ویتامین ث و فواید آن برای سلامت بدن
تزریق ویتامین ث راهی سریع برای رساندن این ویتامین مفید به بدن در شرلیط ضروری است. ويتامين ث يکي از محبوب‌ترين و مشهورترين داروهايي است که افراد سالم و بيمار هر دو به يک اندازه از مصرف آن لذت مي‌برند. ويتامين ث به شکل قرص‌هاي 100 و 250 ميلي‌گرمي و قرص جوشان 1000 ميلي‌گرمي، پودر 500 ميلي‌گرمي و آمپول 500 ميلي‌گرمي در داروخانه‌هاي کشور موجود است. اما قرص جوشان آن به ويژه در فصول سرد سال طرفدار بيشتري پيدا مي‌کند.
ويتامين ث ، ويتامين محلول در آب است که از اجزاي ضروري براي ساخت و نگهداري کلاژن و بافت محيطي بين سلولي است. مصرف اين دارو سبب تقويت دستگاه ايمني و افزايش سرعت بهبود زخم مي‌شود، همچنين از تشکيل نيتروزآمين‌ها و نيتروز اوره‌هاي سرطان‌زا جلوگيري مي‌کند.
موارد تزریق ويتامين ث
-
در پيشگيري و درمان بيماري اسکوروي -
کمک به درمان سوختگي‌هاي شديد -
بهبود شکستگي يا زخم بيماري‌هاي مزمن
مکانیسم اثر تزریق ویتامین ث
اسید آسکوربیک به عنوان یک ویتامین ضروری در عمل اکسیداسیون – احیای تنفس سلولی نقش دارد. این ویتامین برای تشکیل و ابقای مواد زمینه‌ای داخل سلولی و کلاژن بدن ضروری است. اسید آسکوربیک در بدن به‌طور قابل برگشت به اسید دهیدروآسکوربیک اکسیده می‌شود و در متابولیسم تیروزین، تبدیل اسید فولیک به اسید فولینیک، متابولیسم کربوهیدرات، مقاومت در مقابل عفونت‌ها، و تنفس سلولی تأثیر می‌گذارد. کمبود اسید آسکوربیک موجب بیماری اسکوربوت می‌شود. این بیماری با تغییرات دژنراتیو مویرگ‌ها ، استخوان و بافت همبند مشخص می‌شود. مصرف مقادیر کافی از اسید آسکوربیک به‌طور کامل نشانه‌های کمبود اسید آسکوربیک را برطرف می‌سازد. اطلاعات موجود در مورد استفاده از اسید آسکوربیک به عنوان یک اسیدی‌کننده ادرار محدود است.
فارماکوکینتیک تزریق ویتامین ث
ویتامین ث بعد از مصرف خوراکی، اسید آسکوربیک به راحتی جذب می‌شود. بعد از مصرف مقادیر زیاد این ویتامین، جذب آن ممکن است محدود شود، زیرا این ویتامین توسط یک عمل فعال جذب می‌شود. همچنین، جذب آن ممکن است در بیماران مبتلا به اسهال یا بیماری‌های گوارشی کاهش یابد. غلظت طبیعی اسید آسکوربیک در پلاسما حدود mcg/ml 20-10 است. غلظت پلاسمایی کمتر از 1.5 mcg/ml با بیماری اسکوربوت همراه است.
با این وجود، غلظت لکوسیتی این ویتامین (اگرچه معمولاً اندازه‌گیری نمی‌شود) ممکن است اشباع اسید آسکوربیک در بافت‌ها را بهتر منعکس سازد. حدود 1.5 گرم اسید آسکوربیک در بدن ذخیره می‌شود. طی 5-3 ماه کمبود اسید آسکوربیک، علائم بالینی بیماری آسکوربوت ظاهر می‌شود.
پخش: به‌طور گسترده در بدن انتشار می‌یابد. غلظت زیادی از ویتامین در کبد، لکوسیت‌ها، پلاکت‌ها، بافت‌های غده‌ای و عدسی چشم یافت می‌شود. از جفت عبور می‌کند؛ غلظت آن در خون بند ناف معمولاً 4-2 برابر غلظت خونی مادر است. در شیر ترشح می‌شود.
