علت بالا و پایین بودن Cystatin C در آزمایش خون

تفسیر آزمایش Cystatin C

Cystatin C – سیستاتین سی آزمایشی تقریبا ناشناخته با کارکرد وسیع در علوم پزشکی بالینی است . غربالگری ابتدایی در بیماران مشکوک به بیماری کلیوی از عمده ترین موارد استفاده از این تست در بررسی های بالینی است .در افرادی که به ظاهر سالم می باشند اما به صورت کاملا مخفی دچار سوء عملکرد کلیوی هستند این آزمایش ارزش تشخیصی بالایی دارد .

Cystatin C یک پروتئین کوچک با وزن مولکولی در حدود ۱۳ کیلو دالتون است که توسط تمامی سلولها ی هسته دار در بدن ساخته می شوند و حتی در بعضی از مایعات بالینی نیز یافت می گردد. پاکسازی این پروتئین در گردش خون بر عهده کلیه ها هست .دسته ای از رگهای خونی بسیار ریز در کلیه ها وجود دارند که اجازه می دهند آب و مواد محلول از میان دیواره مویرگی عبور کنند اما در ارتباط با عبور مواد بزرگتر مانند پروتئینها و سلول های خونی همانند سدی عمل می کنند واجازه خروج این مواد را از گردش خون نمی دهند . بعد از این عمل قند ها و دیگر مواد ریز از جمله Cystatin C دوباره باز جذب می شوند. میزان این پروتئین در گردش خون با تغییر در میزان GFR بالا و پائین رفته شاخص مناسبی در جهت تعیین عملکرد کلیوی است .

میزان اوره و کراتینین خون نیز در بیان عملکرد کلیوی نقش بسیار مهمی ایفا می کنند ، ولی سیستاتین بر خلاف کراتینین به سن – جنس و نژاد فرد بستگی نداشته و توده عضلانی نقشی در کم وزیاد کردن آن ندارد این موارد در بالین بیمار این ایده را مطرح می کند که سیستاتین متغیر بهتری نسبت به کراتینین در بیان عملکرد کلیوی است .

مقادیر طبیعی:

• 
  بدو تولد تا ۳ ماهگی: ۰٫۸-۲٫۳ mg/L
• 
  ۴ ماهگی تا ۱۱ ماهگی: ۰٫۷-۱٫۵ mg/L
• 
  یک سال تا ۱۷ سالگی: ۰٫۵-۱٫۳ mg/L
• 
  بالای ۱۸ سال مرد: ۰٫۶-۱٫۵۲ mg/L
• 
  بالای ۱۸ سال زن: ۰٫۵۷-۱٫۴۵ mg/L
• 
  eGFR: >60 mL/min/BSA

تفسیر نتایج در آزمایش Cystatin C

Cystatin C به طور معکوس با میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) مرتبط است. سطح بالایی از سیستاتین C نشان دهنده کاهش GFR است. Cystatin-C ممکن است ارزیابی دقیق تر ازGFR در بیماران بسیار چاق، افراد مسن، و یا دچار سوء تغذیه نسبت به کراتینین فراهم آورد. معادله سیستاتین C نیاز به داده های قومی بیمار ندارد و می تواند برای آن دسته از بیمارانی که این اطلاعات در دسترس نیست استفاده شود.با توجه به عدم بلوغ عملکرد کلیوی، سطح Cystatin C در نوزادان کمتر از ۳ ماه سن بالاتر است.

Cystatin C در تخمین میزان فیلتراسیون کلیوی بکار می رود. در بیماری مزمن کلیوی (CKD) سطح GFR به صورت پیشرونده ای کاهش می یابد. کاهش GFR به کمتر از ۶۰ mL/min/1.73 m2 و/ یا آلبومینوری بیشتر از ۳۰ میلی گرم آلبومین ادرار در هر گرم از کراتینین ادراری، صرفنظر از GFR، حاکی از بیماری مزمن کلیوی است.

ملاحظات و شرایط نمونه گیری در آزمایش Cystatin C

1. از بیمار نمونه خون وریدی گرفته شود.

2. پس از نمونه گیری ، محل نمونه گیری را از نظر خونریزی یا هماتوم بررسی نمایید.

3. در کمتر از ۲ ساعت پس از نمونه گیری سرم را از سلول جدا نمایید.

4. از جمه آوری نمونه همولیز اجتناب نمایید.

موارد عدم پذیرش نمونه در آزمایش Cystatin C

• 
  نمونه همولیز شدید
• 
  نمونه لیپمیک شدید
• 
  شرایط نگهداری: پایداری نمونه در دمای اتاق ۴۸ ساعت، در یخچال یک هفته و در فریزر ۲ ماه می باشد.

