علت بالا و پایین بودن EPO در آزمایش خون

تفسیر آزمایش EPO

EPO یا اریتروپویتین آزمایشی است که به منظور کمک به تشخیص بیماران دچار کم خونی و پلی سیتمی مورد استفاده قرار می گیرد. در بیمارانی که هموگلوبین آنان به علت نار سایی تولید در مغز استخوان (کم خونی فقر آهن) یا تخریب گلبول های قرمز (کم خونی همولیتیک) پایین می باشد، EPO افزایش نشان می دهد. در مقابل در بیماران کلیوی که دچار تخریب سلولهای دور توبولی شده اند یا افراد که هر دو کلیه اشان را برداشته اند (نفروکتومی دوطرفه) سطح EPO سقوط کرده و این بیماران مبتلا به کم خونی می شوند.

در مبتلایان به پلی سیتمی، سطح EPO به عنوان یک پاسخ مناسب و بجا به هیپوکسی، افزایش می یابد. در عوض سطح EPO در بیمارانی که پلی سیتمی ورا بدخیم دارند پایین است. بعضی از تومورهای سلول های کلیوی یا فوق کلیوی می توانند مقدار زیادی EPO تولید نمایید که به میکانیسم مهاری پس نوردی طبیعی نیز پاسخ نمی دهد.

افزایش سطح: آنمی فقر آهن، آنمی مگالوبلاستیک، آنمی همولیتیک، میلو دیسپلازی، شیمی درمانی، AIDS ، فئوکروموسیتوم، کارسینوم سلول کلیوی، کارسینوم فوق کلیوی

کاهش سطح: پلی سایتمی ورا، بیماری های کلیوی و فوق کلیوی

مقادیر طبیعی: 5 – 35 IU/L یا 5 – 35 mIU/ml

سایر نام ها: اریتروپویتین ، Epogen ، Hematopoietin

شرایط نمونه گیری: ترجیحاً نمونه گیری در صبح صورت گیرد.

ملاحظات نمونه گیری: مصرف هرگونه داروی مؤثر بر نتایج آزمایش را در روی برگه آزمایشات ثبت نمایید.

موارد عدم پذیرش نمونه: همولیز شدید نمونه مورد قبول نمی باشد.

چرا آزمایش EPO انجام می‌شود؟

هورمون اریتروپوئیتین را می‌توان در خون شناسایی کرد و میزان آن را اندازه‌گیری نمود. میزان غیرطبیعی اریتروپوئیتین در خون می‌تواند نشان‌دهنده وجود اختلالاتی در مغز استخوان (نظیر پلی سیتمی و یا افزایش بیش‌ازحد تولید گلبول‌ قرمز خون)، بیماری‌های کلیوی و یا سوءاستفاده از اریتروپوئیتین باشد. آزمایش میزان اریتروپوئیتین موجود در خون مفید است، چراکه:

• 
  میزان بسیار کم اریتروپوئیتین ممکن است عامل تعداد پایین گلبول‌‌های قرمز خون (کم‌خونی)، به‌ویژه کم‌خونی‌های مرتبط با بیماری‌های کلیوی باشد.
• 
  میزان بسیار زیاد اریتروپوئیتین ممکن است سبب ایجاد تعداد بسیار زیاد گلبول‌های قرمز خون (پلی سیتمی) شود.
• 
  میزان بسیار زیاد اریتروپوئیتین ممکن است مدرکی دال بر وجود تومور در کلیه بیمار باشد.
• 
  میزان بسیار زیاد اریتروپوئیتین در یک ورزش‌کار ممکن است سوءمصرف اریتروپوئیتین را نشان دهد.

شرایط نگهداری آزمایش EPO

• 
  نمونه تا زمان آزمایش در حرارت اتاق پایدار است اما اگر قرار است آزمایش بعداً انجام گردد بهتر است در یخچال قرار داده شود.
• 
  نمونه در ◦c4 و ◦c20 – تا 14 روز پایدار است.

کاربردهای بالینی آزمایش EPO

1- کمک به تشخیص کم خونی و پلی سیتمی

2- کمک به تشخیص پلی سیتمی اولیه (پلی سیتمی ورا) از ثانویه

3- کمک به افتراق پلی سیتمی ثانویه نابجا (تومورهای کلیه) از پلی سیتمی ثانویه بجا ( زندگی در ارتفاعات، بیماری ریوی، استعمال دخانیات)

4- شناسایی سوء مصرف اریتروپوئیتین در ورزشکاران

5- ارزیابی بیماران تحت درمان جایگزینی با EPO که پاسخ خونسازی ناکافی نشان می دهند.

