علت کاهش شدید و ناگهانی گلبول های سفید خون در بدن چیست؟

کاهش گلبول‌های سفید خون خطر دارد؟

گویچه‌های سفید (لوکوسیت‌ها) یا گلبول‌های سفید ( White blood cell ) از یاخته‌های خون هستند. گویچه‌های سفید بخشی از دستگاه ایمنی بدن هستند و بدن را از بیماری‌های عفونی محافظت می‌کنند. لوکوسیت‌ها بر خلاف اریتروسیت‌ها هسته‌دار و متحرک هستند. در انسان بالغ گویچه‌های سفید در مغز استخوان جناغ و لگن خاصره ساخته می‌شوند (در کودکان مضافاً در استخوان لوله‌ای دست‌ها) و در خون آزاد می‌شوند. گویچه‌های سفید سپس در لوزه ها، طحال، مغز استخوان، غدد لنفاوی و تیموس “می‌آموزند” که دقیقاً چه نوع وظیفه دفاعی به عهده دارند و چه چیزهایی خودی و چه چیزهایی غیر خودی (دشمن) محسوب می‌شوند.

انواع گلبول سفید

لوکوسیت‌ها بر اساس حضور یا عدم حضور گرانول‌های اختصاصی در سیتوپلاسم خود به دو دسته گرانولوسیت‌ها (دانه‌دارها) و آگرانولوسیت‌ها (بدون دانه‌ها) تقسیم می‌شوند.گرانولوسیت‌ها بر اساس رنگ‌پذیری گرانول‌های اختصاصی به سه دسته نوتروفیل‌ها، ائوزینوفیل‌ها و بازوفیل‌ها تقسیم می‌گردند. آگرانولوسیت‌ها به دو دسته لنفوسیتها و مونوسیتها تقسیم می‌شوند.

گرانولوسیت‌ها

* نوتروفیل‌ها Neutrophils :

نوتروفیل‌ها بیش از ۶۰% گلبول‌های سفید خون را تشکیل می‌دهند و دارای هسته لبوله ( چند لوبه ) می‌باشند، توانائی بیگانه خواری (فاگوسیتوز) دارند. سیتوپلاسم این سلول دارای گرانول‌های بسیار ظریف صورتی کم رنگ می‌باشد. نوتروفیلها در عفونت‌های حاد مانند بیماری‌های عفونی و آپاندیسیت حاد درخون افزایش می‌یابند. خنثی دوست می ‌باشند گرانول‌های آنها با رنگ خنثی رنگ می پذیرد هسته‌ها چند قسمتی و بیشترین نوع گرانولوسیت‌ها را تشکیل می‌دهند.

* ائوزینوفیل‌ها Eosinophils :

یا اسیدوفیل‌ها حدود ۵% از گلبول سفید خون را تشکیل می‌دهند و دارای هسته دو لوبه است. سیتوپلاسم سلول حاوی دانه‌های نارنجی فراوان است.تعداد ائوزینوفیل‌ها در بیماری‌های ازدیاد حساسیتی وعفونت‌های انگلی درخون افزایش می‌یابد. سلول‌هایی که گرانول‌های آن‌ها با رنگ‌های اسیدی رنگ می‌گیرند.این گرانول‎ها درشت می باشند.هسته به صورت s شکل دیده می‌شود.

* بازوفیل‌ها Basophils :

کمترین درصد گلبولهای سفید (۱%) در یک گسترش خونی را دارند . بازوفیل‌ها دارای دانه‌های درشت آبی تیره در سیتوپلاسم خود هستند. این دانه‌ها حاوی مواد متعددی مانند هیستامین، پروتئوگلیکان ( مانندهپارین و کندروایتین ) و آنزیمهای پروتئولیتیک (مانند الاستاز و لیزوفسفولیپاز ) هستند که نقش مهمی در واکنش‌های التهابی دارند. آزاد شدن هیستامین در خون باعث ایجاد علائم حساسیت (آلرژی) ازجمله التهاب، قرمزی، خارش و مخصوصا کهیر می‌گردد. گرانول‌های آن‌ها با رنگ قلیایی رنگ می‌گیرند دو هسته درشت به هم چسبیده دارند و حدود ۵ درصد از گلبول های سفید را شامل می‌شوند.