کاربردهای بالینی در آزمایش Cystatin C

1. شاخص میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR)به ویژه در بیمارانی که در آن کراتینین سرم ممکن است گمراه کننده باشد(برای مثال در افراد بسیار چاق، افراد مسن، و یا دچار سوءتغذیه).

2. ارزیابی عملکرد کلیه در افراد مشکوک به داشتن بیماری کلیوی؛

3. پایش پاسخ درمان در بیمارن کلیوی؛

4. تخمین میزان فیلتراسیون گلومرولی

اطلاعات تکمیلی در مورد آزمایش Cystatin C

سیستاتین-سی یک پروتئین دارای ۱۲۲ اسید آمینه با وزن ملکولی ۱۳کیلودالتون یک ممانعت کننده سیستئین پروتئاز و غیر گلیکوزیدی است که در تمام سلول های هسته دار بدن تولید می شود. به دلیل اندازه کوچک و بار مثبت آن به آزادی از گلومرول ها فیلتر می شود. میزان تولید آن از ۴ ماهگی تا ۷۰ سالگی نسبتا ثابت بوده و متناسب با GFR می باشد. میزان تولید آن بر خلاف کرآتینین سرم تحت تاثیر جرم عضله، جنس و نژاد نبوده و سایر محدودیت های کرآتینین را نیز دارا نمی باشد. مقادیر نرمال آن در مرد و زن تقریباً یکی بوده و در سرم یا پلاسمای هپارینه ۰٫۵ – ۱٫۵ mg/L می باشد.

این ماده به طور کلی توسط توبول پروکسیمال بازجذب می شود و در نبود نارسایی توبولی پروکسیمال، به هیچ وجه در ادرار ترشح نمی شود. بنابراین ظهور آن در ادرار، نشان دهنده آسیب توبولی پروکسیمال می باشد.غلظت سرمی آن تنها به فیلتراسیون گلومرولی بستگی دارد. بنابراین تغییرات غلظت سرمی Cystatin C به عنوان معیار غیر مستقیمی از GFR مورد استفاده قرار می گیرد.

امروزه مشخص شده که بسیاری از بیماری‌های مزمن کلیوی (CKD) که می‌توانند به راحتی درمان شوند با استفاده از کراتینین سرم تشخیص داده نمی‌شوند؛ درحالی که با تست Cystatin Cبه راحتی تشخیص داده می شوند. از جمله Cystatin C برای تشخیص زود هنگام اختلال کلیوی در دیابت تیپ II , I دارای ارزش تشخیصی بالایی می باشد.

عوامل مداخله گر در آزمایش Cystatin C

• 
  نمونه های لیپمیک یا فریز شده که بعد از ذوب شدن کدر می شوند ممکن است در سنجش تداخل نمایند.
• 
  همولیز شدید در نتایج آزمون تداخل ایجاد می نماید.
• 
  میزان فیلتراسیون گلومرولی تخمین زده شده (eGFR) اندازه دقیقی از GFR نیست و می تواند توسط عوامل غیر کلیوی ( برای مثال التهاب) تحت تأثیر قرار بگیرد.

توضیحات در مورد آزمایش Cystatin C

بررسی های بلند مدت نشانگر این مساله هستند که همیشه اندازه گیری کلیرانس کراتینین نمی تواند شاخص کاملا مطمئنی برای تعیین GFR باشد چرا که عوامل غیر اختصاصی دیگری ( غیر از کارکرد کلیه ها مثل حجم عضلات ، سن ، نژاد ، نوع غذا و میزان پروتئین مصرفی) نیز می تواند سطح کراتینین خون را تحت تاثیر خود قرار دهند. خوشبختانه عوامل فوق تقریبا هیچ گونه اثری بر اندازه گیری Cystatin C ندارند و همین امر دلیل ارجحیت اندازه گیری این پروتئین نسبت به کراتینین می باشد .

تست Cystatin C ، آسیب های کلیه را زودتر و دقیق تر از تست های رایج غربالگری (نظیر اوره و کراتینین) نشان می دهد.

سیستاتین- سی، مشکلات ناحیه کور کرآتینین (Creatinine Blind Area) را نداشته و قادر است زودتر از کرآتینین سرم، بیماری را تشخیص دهد؛ چرا که کرآتینین سرم، قادر به اندازه ‌گیری مستقیم عملکرد کلیه نبوده و حتی هنگامی که در حدود ۵۰ درصد GFR از دست رفته باشد، کرآتینین سرم همچنان نرمال باقی می ماند.

بیشتر بخوانید:

درمان تنبلی (نارسایی) کلیه در طب ایران

راهکارهای خانگی برای پیشگیری از نارسایی کلیه

نشانه های درست کار نکردن کلیه چیست؟

تقویت کلیه با این راهکارهای ساده خانگی