آیت الله محسن اراکی ، در یک نشست علمی فقه معاصر در م Instituteسسه عالی فقه و علوم اسلامی در قم ، فقه نظام اقتصادی و تفاوت آن با فقه مرسوم را تشریح کرد: “ما فقه را در اصطلاحات خود چنین تعریف می کنیم:” می گوییم : “و دانش مبتنی بر قواعد مربوط به اعمال کسانی است که به دانش دقیق احتیاج دارند”.
عضو شورای عالی سمینارها افزود: “گاهی اوقات یک عمل لازم الاجرا یک عمل فردی است و این عمل مردم است که این عمل به وجود دولت و جامعه بستگی ندارد. این فقه است که فعل فعلی مورد حمله قرار گرفته و در این فقه مورد بحث قرار گرفته است یک مرد بدون دولت است. “این مانند سالاد ، خلوص ظاهر می شود. اینها فقهی است که احکام و اعمال مکلفین است و فرد مکلفی که می خواهد به تنهایی نماز بخواند فقط می تواند نماز بخواند. اعمال مربوط به پاکی و بسیاری از اعمالی که موضوع آنها در فقه توضیح داده شده است را انجام دهید.
وی ادامه داد: از طرف دیگر ، فقهی وجود دارد که در مورد اقدامات جامعه بحث می کند و فعالیت فردی نیست. این فعل بدون شکل گیری جامعه مانند اقتصاد وجود ندارد. اقتصاد یک مقوله اجتماعی است ، به این معنی که تا جامعه ای وجود نداشته باشد ، اقتصادی نخواهیم داشت. مقصود از اقتصاد ، اقتصاد متعارف است. باید جامعه ای وجود داشته باشد که در آن بین اعضای جامعه روابط اقتصادی برقرار باشد. بخشی از روابط اجتماعی که با معیشت مردان در ارتباط است ، اقتصاد جامعه نامیده می شود. بنابراین امرار معاش از طریق شکار و زندگی فقط در جزایر را اقتصادی نمی گویند. اقتصاد زمانی شکل می گیرد که جامعه ای وجود داشته باشد اقدامات این جامعه نیز با ما ترکیب می شود.
عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: جامعه به دو عنصر تقسیم شده است که اگر این دو عنصر وجود نداشته باشد ، هیچ جامعه ای شکل نمی گیرد ، عنصر حاکمیت و حاکم و عنصر مردم و کسی که مطیع حاکم است. اگر این دو عنصر فراهم شود ، جامعه شکل می گیرد ، حتی اگر این دو عنصر با دو نفر شکل بگیرد.
وی ادامه داد: روایت کافی در این کتاب گنجانده شده است: اگر هیچ بازمانده ای از مردم جز در مکان یکی از آنها وجود نداشته باشد ، الحجه ، حجت و ویلا یک مقوله اجتماعی است. چرا اجتماعی است؟ زیرا قوام او در وجود حاکم و حاکم و در وجود فرمان اوست که توسط شخص دیگری اطاعت و اطاعت می شود. این جامعه ، حتی اگر دو نفر داشته باشد ، یک جامعه است. روایت مشابهی در صحیح مسلم وجود دارد: “ما امام قریش هستیم ، افراد دیگر دوازده نفر هستند …” امامان یک مسئله اجتماعی هستند ، حتی اگر دو نفر باقی مانده باشند.
این مدرس حوزه علمیه افزود: “اهمیت طراحی این مباحث این است که این مباحث دارای مبنا و ساختار هستند و هر واژه مطرح شده تعریف خاص خود را دارد. بنابراین ، وقتی صحبت از رفتار اجتماعی و جامعه می شود ، ترکیبی است که حداقل به معنای عناصر آن ترکیب است ، حاکم با قاعده و قانون و محکومیتی که حکومت خود را می پذیرد و قانون خود را اعمال می کند. به این ترکیب اجتماع گفته می شود.
اراکی گفت: “اعمالی در جامعه وجود دارد که تنها با اعمال افراد جامعه مانند نماز جمعه می توان به آنها دست یافت.” توالی نماز جمعه وجود یک امام است ، “هیچ ایمانی جز وجود امام وجود ندارد”. مراد در اینجا امام معصوم نیست. نماز جمعه با نماز صبح و عصر معمول متفاوت است و این یک عمل اجتماعی است و توالی آن با امام است. اگر من ندارم ، نماز جمعه باطل است و هیچ کس نمی تواند نماز جمعه را به صورت جداگانه بخواند ، بنابراین این یک عمل اجتماعی است. اقدامات اجتماعی فراوانی وجود دارد و فقه این کنش های اجتماعی فقه نظام و فقه جامعه است.
