علت بالا و پایین بودن Factor IX در آزمایش خون





تفسیر آزمایش Factor IX




Factor IX یک گلیکوپروتئین با وزن مولکولی تقریباً 55 هزار دالتون می باشد. مقادیر پلاسمایی آن مابین 3-5 mg/L است و در کبد سنتز می شود. فاکتور IX جهت فعال شدن نیاز به دارد. ویتامین K در کربوکسیلاسیون ریشه های گلوتامیک اسید جهت تثبیت فاکتورIX بر روی پلاکت یا فسفولیپیدهای بافتی در حضور یون کلسیم ضروری است. فاکتور IX توسط دو راه متفاوت فعال می شود. فاکتور XI فعال شده در حضور یون کلسیم، فاکتور IX را به فرم فعال (IXa) تبدیل می کند .


مقادیر قابل انتظار: ۶۰ – ۱۵۰%


با این وجود، هر آزمایشگاه برای خودش باید یک محدوده طبیعی تعیین نماید. نوزادان ترم و نوزادان نارس سالم به میزان ≥% ۲۰ افراد بالغ دارای فعالیت فاکتور IX می باشند. در اطفال بیشتر از ۳ ماه سطوح فعالیت فاکتور IX به مقادیر بزرگسالان می رسد.


سایر نام ها : فاکتور نه انعقادی، فاکتور هموفیلی B، فاکتور کریسمس


تفسیر نتایج آزمایش Factor IX


نتایج بر اساس وضعیت های بالینی و بیولوژیکی بیمار تفسیر می گردد. این فاکتور در موارد زیر کاهش می یابد.


1. هموفیلی B؛ شدت هموفیلی به میزان فعالیت این فاکتور بستگی دارد.


  • کمتر از ۱% : هموفیلی شدید

  • ۱ تا ۵ درصد: هموفیلی متوسط

  • ۵ تا ۲۵ درصد : هموفیلی خفیف


2. کاهش ویتامین K


  • درمان با آنتاگونیست های ویتامین K

  • کمبود تغذیه ای، اختلال در جذب یا متابولیسم ویتامین K ( بیماری هموراژیک نوزادان، کلستاز، درمان با آنتی بیوتیک ها)


3. نارسایی کبدی


4. سطح فاکتور IX در حضور مهارکننده این فاکتور کاهش می یابد.


علت بالا و پایین بودن Factor IX در آزمایش خون


کاربردهای بالینی آزمایش Factor IX




1. تشخیص نقص مادرزادی فاکتور IX انعقادی

2. ارزیابی کمبود اکتسابی همراه با بیماری های کبدی،

3. پایش درمان با ضد انعقادی خوراکی

4. ارزیابی کمبود ویتامین K

5. بررسی زمان ترومبوپلاستین نسبی طولانی شده (prolonged PTT)


شرایط نمونه گیری آزمایش Factor IX


1. نیاز به ناشتایی نمی باشد.

2. از مصرف داروهای ضد انعقادی از قبیل هپارین، کومادین (وارفارین)، هیرودین یا آرگاتروبان چند ساعت قبل از انجام آزماش اجتناب شود.

3. از مصرف ویتامین K پیش از انجام آزمایش خودداری گردد.


ملاحظات نمونه گیری آزمایش Factor IX


1. نمونه خون را در لوله های با درپوش آبی حاوی ضد انعقاد سیترات سدیم جمع آوری کنید. لوله را سریعاً سروته نموده و خوب مخلوط نمایید. نسبت خون کامل به ضد انعقاد ۹ به ۱ می باشد.

2. نمونه پلاسما باید در لوله یا ویال های پلاستیکی یا سیلیکونی جمع آوری گردد. هر فاکتور انعقادی درخواست شده باید در ویال های مخصوص به خود جمع آوری گردد. کل نمونه باید بایک مجموعه جمع آوری شده، ادغام نمونه غیر قابل قبول است.

3. لوله ها باید به درستی پر شده باشد و به خوبی مخلوط گردد. نمونه را فوراً به آزمایشگاه و بخش انجام دهنده ارسال نمایید.

4. در کوتاهترین زمان ممکن، نمونه را در دورrpm ۲۵۰۰- ۲۰۰۰ به مدت ۱۵ دقیقه سانتریفیوژ نموده و پلاسما را جدا نمایید. بهتر است مجدداً پلاسما را سانتریفیوژ نمایید و پلاسما را در ویال های جداگانه ای انتقال دهید.

