مخترع معروف ترین دوغ تهران کیست؟ / استفاده از آب قنات برای تولید دوغ

به گزارش سلام نو به نقل از رکنا، شاید باورش سخت باشد که دوغ اراج با شهرت و محبوبیتش در بین تهرانی ها، محصول کارخانه ای عریض و طویل با صدها کارگر نبوده است.

امروز اگر از جاده نظامی به سمت محله اراج حرکت کنید، جایی نزدیک باغ حاج حسین، آخرین ردپای کافه های سنتی و خاطره انگیز ارج را در معدود کافه ها و رستوران های باقی مانده از آن دوران خواهید دید.

در ضلع شمالی باغ، جایی که آب‌آب ارج در آن جریان داشت، روزگاری میخانه یا میخانه کوچکی ساخته می‌شد و نام دوغ ارج را برای اولین بار از آن میخانه گرفته‌اند.

در خاطرات شفاهی ساکنان این آبادی، نام دوغ اراج با نام «مش جعفر» پیرمردی که صاحب آن میخانه فراموش نشدنی است پیوند خورده است. او که از آب زلال اراج خانات استفاده می کرد، کارخانه دوغ کشی وسیع و درازی داشت و دوغش آنقدر خوب بود که مردم شهر به آن چشم باز کردند.

برای اینکه نگاه دقیق تری به روند تولید این دوغ پرطرفدار داشته باشیم، لازم است به تاریخچه روستای اراج اشاره کنیم. داریوش شهبازی کارشناس و تاریخدان تهرانی می گوید: «این روستای کوچک در سرشماری اواخر دهه 20 تنها 300 نفر جمعیت داشت. جمعیتی که علاوه بر ساکنان اصلی آرای از طوایف لواسانی و ملایر تشکیل شده است.

در زمان قاجار و زمانی که در تهران هیچ خودرویی وجود نداشت، آبادی اراج محل سکونت یا استراحت مسافران لواسانی بود. در سال های پس از جنگ جهانی دوم و به ویژه در دهه های 40 و 50 که میخانه ها و میخانه های زیادی در شمال آرای ساخته شد، نام این روستا با دوغ معروفش در بیشتر زبان ها رایج شد.

نحوه تولید دوغ اراج

اما اینکه چگونه شهرت داگ اراج از یک کافه کوچک به کل شهر سرایت کرد داستان جالبی دارد. اهالی اراج می گویند که در دهه 1920 یک میخانه خشت و خشت در شمال ارج برای استراحت مسافران و اهالی محله لواسانی ساخته اند و چای آرام می نوشند.

اما وقتی آب روان کنات آرای از کنار سفره خانه اش می گذشت یا از کنارش می گذشت، روزی فکری به ذهنش خطور کرد. در آن زمان شغل اکثریت اهالی روستا و روستاهای اطراف، علاوه بر باغداری، دامداری بود.

شیر و ماست محلی را از کشاورزان می خرید و با آب آشامیدنی کنات اراج مخلوط می کرد. حاصل آن یک دیگ داغ صاف و بی نظیر بود که نه تنها مردم ارج، بلکه مردم تهران و شمیران را نیز به این شهر کوچک جذب کرد تا از این دیگ صاف بنوشند.

شهبازی درباره شهرت داغ ارج می گوید: داغ اراج در بین تهرانی ها و شمیران به قدری محبوب شد که تعداد زیادی از تهرانی ها فقط برای خوردن و نوشیدن داغ اراج به این روستای کوچک می آمدند.

در کافه های قدیمی آرای، دوغ از آب گوار از کاناتا و ماست از شیر محلی تهیه می شد. «پس اراج خیلی زود جای خود را در بین تهرانی ها و شمیران باز کرد.

دستینی داگ 5 ریال ارج

پس از این اتفاق در شمال منطقه ارج یکی یکی کافه ها و بارهایی با نام های کافه خانه تو، کافه ایاس، کافه لیدو، کافه ارفع، کافه بهشت ​​و … در ارج تأسیس شد. این کره در شهر پخش شد. اما این پایان ماجرا نبود.

کمی بعد در مجاورت این قهوه خانه ها کارخانه دوگ اراج ساخته شد و به همین دلیل کره شیشه ای ارج رایج شد و در سطح شهر پخش شد. شهبازی می گوید: «در اواسط دهه 40 شخصی به نام «حسین عروجی» در نزدیکی آن قهوه خانه ها و کافی شاپ ها کارخانه دوغ راه اندازی کرد.

از همان فرمول ترکیب آب با شیر و ماست محلی برای حفظ طعم تند خاص اراج استفاده کرد. در کارخانه، دوغ را در بطری های شیشه ای ریخته و با پشم پنبه مهر و موم می کردند.

معروف است که کوزه های دوغ را الاغ به نقاط مختلف شهر می بردند و بدین ترتیب دوغ آرایان در بین تهرانی ها شهرت بیشتری پیدا کرد. با وجود این، اکثر کافه ها و کافی شاپ های ارج تا سال 65 تعطیل شدند و چرخ کارخانه دوغ ارج بلافاصله پس از مرگ حای حسین عروجی برای همیشه از حرکت باز ماند.

حالا دیگر اثری از دوغ معروف 5 ریالی کارخانه دوغ اراج نیست، اما اگر به میخانه های قدیمی سر بزنید و خوش شانس باشید، می توانید این دوغ فراموش نشدنی را که به مقدار محدود توسط مردم محلی تولید می شود، بیابید.