فوت و فن کاشت و پرورش گیاه گاردنیا

معرفی گیاه گاردنیا

گاردنیا یک گیاه گلدار همیشه سبز از خانواده Rubiaceae (روناس) و از جنس Gardenia میباشد ، این جنس شامل ۲۵۰ گونه مختلف میباشد که همگی به صورت درختچه یا درخت کوچک و همیشه سبز می باشند.

این گیاه ، گیاهی محبوب می باشد با گلهای سفید ،معطر و بسیار زیبا که در بهار دیدن این گل ، بسیار لذت بخش است.گاردنیا در آب و هوای گرمسیری رشد می کند و به رطوبت نیاز دارد.

گاردنیا ، بوته ای همیشه سبز با ارتفاعی بین ۱۵۰ تا ۱۸۰ سانتی متر است .پوست این درختچه مایل به خاکستری رنگ میباشد ، برگهایی تیره و براق به طول ۵ تا ۱۰ سانتی متر دارد و جوانه های این گل سفید و به قطر ۱۰ سانتیمتر است .گلها بزرگ ، سفید و مومی شکل و بسیار معطر بوده و در بهار ظاهر میشوند و در تابستان شکوفا می شوند .

هر گل میتواند دارای ۵ گلبرگ و یا تعداد زیادی گلبرگ باشد .میوه گاردنیا کوچک ، نارنجی رنگ و بیضی شکل بوده و از بذرهای موجود در آن برای تکثیر گیاه استفاده می شود.

نیازها و روش نگهداری از گل گاردنیا

نور مناسب گل گاردنیا:

گاردنیا به محیطی پر از نور نیاز دارد اما گاردنیای گلدانی باید از تابش نور شدید و مستقیم آفتاب در روزهای گرم بخصوص ظهر روزهای تابستان محافظت شود. نور شدید در روزهای گرم موجب سوختن برگهای گاردنیا می‌شود اما در طی زمستان گلدان را در جایی بگذرید که از حداکثر نور محیط بهره‌مند شود.

گاردنیا برای گلدهی نیاز به نور دارد و کمبود نور یکی از دلایل ریزش غنچه های گل است. همچنین در صورت کمبود نور برگها نیز نازک و ضعیف می‌شوند.

دما مورد نیاز گاردنیا :

دمای ۲۲-۱۸ و حداکثر ۲۴ درجه سانتیگراد در طی روز و ۲۰-۱۶ در طی شب برای این گیاه مناسب است. وجود دماهای ذکر شده برای تشکیل جوانه و گلدهی این گیاه مهم است. اگر محیط گرمتر و یا سردتر باشد جوانه‌های گل شکل نخواهند گرفت.همچنین سرمای محیط بخصوص در زمستان موجب سیاه شدن برگهای این گیاه می‌شود.

میزان آبیاری گاردنیا :

بستر کاشت گاردنیا نباید خشک و یا خیس و غرقابی شود. خشکی کشیدن گیاه موجب قهوه‌ای شدن و ریزش برگها گاردنیا باید بر طبق برنامه ای منظم آبیاری شود. برای تعیین زمان آبیاری می‌توانید سطح خاک را بررسی کنید اگر خاک تا عمق ۵ سانتیمتری، رطوبت خود را تا حدودی از دست داده بود زمان مناسبی برای آبیاری است.

توجه به این مسئله ضروری است که برای آبیاری این گیاه نباید از آبهای املاح دارد استفاده شود . وجود املاح در آب یکی از دلایل از بین رفتن تدریجی گاردنیا است که ابتدا موجب زرد شدن برگسار و در نهایت ریزش آنان می‌شود و اگر به جای آب سرد از آب ولرم استفاده شود نتایج بهتری بدست می‌آید. رطوبت محیط نیز برای گاردنیای گلدانی مهم است.

غبارپاشی موثر است اما برای برطرف ساختن نیاز رطوبتی این گیاه به تنهایی بخصوص در روزهای گرم کافی نیست و همچنین ریزش قطرات آب بر روی گلها می تواند منجر به زرد-قهوه ای شدن گلها و ریزش آنان بشود. بنابراین می‌توان یک زیر گلدانی که بزرگتر از زیر گلدانی گیاه است تهیه کرد و داخل آن سنگریزه ریخت و گلدان را بر روی این سنگریزه ها قرار داد. سپس در زیر گلدانی حاوی سنگریزه تا حدی آب می‌ریزیم به نحوی که ته گلدان گاردینا با اب در تماس نباشد و سطح آب موجود در زیر گلدانی پایین تر از کف گلدان حاوی گیاه قرار گیرد.

زیرا اگر کف گلدان و منافذ آن با آب در تماس باشد ، آبهای اضافه بعد از آبیاری (زه آب) از گلدان خارج نمی‌شود و این منجر به آسیب رسیدن به گیاه خواهد شد. آب موجود در زیر گلدانی به تدریج تبخیر شده و رطوبت مورد نیاز برگسار گاردنیا را فراهم می‌کند.