عوامل مداخله گر آزمایش EPO

• 
  بارداری، استروئیدهای آنابولیک، قرص های کنترل بارداری، ACTH موجب افزایش کاذب در سطح EPO می گردند.
• 
  انتقال خون به فرد گیرنده به کاهش کاذب EPO می انجامد.

توضیحات آزمایش EPO

• 
  نمونه صبحگاهی دارای EPO بیشتری از نمونه عصر می باشد.
• 
  EPO با هموگلوبین نسبت عکس دارد.
• 
  کاهش تولید RBC (گلبول های قرمز) با کاهش ظرفیت حمل اکسیژن همراه می باشد. در نتیجه سلول های تخصص یافته کلیوی تحریک می شوند و EPO می سازند.
• 
  اندازه گیری EPO به همراه شمارش رتیکلوسیت جهت تشخیص علت کم خونی و پلی سیتمی بکار می رود.

اطلاعات بیشتر در مورد EPO

اریتروپوئیتین هورمونی است که توسط کلیه‌ها تولید می‌شود و سرعت تولید گلبول‌‌های قرمز خون توسط مغز استخوان را افزایش می‌دهد. سلول‌های کلیه که اریتروپوئیتین می‌سازند، به میزان پایین اکسیژن موجود در خون که از کلیه‌ها عبور می‌کند، حساس هستند. وقتی سطح اکسیژن خیلی پایین باشد این سلول‌ها اریتروپوئیتین را می‌سازند و آزاد می‌کنند. سطح پایین اکسیژن ممکن است نشان‌دهنده کمبود تعداد گلبول‌های قرمز خون (کم‌خونی) یا مولکول‌های هموگلوبین باشد که مسئولیت حمل اکسیژن در بدن را به عهده دارند.

اریتروپویتین مغز استخوان را تحریک می‌کند تا گلبول‌های قرمز بیشتری تولید کند. نتیجه افزایش تعداد گلبول‌‌های قرمز خون، افزایش ظرفیت حمل اکسیژن خون خواهد بود. به‌عنوان عامل اصلی تنظیم‌کننده میزان تولید گلبول‌‌های قرمز، وظایف اصلی اریتروپوئیتین عبارت‌اند از:

1. بهبود و افزایش سرعت تولید گلبول‌های قرمز خون

2. عامل شروع‌کننده سنتز هموگلوبین، مولکولی موجود درون گلبول‌‌های قرمز خون که اکسیژن را حمل می‌کند.

ازلحاظ شیمیایی، اریتروپوئیتین یک پروتئین با یک قند متصل به ساختار شیمیایی آن است (گلیکوپروتئین). اریتروپوئیتین فقط یکی از چندین ترکیب مشابه گلیکوپروتئین است که به‌عنوان محرک‌هایی شناخته‌شده است که در رشد انواع خاصی از سلول‌های خونی در مغز استخوان نقش دارند.

اریتروپوئتین در بسیاری از زمینه‌های درمانی مورداستفاده قرار می‌گیرد. رایج‌ترین استفاده آن در افراد مبتلابه کم‌خونی (پایین بودن تعداد گلبول‌‌های قرمز خون) مرتبط با انواع اختلالات کلیوی است. هنگامی‌که کلیه‌ها به‌درستی عمل نمی‌کنند، مقادیر پایین‌تر از حد نرمالی از اریتروپوئتین را تولید می‌کنند که می‌تواند منجر به تولید کمتر گلبول‌های قرمز و یا کم‌خونی شود.

بنابراین با جایگزین کردن اریتروپوئتین بدن با اریتروپوئتین مصنوعی، ممکن است انواع کم‌خونی‌های ناشی از بیماری‌های کلیوی درمان شود. در حال حاضر، مصرف اپوژن یا پروسیت بخش متداول و مرسومی از روند درمانی بیماران مبتلابه نارسایی‌ کلیه است که برای جلوگیری از کم‌خونی و درمان آن نیازمند دیالیز هستند.

سایر مصارف درمانی ممکن است شامل درمان کم‌خونی ناشی از داروهای ایدز، کم‌خونی ناشی از شیمی‌درمانی، کم‌خونی ناشی از عملکرد غیر مناسب مغز استخوان (که محل ساخت سلول‌های خون است) و کم‌خونی‌های مرتبط با سرطان باشد.

بیشتر بخوانید:

دلایل اصلی بالا و پایین شدن PDW در آزمایش خون چیست ؟

علل و خطرات بالا و پایین شدن Neut (نوتروفیل) در آزمایش خون

بالا و پایین بودن تست ESR در آزمایش خون نشانه چیست ؟

MCHC در آزمایش خون به چه معناست؟