5. پس از جداسازی پلاسما، فوراً آن را در- ۲۰ oC فریز نمایید.

6. در صورت مصرف هپارین یا وارفارین توسط بیمار، آن را در برگه آزمایش یادداشت نمایید. به بیمار اطلاع دهید که مصرف این داروهای ضد انعقاد منجر به نتایج کاذب در جواب آزمایش می گردد.

7. قبل از نمونه گیری مشخصات بیمار و سابقه ابتلا به هرگونه بیماری را یک فرم جداگانه یادداشت نمایید.

8. محل خونگیری را از نظر خونریز ی بررسی نمایید (بویژه در بیماران با سابقه کمبود انعقادی). در صورت خونریزی یا هماتوم فوراً به پزشک مربوطه اطلاع دهید.

9. در صورت نمونه گیری در خارج آزمایشگاه، در کوتاه ترین زمان ممکن نمونه را به آزمایشگاه انتقال دهید. طی انتقال نمونه را بر روی یخ خشک بگذارید.


علت بالا و پایین بودن Factor IX در آزمایش خون


موارد عدم پذیرش نمونه آزمایش Factor IX


  • نمونه همولیز

  • نمونه لیپمیک

  • نمونه ایکتریک

  • نمونه مویرگی

  • نمونه سرم (لخته) یا پلاسما غیر سیتراته

  • ذوب و فریز مکرر نمونه

  • ماندن نمونه بیش از ۴ ساعت در دمای اتاق

  • لوله نامناسب، پر شدن نامناسب لوله و برچسب اشتباه یا فاقد برچسب بودن لوله آزمایش


شرایط نگهداری نمونه آزمایش Factor IX




1. نمونه خون را در کوتاهترین زمان ممکن سانتریفیوژ نموده و پلاسما را جدا نمایید. ترجیحاً نمونه را تا زمان آزمایش فریز نمایید.

2. از نگهداری نمونه در یخچال اجتناب نمایید.

3. نمونه به مدت ۴ ساعت در دمای اتاق (۱۵-۲۵ oC) ، تا ۱۵ روز در -۲۰oC ، و تا یک ماه در -۸۰oC ، پایدار می باشد.


عوامل مداخله گر آزمایش Factor IX


  1. این فاکتور از جنس گلیکوپروتئین بوده و به حرارت حساس می باشد. اگر نمونه مدت زیادی در دمای اتاق بماند، سطح آن کاهش می یابد. ماندن نمونه به مدت بیشتر از ۴ ساعت در دمای اتاق موجب کاهش کاذب در سنجش می گردد.

  2. استروژن ها و داروهای ضدبارداری خوراکی موجب افزایش سطح فاکتور IX می شود.

  3. نتایج حاصل ممکن است در بیمار تحت درمان با داروهای ضد انعقادی محدود گردد. هپارین و حضور مهار کننده های ترومبین ( برای مثال هیرودین، آرگاتروبان…) در نمونه پلاسما سیتراته ممکن است منجر به کاهش سطوح تخمین فعالیت این فاکتور انعقادی گردد.

  4. حضور ضد انعقادهای لوپوسی ممکن است منجر به کاهش سطوح تخمین فعالیت این فاکتور انعقادی گردد.

  5. نمونه با همولیز، لیپمی و زردی شدید در نتایج آزمایش تداخل ایجاد می نماید.


توضیحات در مورد آزمایش Factor IX


  • فاکتورIX جزئی از مسیر داخلی انعقاد می باشد.

  • در زمان انعقاد این فاکتور مصرف می شود و تولید آن نمی تواند نیاز بدن را به سرعت تامین نماید.

  • در کمبود فاکتورIX، تست PTT غیر طبیعی (Prolanged) و تست PT طبیعی می باشد.


separator line


بیشتر بخوانید:


هموفیلی چیست؟ درمان بیماری های هموفیلی


آشنایی با بیماری انعقادی فون ویلبراند و عوارض آن


مهترین علت ایجاد لخته در خون و درمان این عارضه


separator line


بیشتر بخوانید  آموزش کمک های اولیه در هنگام خفگی و تنگی نفس

دیدگاهتان را بنویسید