البته با وجود بکارگیری این روش غبارپاشی برگسار را فراموش نکنید و چند بار در طی روزهای گرم این کار را البته با استفاده از آبهای بدون املاح انجام دهید و همچنین مراقب خیس نشدن غنچه ها و گلهای این گیاه نیز باشید زیرا خیس شدن گلها موجب بد رنگ شدن آنان خواهد شد. همچنین غبارپاشی در زیر نور مستقیم آفتاب منجر به ایجاد لکه های قهوه ای و سوخته بر روی برگهای گیاه خواهد شد.

تغذیه و کوددهی گاردنیا :

استفاده از کود آهن یک مرتبه در فصل بهار و یکبار در تابستان بسیار مفید است. از تقویت کننده ¬های دیگر جهت رشد بهتر گاردنیا طبق دستور استفاده کنید.

خاک مناسب گل گاردنیا :

گاردنیا خاک اسیدی را دوست دارد و اگر شرایطی بجز این برای آن فراهم شود قادر به جذب و استفاده از برخی عناصر غذایی بخصوص آهن نیست که در نتیجه آن برگها زرد می‌شوند. برای تهیه مخلوط خاکی گاردنیا حتما از پیت ماس حداقل به میزان ۳۰٪ حجم کل بستر کاشت استفاده کنید زیرا این ماده به کاهش اسیدیته بستر کاشت گاردنیا کمک می‌کند.

از جمله مخلوطهای مناسب جهت کاشت گاردنیا عبارتند از: پیت موس +پرلایت + ورمی‌کولایت را به شکل حجمهای مساوی ، پیت موس+کمپوست (خاک برگ پوسیده) به حچمهای مساوی که البته در این صورت سهم پیت موس ۵۰٪ می‌شود که همانطور که اشاره شد در برخی منابع علمی تا ۳۰٪ برای وجود پیت موس در مخلوط خاک پیشنهاد شده است بنابراین می‌توان قسمت سوم را از خاک باغچه سیاه و نرم استفاده کرد.

پیت موس+کمپوست+سبوس برنج از دیگر ترکیبات کاشت این گیاه عنوان شده است.برای کاهش اسیدیته بستر کاشت برخی از پرورش دهندگان خانگی کاربرد مقداری سرکه و یا آبلیمو با آب آبیاری را در کاهش اسیدیته خاک موثر اعلام کرده اند. گاهی برخی از آنان سرکه قبل از ظهور علائم زردی برگها و یا با مشاهده اولین علائم بر روی سطح خاک می‌پاشند تا به کاهش اسیدیته کمک کند.

همچنین کاربرد کودهای حاوی آهن همانند شلات آهن در کاهش اسیدیته خاک موثر است اما باید مراقب استفاده بیش از اندازه این کودها بود زیرا ممکن است منجر به نابودی گیاه شود.

بنابراین استفاده از کودهای آهن دار در طی فصل رشد یک بار در اوایل بهار و یک بار در اوایل تابستان توصیه می‌شود و از کودهایی که مخصوص گیاهان اسیدی دوست هستند مطابق دستور کارخانه سازنده کودها و معمولا هر دو هفته یکبار استفاده شود. مصرف بیش از اندازه کودها موجب شور شدن بستر کاشت و در نتیجه آسیب دیدن ریشه ها می‌شود.

بهترین زمان کوددهی این گیاه در اواسط بهار است تا به تشکیل جوانه های گل کمک شود اما در طی فصل پاییز نیز بهتر است این گیاه کوددهی نشود زیرا موجب رشد ساقه‌های جدید و جوان می‌شود که به کاهش دمای محیط حساس هستند. بستر کاشت گارنیا باید زهکش خوبی داشته باشد و از هموس نیز غنی باشد.زهکش فقیر خاک می‌تواند منجر به افزایش بیماریهای قارچی و پوسیدگی ریشه شود.

تعویض گلدان گاردنیا

گلدان گاردنیا معمولا در طی سه سال اول رشد هر ساله در بهار تعویض می‌شود و گلدانی با یک درجه بزرگتر استفاده می‌شود. زمانی که تعویض گلدان به دلیل اندازه بزرگ گیاه سخت و دشوار است می‌توان خاک سطحی گلدان را با خاکی غنی و تازه تعویض کرد. اگر از مخلوط غنی برای کاشت گاردنیا استفاده می‌کنید در حدود ۶ هفته بعد از تاریخ تعویض خاک می‌توان برنامه کوددهی این گیاه را شروع کرد.

تمیز نمودن برگ های گاردنیا

سعی کنید از مواد شیمیایی جهت براق کردن برگها استفاده نکنید. غبار پاشی هر ماه برای تمیز کردن برگ ها همراه با پارچه مناسب کافیست.

هرس گل گاردنیا

گیاه را بعد از فصل گلدهی و زمانی که گیاه دوره استراحت را سپری می‌کند هرس کنید. اگر می‌خواهید گیاه شما بیشتر حالت بوته‌ای بیابد عمل سرزنی را در زمان جوانی گیاه و بخصوص در زمان استراحت گیاه انجام دهید. با این کار رشد جوانه‌های جانبی و فرعی تحریک می‌شود.

