین و همراهان با علی‌اصغر حاج‌سیدجوادی در مجموعه جنبش بوده و خواهر او کیان کاتوزیان (همسر علی‌اصغر حاج‌سیدجوادی) مسوولیت نشریه جنبش را بر عهده داشت.
دکتر ناصر کاتوزیان علیرغم عدم عضویت و حضور در هیچ‌یک از گروه‌ها، در انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی در سال ۱۳۵۸ در فهرست کاندیداهای مورد حمایت جبهه ملی ایران، نهضت آزادی، سازمان مجاهدین خلق، جاما و جنبش مسلمانان مبارز قرار داشت.
دکتر ناصر کاتوزیان هیچگاه پیشنهاد مناصب سیاسی و حکومتی مانند: وزارت علوم، وزارت دادگستری، عضویت در شورای نگهبان را نپذیرفت.
دکتر کاتوزیان در دوران انقلاب با قانون قصاص، اعدام مجرمان زیر ۱۸ سال و موارد مشابه در خصوص نقض قانون اساسی و مدنی و نقض حقوق بشر مخالفت کرد.
نشانها و افتخارات دکتر ناصر کاتوزیان
جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران دو مرتبه به دکتر ناصر کاتوزیان ، برای کتاب‌های: عقود معین (جلد چهارم) و نظریه عمومی تعهدات، اهداء گردید.
-
نشان درجه ۲ فرهنگ، به مناسبت احراز رتبه نخست در امتحانات نهایی رشته ادبی سال ششم دبیرستان، سال ۱۳۲۸ -
نشان درجه ۱ فرهنگ، به مناسبت احراز رتبه نخست در رشته حقوق قضایی دانشکده حقوق دانشگاه تهران، سال ۱۳۳۲ -
نشان درجه ۱ پژوهش، به عنوان پژوهشگر برجسته دانشگاه تهران، سال ۱۳۸۲ -
نشان درجه ۱ دانش و فرهنگ و هنر، به مناسبت مجموع تحقیقات و خدمات علمی، سال ۱۳۸۳ -
ایشان در بهمن‌ماه سال ۱۳۸۳ نشان درجه یک دانش و فرهنگ و هنر را ازسید محمد خاتمی دریافت کرد.
درگذشت امیرناصر کاتوزیان پدر علم حقوق ایران
دکتر ناصر کاتوزیان، صبح سه شنبه یازدهم شهریور ۱۳۹۳ در تهران در سن ۸۳ سالگی درگذشت و در قطعه نام آوران بهشت زهرا (۲۵۵) ردیف ۳۱ شماره ۳ دفن گردید.
برخی از کتاب‌های دکتر ناصر کاتوزیان
-
مقدمه علم حقوق، (تاکنون بیش از ۱۱۷ بار تجدید چاپ شده از ۱۳۴۷ به بعد)، آخرین ناشر انتشارات گنج دانش، (۱۳۹۶ به بعد) -
قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، (تاکنون ۵۶ بار تجدید چاپ شده‌است) نشر میزان، ۱۳۹۲ -
کلیات حقوق، نظریه عمومی. شرکت سهامی انتشار، (۱۳۷۹ به بعد). -
فلسفه حقوق (۳جلد)، انتشارات گنج دانش، (۱۳۷۷ به بعد). -
قواعد عمومی قراردادها (۵ جلد)، انتشارات گنج دانش، (۱۳۷۲به بعد). -
عقود معین (۴جلد)، انتشارات گنج دانش، (۱۳۶۴ به بعد). -
نظریه عمومی تعهدات، نشر میزان. -
شیوه تجربی تحقیق در حقوق. شرکت سهامی انتشار -
حقوق خانواده (۲جلد)، انتشارات گنج دانش، ۱۳۹۷. -
اعمال حقوقی، دوره مقدماتی حقوق مدنی. انتشارات گنج دانش، ۱۳۹۶. -
ایقاع، نظریه عمومی ـ ایقاع معین، نشر میزان. -
الزام‌های خارج از قرارداد، ضمان قهری، (۲جلد)، انتشارات گنج دانش، ۱۳۷۸. -
الزام‌های خارج از قرارداد، جلد سوم، بیمه مسئولیت مدنی، ویرایش سوم، همراه دکتر محسن ایزانلو، ۱۳۹۷. -
تحولات حقوقی خصوصی، انتشارات گنج دانش، ۱۳۹۷. -
مسوولیت ناشی از حوادث رانندگی، انتشارات دانشگاه تهران. -
اموال و مالکیت، نشر میزان -
وصیت در حقوق مدنی ایران، انتشارات گنج دانش، ۱۳۹۷. -
ارث، نشر دادگستر، ۱۳۷۶. -
حقوق انتقالی، نشر دادگستر، ۱۳۷۵. -
توجیه و نقد رویه قضایی، نشر دادگستر، ۱۳۷۷. -
نقد رویه قضایی، نشر جنگل، ۱۳۹۱. -
عدالت قضایی، گزیده آراء ناصر کاتوزیان، نشر دادگستر، ۱۳۷۸. -
اثبات و دلیل اثبات (جلد۱)، نشر میزان، ۱۳۶۲; (جلد۲) ۱۳۸۳. -
گذری بر انقلاب ایران، مجموعه مقالات، شخصی، ۱۳۶۰. -
درسهایی از عقود معین (۲جلد)، انتشارات گنج دانش، ۱۳۸۱. -
حقوق خانواده، دوره مقدماتی، تک جلدی. نشر دادگستر، نشر میزان، ۱۳۸۰. -
اعتبار امر قضاوت شده. نشر میزان. -
وقایع حقوقی، انتشارات گنج دانش، ۱۳۹۶. -
آزادی اندیشه و بیان (برنامه عمران سازمان ملل متحد)انتشارات دانشکده حقوق دانشگاه تهران. -
مسوولیت ناشی از عیب تولید، دانشگاه تهران، ۱۳۸۲. -
شفعه، وصیت و ارث، دوره مقدماتی حقوق مدنی، نشر دادگستر. -
مبانی حقوق عمومی. نشر میزان -
گویاتر از گفتارها، انتشارات گنج دانش، ۱۳۹۷. -
گامی به سوی عدالت، سه جلد، نشر میزان. -
گفتگوهای مطبوعاتی. شرکت سهامی انتشار.
فیلمی از توصیه‌های دکتر ناصر کاتوزیان به وکلای جوان
توصیه‌های دکتر کاتوزیان به “وکلای جوان”: (از شما خواهش میکنم طرفدار حق باشید)
توصیه تولستوی به “قضات جوان”: (طرفدار حق باشید نه ابزار دست حاکمیت)
سخنان گهر بار دکتر امیر ناصر کاتوزیان
عکس های پدر علم حقوق ایران
اثری از مرتضی کاتوزیان برادر استاد کاتوزیان
نام و یادشان جاویدان
بیشتر بدانید:
بیوگرافی کامل بهمن کشاورز + عکس
بیوگرافی علینقی عالیخانی اولین وزیر اقتصاد ایران + فیلم