آگرانولوسیت‌ها

در سیتوپلاسم این نوع گلبول‌های سفید دانه وجود ندارند.

* لنفوسیت‌ها:

لنفوسیت‌ها خود به دو نوع اصلی B و T تقسیم می‌شوند که در ساخت آنتی بادی و فاگوسیتوز نقش دارند و دارای هسته‌ای گرد و با سیتوپلاسم اندک است. هر لنفوسیت چه B و چه T فقط یک نوع گیرنده‌ی آنتی ژنی در سطح خود دارند ولی تعداد زیادی گیرنده‌ی آنتی ژنی از یک نوع دارند. لنفوسیت‌ها فاگوسیتوز انجام نمی‌دهند و در دفاع اختصاصی نقش دارند.

* مونوسیت‌ها.

بسیاری از افراد هنگامی که برای آزمایش خون به آزمایشگاه مراجعه می کنند، نمی دانند که آزمایشگاه چه کاری بر روی خون آنها انجام می دهد و معمولا برای آگاهی از نتیجه آزمایش خود، به پزشک مراجعه می کنند.معمولا در بدن افراد سالم روزانه حدود صد میلیارد سلول سفید خون تولید می شود، اما آنچه در نتیجه آزمایش خون نوشته می شود، تعداد گلبول های سفید در هر میکرولیتر خون می باشد که این تعداد برای افراد سالم بین 4 هزار تا 11 هزار سلول سفید در هر میکرولیتر خون می باشد.اگر فرد با کاهش تعداد گلبول سفید مواجه شود، به لکوپسی مبتلا می باشد.

چند نکته درباره تعداد گلبول های سفید

1. 
   تعداد گلبول های سفید خون نوزادان بیشتر از بزرگسالان می باشد.
2. 
   اگر فردی از دارویی استفاده می کند، باید قبل از اقدام برای آزمایش خون، حتما پزشک آزمایشگاه را از آن مطلع کند، زیرا نتایج تحقیقات نشان داده است مصرف برخی داروها بر تعداد گلبول های خون موثرند.
3. 
   هنگامی که تعداد گلبول های سفید خون کمتر از 3500 گلبول سفید در هر میکرولیتر خون شود، فرد دچار کمبود گلبول سفید شده است.
4. 
   اگر فردی دچار کاهش تعداد گلبول های سفید خون شد، باید به پزشک متخصص مراجعه کند تا علت پایین آمدن گلبول های سفید خون مشخص شود

علل کاهش تعداد گلبول های سفید خون

• 
  عفونت های ویروسی
• 
  اختلالات مادرزادی
• 
  بیماری های خودایمنی
• 
  برخی داروها مثل پردنیزون، آنتی بیوتیک ها و دیورتیک ها
• 
  واکنش های آلرژیک شدید
• 
  بیماری های انگلی
• 
  کمبود ویتامین ها
• 
  بیماری کبد و طحال
• 
  سرطان خون که نام دیگر آن لوسمی می باشد. این بیماری در اثر تکثیر و تکامل ناقص گلبول های سفید خون و پیش سازهای آن در خون و مغز استخوان ایجاد می‌شود.
• 
  شیمی درمانی و پرتو درمانی : از آنجا که شیمی درمانی و اشعه درمانی (رادیوتراپی) سبب از بین رفتن سلول های سرطانی می شوند، سلول های سفید خون هم تحت تاثیر قرار گرفته و از بین می روند. به همین دلیل بیمارانی که تحت شیمی درمانی و پرتو درمانی قرار می گیرند، سیستم ایمنی بدنشان ضعیف می شود و در معرض ابتلا به انواع عفونت ها و بیماری ها قرار می گیرند و باید تحت مراقبت های شدید و ویژه قرار بگیرند.
• 
  ویروس HIV یا ایدز : وجود این ویروس در بدن فرد، دلیل دیگری برای کاهش تعداد گلبول های سفید در خون فرد می باشد، زیرا این ویروس به سلول های سفید خون حمله می کند و در نتیجه تعداد گلبول های سفید با افت قابل توجهی روبرو می شود.
• 
  پرکاری تیروئید: هنگامی که تیروئید بیش از حد فعال می شود، تعداد گلبول های سفید خون کاهش پیدا می کند.
• 
  بیماری لوپوس: لوپوس نوعی بیماری خودایمنی است که در طی آن سیستم ایمنی به سلول های خودی حمله می کند و آنها را از بین می برد. در واقع سیستم ایمنی نمی تواند بین عامل خارجی و سلول های خود بدن تفاوتی قائل شود، درنتیجه به بافت خودی حمله می کند. در نتیجه باعث التهاب و درد و صدمه در قسمت های مختلف بدن می گردد.

