مضرات مواد افزودنی و نگهدارنده برای سلامت بدن چیست؟

مضرات جدی در استفاده از مواد غذایی افزودنی و نگهدارنده

• مضرات مواد نگهدارنده بر کسی پوشیده نیست.
• اما مواد نگهدارنده با تاخیر در فساد سبب افزایش عمر ماندگاری محصول می شود.
• اگر در برخی غذاهای آماده از این مواد استفاده نشود، بی شک غذا مسمومیت زا و بیماری زا خواهد شد.
• البته با وجود آن که این مواد جلوی رشد میکروب ها را گرفته و از جهاتی برای مصرف کننده سودمند است.
• این عیب را هم دارند که در طولانی مدت به دو عضو سم زدای بدن یعنی کبد و سپس کلیه صدمه می زنند.
• چون کبد مخزن سم زدای بدن است و موادغذایی قبل از ورود به گردش عمومی خون باید در کبد تجزیه و سم زدایی شود.
• اگر مقدار سم یا افزودنی های موجود در ماده غذایی بیش از ظرفیت سم زدایی کبد باشد.
• عملکرد کبد دچار اختلال شده و این عضو آسیب می بیند.

در نتیجه اولین و حیاتی ترین عضوی که در اثر مصرف مستمر یا زیاده از حد موادغذایی حاوی ترکیبات ناسازگار با بدن صدمه می بیند، کبد است.

معرفی بعضی مواد نگهدارنده غذایی

• سدیم بنزوات

• سدیم بنزوات یک ماده‌ی نگهدارنده‌ی رایج غذایی است که در بسیاری از محصولات خوراکی فراوری شده و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود تا از فساد و خراب شدن‌شان جلوگیری کند.
• سدیم بنزوات نمک سدیم بنزوئیک اسید است. این ماده به عنوان نگهدارنده‌ی ضد قارچ در داروسازی و صنایع غذایی استفاده می‌شود.
• سدیم بنزوات اغلب به محصولات خوراکی اسیدی مانند کلم‌ترش، ژله و مربا و سس‌های تند افزوده می‌شود؛ اما بعضی خوراکی‌ها، مانند کرنبری، دارچین، آلو و سیب به صورت طبیعی حاوی این ماده هستند. چنین ادعا شده است که این ماده به لحاظ پزشکی می‌تواند جهت درمان هیپرآمونی استفاده شود.

• نیتریت سدیم

نیتریت سدیم معمولا در محصولات گوشتی مانند سوسیس، گوشت چرخ کرده و گوشت کنسروی یافت می‌شود. نگرانی‌ رایج در مورد این نگهدارنده آن است که مصرف بیش از حدش ممکن است باعث سرطان لوزالمعده و سایر ناراحتی‌ها بشود.

در مطالعه‌ای گزارش شده است که متهموگلوبینمی، اختلال خونی که در آن مقدار غیر عادی متهموگلوبین در بدن تولید می‌شود، در یک دختر نوجوان و پدرش بعد از خوردن استیک گوشت خانگی که حاوی نیتریت سدیم بوده مشاهده شده است. هر دوی آن‌ها تپش قلب، تنگی نفس، و سیانوز مخاطی را تجربه کردند.

ماده‌ی نگهدارنده‌ی استفاده شده در صنعت آب انگور سازی و سایر خوراکی‌های فراوری شده است. طبق گزارش انجمن غذا و داروی آمریکا از هر ۱۰۰ نفر یک نفر به سولفیت موجود در غذا حساست دارد.

اکثر این افراد دچار آسم هستند که همین امر ارتباط بین آسم و سولفیت را نمایان می‌سازد. افرادی که به سولفیت حساسیت دارند ممکن است سردرد، مشکلات تنفسی، و راش را تجربه کنند. در موارد حادتر، سولفیت می‌تواند عملا با بستن کامل مجرای تنفسی به ایست قلبی و مرگ منجر شود.

افزودنی‌های سولفوری سمی هستند و استفاده‌ از آن‌ها در میوه‌ها و سبزیجات خام توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده ممنوع شده است. واکنش‌های شدید شامل مشکلات برونشیتی، به ویژه در افراد مستعد آسم، دارای فشار خون پایین، مبتلا به گرگرفتگی، و احساس مورمور شدن یا شوک آنافیلاکتیک می‌شود. این ماده همچنین ویتامین‌های B1 و E را نابود می‌کند و مصرف آن برای بچه‌ها توصیه نمی‌شود.

پروپیل پارابن معمولا به عنوان نگهدارنده در بسیاری از خوراکی‌ها من جمله محصولات نانی و رنگ‌های خوراکی استفاده می‌شود و از آن در نوشیدنی‌ها، محصولات لبنی، گوشت‌ها و سبزیجات نیز برای جلوگیری از آلوده شدن‌شان استفاده شده است. عموما در محصولات آرایشی مانند کرم‌ها، لوسیون‌ها، شامپوها و محصولات حمام هم استفاده می‌شود.

در مطالعه‌ای که دولت فدرال آمریکا انجام داده است نشان داده شده که ۹۱ درصد آمریکایی‌های مورد آزمایش قرار گرفته در ادرارشان پروپیل پارابن یافت شده است. این باعث نگرانی است چون پروپیل پارابن یک ماده‌ی شیمیایی مخل عملکرد غدد درون ریز است که «عموما بی‌خطر» انگاشته می‌شود.

مطالعات حاکی از آن است که افراد مورد آزمایش تعداد اسپرم‌ها و سطح تستوسترون‌شان کاهش پیدا کرده‌ است. به علاوه نشان داده شده است که این ماده شکل ژن‌ها را تغییر می‌دهد، من جمله آن‌هایی که در سلول‌های سرطان سینه یافت می‌شوند و سرعت رشد سلول‌های سرطان سینه را زیاد می‌کند.