متابولیسم: در کبد متابولیزه می‌شود.
دفع: به‌طور قابل برگشت به اسید دهیدروآسکوربیک اکسیده می‌شود. مقادیری از آن به ترکیبات غیر فعال متابولیزه می‌شود که از طریق ادرار دفع می‌گردد. آستانه بازجذب کلیوی دارو حدود mcg/ml 14 است. زمانی که بدن از اسید آسکوربیک اشباع می‌شود و غلظت خونی آن از حد آستانه بازجذب کلیوی تجاوز می‌کند، این ویتامین به صورت تغییر نیافته از طریق ادرار دفع می‌گردد. دفع کلیوی اسید آسکوربیک به‌طور غیر مستقیم به غلظت خونی دارو بستگی دارد. اسید آسکوربیک توسط همودیالیز نیز از بدن خارج می‌شود.
مقدار تزیرق ویتامین ث
الف) بیماری آسکوربوت آشکار و تحت بالینی.
بزرگسالان: مقدار 250-100 میلی‌گرم، بر اساس شدت بیماری از راه خوراکی یا به صورت تزریق زیر جلدی، عضلانی یا وریدی، 2-1 بار در روز مصرف می‌شود. مقدار نگهدارنده mg/day 50 است.
کودکان: مقدار mg/day 300-100 بر اساس شدت بیماری، از راه خوراکی یا به صورت تزریق زیر جلدی، عضلانی یا وریدی مصرف می‌شود.مقدار نگه دارنده mg/day 35 است.
شیرخواران: مقدار mg/day 50-100 از راه خوراکی یا به صورت تزریق زیر جلدی، عضلانی یا وریدی مصرف می شود.
ب) سوختگی‌های وسیع، تأخیر در ترمیم شکستگی یا زخم ، ترمیم زخم بعد از اعمال جراحی، حالات مزمن بیماری یا تب شدید.
بزرگسالان: مقدار mg/day 500-200 از راه خوراکی یا به صورت تزریق زیر جلدی، عضلانی یا وریدی مصرف می‌شود.
کودکان: مقدار mg/day 200-100 از راه خوراکی یا به صورت تزریق زیر جلدی، عضلانی یا وریدی مصرف می‌شود.
پ) جهت جلوگیری از کمبود اسید آسکوربیک در بیمارانی که دچار فقر غذایی یا افزایش نیاز به اسید آسکوربیک هستند.
بزرگسالان: مقدار mg/day 60-45 از راه خوراکی یا به صورت تزریق زیر جلدی، عضلانی یا وریدی مصرف می‌شود.
دوران بارداری یا شیردهی: حداقل مقدار mg/day 60 از راه خوراکی یا به صورت تزریق زیر جلدی، عضلانی یا وریدی مصرف می‌شود.
کودکان: حداقل مقدار mg/day 40 از راه خوراکی یا به صورت تزریق زیر جلدی، عضلانی یا وریدی مصرف می‌شود.
نوزادان: حداقل مقدار mg/day 35 از راه خوراکی یا به صورت تزریق زیر جلدی، عضلانی یا وریدی مصرف می‌شود.
ت) تقویت عمل متنامین در اسیدی کردن ادرار
بزرگسالان: مقدار g/day 12-4 در مقادیر منقسم مصرف می‌شود.
ث) قبل از عمل گاسترکتومی.
بزرگسالان: مقدار g/day 1 به مدت 7-4 روز مصرف می‌شود.
ج) داروی کمکی در درمان متهموگلوبینمی ایدیوپاتیک.
بزرگسالان: از راه خوراکی، مقدار mg/day 600-300 در مقادیر منقسم مصرف می‌شود.