تعداد گلبول‌های سفید

میزان طبیعی گلبول‌های سفید ۴۵۰۰ الی ۱۰۰۰۰ گلبول سفید در هر میکرولیتر(LCM) است. لکوپنی یا پایین آمدن گلبول‌های سفید که در موارد زیر ایجاد می‌شود: نارسایی مغز استخوان (برای مثال ناشی از عفونت، تومور)، بیماری‌های واسکولار-کلاژنی (مثل لوپوس)، بیماری‌های کبدی و طحال و رادیوتراپی.

لکوسیتوز یا بالا رفتن گلبول‌های سفید که در موارد زیر دیده می‌شود: بیماری‌های عفونی و برخی سرطان‌های خونی

چند نکته درباره تعداد گلبول‌های سفید

• 
  تعداد گلبول‌های سفید خون نوزادان بیشتر از بزرگسالان می‌باشد.
• 
  اگر فردی از دارویی استفاده می‌کند، باید قبل از اقدام برای آزمایش خون، حتما پزشک آزمایشگاه را از آن مطلع کند، زیرا نتایج تحقیقات نشان داده است مصرف برخی داروها بر تعداد گلبول‌های خون موثرند.
• 
  هنگامی که تعداد گلبول‌های سفید خون کمتر از ۳۵۰۰ گلبول سفید در هر میکرولیتر خون شود، فرد دچار کمبود گلبول سفید شده است.

* هشدار

کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون نشان دهنده پایین آمدن قدرت دفاعی بدن است و اگر در این زمان هر گونه میکروب بیماری‌زا وارد بدن فرد شود، توانایی مقابله با آن‌ها کاهش می‌یابد و ممکن است فرد به بیماری‌های مختلف مبتلا شود.بنابراین کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون باید جدی گرفته شود و اگر فردی دچار کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون شد، باید به پزشک متخصص مراجعه کند تا علت پایین آمدن گلبول‌های سفید خون مشخص شود و بر اساس علت کشف شده، نسبت به درمان قطعی آن اقدام کند.

چه موقع نزد پزشک برویم؟

• 
  معمولا وقتی پزشک یک سری آزمایش برای تشخیص بیماری فعلی شما تجویز می‌کند، در طی این آزمایش، مقدار بالای گلبول‌های سفید خون مشخص می‌گردد، یعنی به طور اتفاقی این افزایش تعداد معلوم می‌شود.
• 
  افزایش تعداد گلبول‌های سفید در آزمایش خون نشان دهنده ابتلای شما به یک بیماری خاص است که در بخش علل گفته شد.
• 
  ممکن است پزشک، آزمایشات دیگری را برای بررسی بیماری فعلی شما تجویز کند.

نتایج یک مطالعه

نتایج یک مطالعه نشان داد مردان و زنانی که تعداد گلبول‌های سفید خون‌شان زیاد است، با خطر بیشتر مرگ زودهنگام، به ویژه در اثر بیماری‌های قلبی عروقی مواجه هستند.البته افرادی هم که تعداد گلبول‌های سفید خون‌شان طبیعی است، از این خطرات مستثنی نیستند، زیرا کسانی که بالاترین میزان تعداد طبیعی را دارند نیز در معرض افزایش خطر ابتلا به بیماری و مرگ هستند.محققان ایتالیایی می‌گویند خطر مرگ و میر ناشی از بیماری قلبی عروقی، با زیاد شدن تعداد گلبول‌های سفید افزایش می‌یابد، اما تاکید دارند که هنوز یک ارتباط علت و معلولی بین این خطر و تعداد گلبول های سفید خون را مورد تایید قرار نداده‌اند.