یکی از اعضای شورای عالی سمینارها درباره نامگذاری فقه نظام گفت: چرا آن را فقه نظام می نامند؟ زیرا جامعه تا زمانی که از قانون حاکم پیروی نکند ، جامعه ای نیست. قانون و حاکم جامعه را تشکیل می دهد. حال اگر قانونی وجود داشته باشد ، اما افرادی نباشند که از قانون و فرمان دولت اطاعت کنند (حتی اگر صد میلیارد نفر باشند) ، آنها آن را جامعه نمی نامند. وقتی جامعه ای به جامعه ای تبدیل می شود که از قانون و نظام حکومتی پیروی می کند ، این بدان معناست: نظم بر آن جامعه حاکم است. حاکم یعنی ایجاد کننده نظم در جامعه. اگر کسی به تنهایی زندگی کند ، نظم چندان منطقی نیست. نظم به معنی ترتیب روابط اجتماعی است. فقه معنای سیستمی روابط فقهی را هدایت می کند و وظیفه روابط اجتماعی را تعیین می کند. به عنوان مثال ، اگر فقه اقتصاد باشد ، فقه اقتصاد این روابط اجتماعی است و اگر فرهنگ باشد ، فرهنگ یک پدیده اجتماعی است ، یعنی روابطی که بر اساس عقاید و عقاید بین مردم شکل گرفته و بوجود می آیند اعتقادات. زندگی یک شخص فقط برای او معنی دارد ، حتی اگر متعهد به چیزهایی باشد و چیزهایی را رها کند ، فرهنگ برای او اهمیتی ندارد ، اما می توان آنها را به عنوان تعهدات شخصی تعبیر کرد و نمی توان آنها را به عنوان رفتار و نظام اجتماعی تعبیر کرد. بنابراین فقه نظام به معنای فقهی است که روابط اجتماعی و رفتار جامعه را تبیین کند. امام خمینی (ره) فرمودند: فقه متعارف برای اداره نظام کافی نیست. زیرا فقه متعارف فقهی امور تأثیرگذار بر جامعه است در زمانی که هیچ دولتی نبود و هیچ حکومتی وجود نداشت. مردم س personalالات شخصی در مورد نماز ، روزه ، پاکی و غیره می پرسیدند. چگونه نماز بخوانیم؟ حتی یک حج هم حج نظام نبود.
وی افزود: اگر این جامعه مبتنی بر ولایت الهی باشد و به فقه نظام پایبند باشد و مطابق نظام اقتصادی حاكم كشور در رفتارهای اقتصادی عمل كند ، بانك آن درمورد رشد شریعت اسلامی ، پرداخت هومی و زكات عمل می كند ، که اساساً قواعد فقه اجتماعی و فقه فردی است. “دلیل این امر این نیست که مربوط به امام و جامعه است که امام دارد و جامعه ای که در یک نظم اجتماعی خاص شکل می گیرد ، که محور این نظم اجتماعی امام است ؛ فقه رفتاری چنین جامعه ای است فقه سیستمی نامیده می شود ، خواه نظام آموزشی باشد یا فقه نظام فرهنگی و اقتصادی و بسیاری دیگر از فقه ها.
اراکی گفت: بنابراین ، فقه مدرن واژه ای مبهم است و پاسخگوی نیازهای جامعه مدرن نیست. لازم به ذکر است که تمام فقه باستان مبتنی بر فقه مدرن است. آیا تصمیمات مربوط به پاکی و نماز و … فقه مدرن نیست؟ آیا انسان مدرن از این مشکلات رنج نمی برد؟ بله ، این تأثیر پذیرفته و به فقه مدرن نیاز دارد. اما فقه نظام پاسخگوی نیازهای جامعه است نه فقه مدرن. حتی مباحث جدید به یک معنا از کلمه فقه مدرن بهتر است زیرا دربرگیرنده مباحث جدید است ، اما مباحث جدید نیز با فقه سیستمی متفاوت است.
یکی از اعضای شورای عالی حوزه های علمیه گفت: اگر مسائل اقتصادی به عنوان یک مسئله مطرح شود ، وی مسئولیتی در مورد فقه نظام ندارد و نمی توان جامعه را با فقه مدرن اداره کرد و فقه مدرن پاسخی به مشکلات اقتصادی جامعه نخواهد داد. او نه تنها مسئولیتی ندارد بلکه به نتیجه اشتباهی نیز دست خواهد یافت. “اگر این مسئله خاص در نظر گرفته شود ، بیمه و بانکداری و اگر منعقد نخواهد شد ، و همچنین اگر موضوع تصمیم ارز رمزنگاری شده براساس معیارهای دادرسی قضایی در نظر گرفته شود ، منعقد نخواهد شد.