عوارض جانبی تزریق ویتامین ث
معمولاً اضافه این ویتامین از راه ادرار دفع می‌شود. اما مصرف خیلی زیاد آن باعث تکرر ادرار، سنگ کلیه و اسهال می‌شود. همچنین مصرف زیاد این ویتامین به صورت دارو باعث بروز اختلالات گوارشی، خطر ابتلاء به سنگ اگزالات در مجاری ادراری و اعتیاد بدن به مقدار زیاد مصرف این دارو می‌شود.
تداخل دارویی تزریق ویتامین ث
مصرف همزمان مقادیر زیاد اسید آسکوربیک (بیش از g/day 2) با داروهای اسیدی ممکن است pH ادرار را کاهش داده و موجب بازجذب داروهای اسیدی از توبول‌های کلیه شود. برعکس، مصرف همزمان اسید آسکوربیک با داروهای قلیایی (داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای) ممکن است موجب کاهش بازجذب و اثر درمانی داروهای قلیایی شود.
-
مصرف همزمان با سولفونامیدها ممکن است موجب تشکیل بلور شود. -
مصرف همزمان با آهن، آن را در حالت فرّو نگه داشته و جذب آهن را در دستگاه گوارش افزایش می‌دهد، اما این افزایش قابل ملاحظه نیست. گاهی اوقات ترکیب 30 میلی‌گرم آهن با 200 میلی‌گرم اسید آسکوربیک توصیه می‌شود. -
مصرف همزمان با وارفارین ممکن است اثر ضد انعقادی آن را مهار سازد. -
مصرف همزمان با اتینیل استرادیول ممکن است غلظت پلاسمایی اتینیل استرادیول را افزایش دهد. -
استعمال دخانیات ممکن است غلظت سرمی اسید آسکوربیک را کاهش داده و در نتیجه مقدار مصرف مورد نیاز به این ویتامین را افزایش دهد.
سالیسیلات‌ها برداشت اسید آسکوربیک توسط گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها را مهار می‌سازد. اگرچه هیچ‌گونه شواهدی در مورد ابتلا به کمبود اسید آسکوربیک ناشی از سالیسیلات‌ها وجود ندارد، ولی بیمارانی که مقادیر زیاد سالیسیلات‌ها را به‌طور همزمان با مکمل‌های اسید آسکوربیک مصرف می‌کنند، باید از نظر بروز نشانه‌های کمبود اسید آسکوربیک تحت نظر باشند.
ملاحظات اختصاصی در رابطه با تزریق ویتامین ث
1- مقادیر زیاد اسید آسکوربیک (mg/day 1000) باید به صورت منقسم مصرف شود، زیرا بدن فقط مقدار محدودی را مصرف کرده و باقیمانده دارو از طریق ادرار دفع می‌شود. مقادیر زیاد این ویتامین ممکن است pH روده کوچک را افزایش دهد و جذب ویتامین B12 را مختل سازد. مقدار مصرف مجاز روزانه اسید آسکوربیک برای کودکان 45-35 میلی‌گرم و برای بزرگسالان 60-50 میلی‌گرم است.
2- قرص‌های جوشان در یک لیوان آب حل شده و بلافاصله مصرف شوند.
3- تزریق وریدی این ویتامین به آهستگی انجام شود.
4- مواردی که میزان متابولیسم بدن را بالا می‌برند (پُرکاری تیروئید، تب، عفونت، سوختگی‌ها و سایر آسیب‌دیدگی‌های شدید، حالات بعد از جراحی، بیماری نئوپلاستیک و اعتیاد مزمن به الکل)، احتیاج به اسید آسکوربیک را به میزان قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌دهند.
5- گزارش شده است بیمارانی که قرص‌های خوراکی جلوگیری‌کننده از بارداری مصرف می‌کنند، به مکمل‌های اسید آسکوربیک نیاز دارند.
6- افرادی که سیگار می‌کشند به مقادیر بیشتر اسید آسکوربیک نیاز دارند، زیرا این ویتامین در این افراد سریع‌تر اکسیده شده و دفع می‌شود.
7- این ویتامین در بیماران مبتلا به بی‌کفایتی کار کلیه با احتیاط تجویز شود، زیرا اسید آسکوربیک به‌طور طبیعی از طریق ادرار دفع می‌شود.