BHA و BHT (E320)

هیدروکسی‌انیسول بوتیله‌شده (BHA) و هیدروکسی تولوئن بوتیل‌دار (BHT) مواد نگهدارنده‌ی موجود در غلات صبحانه، آدامس، چیپس، و روغن‌های سبزیجات هستند. این نگهدارنده‌های رایج از تغییر رنگ، تغییر طعم و فاسد شدن مواد خوراکی جلوگیری می‌کنند.

این مواد سیستم عصبی مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهند، باعث تغییر رفتار می‌شوند و قابلیت سرطان‌زایی دارند. BHA و BHT اکسیدان‌هایی هستند که باعث به وجود آمدن ترکیب‌های واکنشی سرطان زا در بدن می‌شوند.

اما شاید این سوال مطرح شود که :

در میان انواع غذاهای کارخانه ای، کدام یک کمترین و کدام یک بیشترین مواد نگهدارنده را داراست؟

اغلب کارخانجات، برخی مواد افزودنی را به عمد در مقادیر کنترل شده و دقیق به منظور بهبود برخی ویژگی ها به مواد و غذاهای آماده اضافه می کنند.

رنگ های مصنوعی، اسانس ها، ادویه ها، مواد سفیدکننده، پایدارکننده ها، آنتی اکسیدان ها و حتی شکر، نمک و سرکه ای که با آن ترشی تهیه می کنیم و همچنین انواع مواد نگهدارنده در گروه افزودنی های عمدی قرار می گیرند.

اما در این میان گروهی از افزودنی ها هم هستند که به صورت ناخواسته و غیرعمد در مقادیر کم یا زیاد، وارد زنجیره غذایی شده و در بافت گیاه و فرآورده های دام و طیور ذخیره می شوند.

حشره کش ها، قارچ کش ها، جونده کش ها، کودهای شیمیایی، فلزات سنگین و همچنین آنتی بیوتیک ها و داروهای هورمونی که از طریق دام و طیور وارد گوشت، شیر و تخم مرغ می شوند از جمله آلاینده هایی است که بی شک در قسمتی از مواد غذایی روزانه ما نهفته اند و هر دو گروه این افزودنی ها ممکن است برای سلامت دردسرساز باشند.

همچنین بخوانید:

۱۰ ماده نگهدارنده مضر و اثرات جانبی آنها

کدام مواد غذایی دارای نگهدارنده هستند؟

معرفی بعضی افزودنی های مواد غذایی

آسولفام پتاسیم :

• یکی از شیرین کننده های مصنوعی است که در بعضی آدامس ها و دسرهای ژلاتینی استفاده می شود.
• به دلیل بعضی زیان ها نظیر خطر سرطان زایی توصیه می شود که صنایع غذایی از آن استفاده نکنند.

آلژینات :

• از عوامل تغلیظ کننده است و به عنوان پایدارکننده کف بستنی ، پنیر و آب نبات استفاده می شود.
• آلژینات یکی از مشتقات جلبک های دریایی است که باعث حفظ بافت مناسب در فرآورده های لبنی و غذاهای کنسرو شده می شود و تاکنون خطری در استفاده آن دیده نشده است.

آلفاتوکوفرول (ویتامینE):

• یک آنتی اکسیدان و نیز یک ماده مغذی است که در روغنهای گیاهی مورد مصرف قرار می گیرد.
• از تند شدن روغنها جلوگیری می کند.
• مطالعات نشان داده است که مقادیر زیاد این ویتامین می تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی و سرطان کمک کند.

اسید اسکوربیک (ویتامین C):

• آنتی اکسیدانی است که به عنوان یک ماده مغذی ، پایدارکننده رنگ در آبمیوه ها و گوشتهای نمک سود شده استفاده می شود.
• از تشکیل نیتروز آمین ها که باعث رشد غده های سرطانی می شوند، جلوگیری می کند.
• اگر محصول غذایی تولید شده در یک کارخانه و شرکت معتبر باشد.
• درصورت استفاده نگهدارنده حتما روی بسته یا پاکت آن درج خواهد شد که حاوی مواد نگهدارنده است.
• همچنین به میزان و نوع آن نیز اشاره خواهد شد.
• نگهدارنده‌ها بسته به نوع مواد به‌کار رفته در آنها هم می‌توانند خطرناک و مضر و هم می‌توانند بی‌خطر باشند.
• برخی از تولید‌کنندگان برای گمراه‌کردن مشتریان ترکیب مواد نگهدارنده خود را روی برچسب کالای غذایی نمی‌زنند.

مضرات مواد نگهدارنده در شیر:

1. این تصور که برای افزایش ماندگاری شیرهای استریل یا فرادما از مواد نگهدارنده استفاده می شود، کاملا غلط است.
2. شیرهای استریل طی فرآیند حرارتی کنترل شده، عاری از هرگونه میکروب می شود .
3. با توجه به نوع بسته بندی، نیازی به مواد نگهدارنده ندارد.
4. به دلیل آن که کودکان، سالمندان و افراد بیمار بیشترین مصرف کنندگان این نوشیدنی هستند.
5. در هیچ کجای دنیا مجوز استفاده از مواد نگهدارنده برای انواع شیر پاستوریزه و استریل ارائه نشده است.
6. طبق قانون در دیگر فرآورده های لبنی نیز نباید از مواد نگهدارنده استفاده شود، مگر آن که تولیدکننده غیرمتعهد باشد.
7. البته در کره و خامه از ویتامین E به عنوان یک نگهدارنده مفید استفاده می شود.