فرهنگ و هنر: دهمین روز از ماه ذی حجه، روز عید قربان، یکی از مهم ترین و بزرگ ترین اعیاد مسلمانان است و احادیث زیادی در مورد فضیلت این روز عزیز وارد شده است.
کربان بایرام یکی از بزرگترین اعیاد مسلمانان است. این عید بزرگ، روز تقرب به خداوند متعال و قربانی کردن پیوندهای دنیوی و رهایی از آن است. عید قربان یادآور زیباترین نمونه بندگی انسان توسط حضرت ابراهیم (ع) بود که آماده بود فرزندش حضرت اسماعیل (ع) را در راه خدا قربانی کند.
مجموعه ای از احادیث و روایات در مورد کربان بایرام
پیامبر اکرم (ص) فرمودند:
در اولین سقوط دم صاحب قربانی را ببخش. (من لایحضرالفاکیه ج 2 ص 214 )
با ریختن اولین قطره خون قربانی [به زمین] صاحب مقتول بخشیده شد.
حضرت علی (علیه السلام) فرمودند:
سَمِعتُ رَسولَ اللّه ِ صلی الله علیه و آله یَخطُبُ یَومَ النَّحرِ ، وهُوَ یَقولُ :هذا یَومُ الثَّجِّ والعَجِّ ، والثَجُّ :ما تُهریقونَ فیهِ مِنَ الدِّماءِ ، فَمَن صَدَقَت نِیَّتُهُ کانَت أوَّلُ قَطرَةٍ لَهُ کَفّارَةً لِکُلِّ ذَنبٍ ، والعَجُّ :الدُّعاءُ ، فَعِجّوا إلَی اللّه ِ ، فَوَالَّذی روح محمد از این مکان خارج نمی شود، مگر برای او مغفرت، مگر برای صاحب مصر بزرگ، و روحش نمی گوید آن را ترک کن; (حج و عمره در قرآن و حدیث ص 361)
از رسول خدا صلی الله علیه و آله شنیدم که در روز عید قربان خطبه ای ایراد کرد و فرمود: امروز روز تاج و عج است. این خون قربانیان است که شما ریختید. پس هر کس نیتش خالص باشد اولین قطره خون قربانی او کفاره همه گناهانش است و «آی» دعاست. پس خدا را بخوان، سوگند به اینکه جان محمد در دست اوست، هیچ کس از اینجا باز نمی گردد مگر آنکه آمرزیده شود، مگر آنکه گناه کبیره مرتکب شده و بر آن اصرار ورزیده و در دل خود تصمیم گرفته است تا هیچ رهائی وجود ندارد.
پیامبر اکرم (ص) فرمودند:
همانا خداوند قربان را قرار داده تا فقرای شما را از گوشت خدا سیر کند و به آنها اطعام کند (ثواب الاعمال، ص 59).
خداوند عید قربان را به تعویق نیندازد تا فقرا به گوشت سیر شوند. سپس از گوشت قربانی به آنها غذا می دهد.
پیامبر اکرم (ص) فرمودند:
اگر نیتت صادقانه باشد، نمی توانی اولین قطره برای کفاره همه گناهان باشی (دائم الاسلام، ج 1، ص 148).
هر که نیت خالص داشته باشد، اولین قطره خون قربانیش کفاره تمام گناهان اوست.
همچنین در حدیثی دیگر فرمود:
که چهار شب زنده شد و به بهشت رفت: شب تروی، شب عرفات، شب قربانی و شب فطر (حج و عمره در قرآن و حدیث، ص 343). )
هر کس این چهار شب را بیدار نگه دارد، بهشت بر او واجب است: شب تروا، شب عرفه، شب کربان بایرام و شب کربان بایرام.
امام سجاد (علیه السلام) فرمودند:
اگر فده حاج خان را از آتش ذبح کرد، (بحار الانوار، ج 99، ص 288);
قربانی حاجی فدیه او در آتش خواهد بود.
امام سجاد (علیه السلام) فرمودند:
خدایا این روز مبارک است و مسلمانان در آن به قطرات سرزمین تو و جویندگان و مشتاقان و مشتاقان و راهبانان در آن محشورند و تو رصد حاجات، ساعت 19.
امام زین العابدین علیه السلام در دعای روز عید فطر و روز جمعه فرمودند: پروردگارا! این روز روز مبارکی است و مسلمانان از کشور شما در این روز گرد آمده اند. میل، طلب، امید و ترس همه وجود دارد و شما به نیازهای آنها اهمیت می دهید.
امام باکر (ع) فرمودند:
همانا خداوند مواظب مردگان و اطعام مردگان را دوست دارد (المحسن، ج 2، ص 143).
خداوند قربانی و اطعام را دوست دارد.
امام باکر (ع) فرمودند:
چرا رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم از مزدلفه به جمره العقبه در یوم القبیعه که حکم هفت نشانه دارد، سپس نزد من آمد و آن از سنت است. عمره در قرآن، ص 355 و حدیث)
هنگامی که رسول خدا صلی الله علیه و آله از مزدلفه آمد، در روز عید قربان، از جمره عقبه گذشت و هفت سنگ بر آن انداخت، سپس به منا آمد و این طبق سنت است.
امام جعفر صادق (ع) فرمودند:
گفتن به رسول خدا صلی الله علیه و آله در روز فطر یا در روز قربان: اگر در مسجد نماز باشد. فرمود: «لَمْ أَحْبَدُ السَّماءِ» (به مناسبت ماه رمضان، ص 487).
روزی در عید قربان یا عید قربان به رسول خدا گفتند: چه خوب که در مسجدت نماز خواندی.
گفت: دوست دارم به بهشت بروم.
امام جواد علیه السلام می فرماید:
مَا مِنْ عَمَلٍ أَفْضَلَ یَوْمَ النَّحْرِ مِنْ دَمٍ مَسْفُوکٍ أَوْ مَشْیٍ فِی بِرِّ الْوَالِدَیْنِ أَوْ ذِی رَحِمٍ قَاطِعٍ یَأْخُذُ عَلَیْهِ بِالْفَضْلِ وَ یَبْدَؤُهُ بِالسَّلَامِ أَوْ رَجُلٍ أَطْعَمَ مِنْ صَالِحِ نُسُکِهِ وَ دَعَا إِلَی بَقِیَّتِهَا جِیرَانَهُ مِنَ الْیَتَامَی وَ أَهْلِ الْمَسْکَنَةِ وَ الْمَمْلُوکِ وَ تَعَاهَدَ الْأُسَرَاء. (خصال ج 1 ص 298 )
در روز عید قربان چیزی ارزشمندتر از پنج چیز نیست: قربانی کردن یا راه رفتن در جهت نیکی به پدر و مادر یا خویشاوندی که برای دادن چیزی به او رحم کرده و شروع به سلام کردن کرده است یا مردی که یکی از بهترین هاست به جای قربانی، دیگران را سیر کند و بقیه را به همسایگان و یتیمان و فقرا و غلامان بدهد و به اسیران دلداری دهد.