8- افرادی که میوه‌جات و سبزیجات کم مصرف می‌کنند، ممکن است دچار کمبود اسید آسکوربیک شوند. افراد سالخورده و تهیدست، بیمارانی که محدودیت مصرف غذایی دارند، بیمارانی که به مدت طولانی تحت درمان با مایعات تزریق وریدی یا همودیالیز هستند و معتادان به الکل یا مواد مخدر، باید از نظر کمبود این ویتامین پیگیری شوند.
9- نشانه‌های بارز کمبود اسید آسکوربیک عبارت‌اند از:
تحریک‌پذیری، اختلالات عاطفی، ضعف عمومی، رنگ‌پریدگی پوست، بی‌اشتهایی، حساس شدن به لمس، درد مفصلی و اندام، افزایش فولیکولی ضخامت لایه شاخی پوست (به خصوص بر روی ران‌ها و کفل‌ها)، ایجاد کبودی (به سهولت)، پتشی، اسهال خونی، تأخیر در ترمیم ، شُل شدن دندان‌ها، حساسیت، تورم و خونریزی از لثه‌ها، کم‌خونی.
10- محلول‌های اسید آسکوربیک دور از نور نگه داشته شود.
افراد نیازمند مصرف ویتامین ث
-
نوزادانی که در سال اول زندگی از شیر گاو یا شیرهای تغلیظ شده‌استفاده می‌کنند -
افراد در معرض سوء تغذیه ( شامل الکلیسم، افراد مسن، بی اشتهایی و ایدز ) -
افراد مبتلا به دیابت تیپ یک -
افراد دارای بیماری‌های رودهٔ کوچک ( مانند بیماری کرون، سلیاک، ویپل ) -
زنان باردار و شیرده -
بیماران تحت دیالیز -
بیماران مبتلا به تیروتوکسیکوز -
سیگاری ها -
افراد مبتلا به اختلالات انباشت آهن در بدن -
افراد مبتلا به سوء تغذیه ( برخی افراد مسن، مصرف کنندگان مواد مخدر و الکل، برخی از افراد مبتلا بیماری‌های ذهنی)
منابع ویتامین ث
بیشتر جانداران این ویتامین را خود می‌سازند اما جاندارن دیگری مثل انسان هستند که باید این ویتامین را در طول روز از موادی که مصرف می‌کنند بدست بیاورند. این ویتامین هم به صورت طبیعی در منابع گیاهی و جانوری موجود است و هم به صورت مصنوعی و قرص. منابعی که بیشترین مقادیر این ویتامین را در خود دارند عبارتند از: فلفل تند، توت فرنگی، کلم بروکلی، گریپ فروت، گوجه فرنگی، انبه، لیمو، گل کلم، سیب زمینی، هندوانه،اسفناج، کلم، نارنگی و مرکبات، کیوی و دیگر میوه‌ها و سبزی‌ها، منابع گیاهی دارای ویتامین ث و جگر منبع حیوانی دارای ویتامین ث است
نگهداری طولانی مدت در یخچال، پختن، گرمای هوا، نور و دخانیات باعث از بین رفتن این ویتامین می‌شوند. از این رو افراد سیگاری به این ویتامین نیاز بیشتری دارند. همچنین شیر مادر نیز دارای مقادیری از ویتامین ث می‌باشد و به همین جهت زنان باردار باید از مقدار بیشتری از این ویتامین مصرف کنند. همچنین می‌شود این ویتامین را ۳ تا ۶ ماه در دمای زیر صفر نگهداری کرد اما پس از آن تجزیه می‌شود. همچنین در میان سبزی‌ها ، سبزی‌های تیره برگ ویتامین ث بیشتری دارند و جعفری شش تا هفت برابر سایر سبزی‌ها دارای ویتامین ث می‌باشد.
بیشتر بخوانید:
فواید مصرف مکمل ویتامین ث در بارداری
سلامت و زیبایی با ویتامین ث
ویتامین ث واثرات آن بر بدن
گردآوری توسط بخش سلامت
مجله دلگرم