البته گیاه را به شکل شدیدتری نیز می توان هرس کرد اما هر مقدار که یک ساقه را کوتاه می‌کنید حتما چندین برگ روی آن باقی بگذارید تا با شروع فصل رشد گیاه برای غذاسازی با مشکل مواجه نشود. گیاهان هرس شده را با فرارسیدن بهار با کودی حاوی آهن و همچنین میزان بیشتری از نیتروژن کوددهی کنید تا رشد برگها و جوانه هایی قوی تحریک شود.

روش تکثیر گل گاردنیا

از طریق کاشت بذر در فصل پاییز و زمستان یا قلمه زدن انتهای شاخه‌های برگدار در اواسط تا اواخر بهار. برای این منظور، قلمه های انتهایی ساقه را که طول ۸ تا ۱۰ سانتیمتر، با قیچی باغبانی جدا کنید و در پودر هورمون ریشه زایی فرو ببرید. سپس هر یک را در گلدانی با قطر دهانه ۹ سانتیمتر حاوی کمپوست با پایه پیت، قرار دهید.

آنها را با کیسه پلاستیکی شفاف بپوشانید و دما را حدود ۱۸ تا ۲۰ درجه سانتیگراد نگه دارید و دقت کنید که خاک به اندازه کافی مرطوب باشد. پس از دو ماه ریشه دهی انجام خواهد شد، بعد از آن، گیاه را یه گلدان با قطر دهانه ۱۱ تا ۱۳ سانتی متر، حاوی کمپوست گلدانی با پایه پیت، مناسب گیاهانی که به PH پایین احتیاج دارند، بکارید.

آفات و بیماریهای گاردنیا

گیاه ظاهر نمی شوند:هوا خشک است،برگها را با اس سبک بدون املاح و ولرم غبارپاشی نمایید،ایجاد رطوبت دائمی و پایدار نتیجه بهتری دارد،هنگام غبارپاشی گلها را محفوظ نگه دارید.

برگها تغییر رنگ داده و لکه های دیسک مانند روی انها مشاهده می شوند:حشره افت عامل ان است،برگها را با سم حشره کش نفوذی سمپاشی نموده و پس از 48 ساعت دیسکها را با پارچه نرم پاک کنید.

برگها طوری زرد شده اند که فقط رگبرگ ها سبز شده اند: املاح موجود در اب و یا خاک عامل ان است،در بهار یکبار و در تابستان یکبار با کود اهن گیاه را تغذیه کنید،از اب بدون املاح برای ابیاری و غبارپاشی استفاده کنید.

زخم های پنبه ای سفید روی برگها و در قاعده انها تشکیل شده است: حشره افت عامل ان است،با سم حشره کش نفوذی هر دو هفته یکبار گیاه را سمپاشی کنید تا علائم برطرف شوند،به هنگام سمپاشی مواظب گلها باشید.

برگها در تابستان می ریزند: گیاه خیلی تشنه است،گلدان ها را به مدت 15 دقیقه درون سطل پر از اب قرار داده و سپس خارج کنید،ابیاری را تنظیم و سطح خاک را در بهار و تابستان همیشه مرطوب نگه دارید.

لکه های سوخته روی برگها و گلها مشاهده می شوند:در افتاب غبارپاشی کرده اید،غبارپاشی را در سایه در صبح یا عصر انجام دهید

گلها زرد می شوند: رطوبت خیلی بالاست،جریان ملایم هوا در اتاق برقرار کنید.

گیاه سالم است،ولی غنچه ها سقوط می کنند: املاح موجود در اب یا عدم وجود رطوبت کافی عامل ان است،از اب بدون املاح برای ابیاری استفاده کرده و گیاه را غبارپاشی نمایید.

برگهای جدید ریز هستند: گیاه از کمبود عناصر غذایی رنج میبرد،هر دو هفته یکبار طبق دستور با مواد غذایی مصنوعی گیاه را تغذیه و مقداری کود اهن به محلول غذایی اضافه کنید.

گلها رنگ خود را از دست داده اند:صدمه مربوط به غبارپاشی است،در هنگام غبارپاشی گلها را محفوظ نگه دارید.

در زمستان برگها سیاه می شوند:هوا سرد است،گیاه را به محل گرمتری منتقل کنید.

برگها رنگ پریده هستند: نور کافی نیست،گیاه را به محل روشن تر و به دور از اشعه مستقیم افتاب منتقل کنید.

در سطح زیرین برگها تار عنکبوت مشاهده می شوند: کنه قرمز ریز عامل ان است،با پارچه و یا اسفنج اغشته به سم کنه کش سطح زیرین برگها را تمیز کنید تا علائم بر طرف شوند،ایجاد رطوبت پایدار در کاهش افت موثر است.

بیشتر بخوانید:

اصول کاشت و مراقبت از گل شیپوری هلندی

اصول کاشت و پرورش گیاه آپارتمانی ناندینا

راهنمای کاشت و تکثیر گل خوشیدی