تفسیر آزمایش Ca
Ca یا کلسیم ازعناصر بسیارمهم در بدن است .وجود کلسیم برای انجام عملکرد آنزیمها ، استقامت بدن، انقباض عضلانی ،ضربان قلب ،انتقال جریانهای عصبی ،انعقادخون و…بسیار مهم است. پزشکان از اندازه گیری Ca و فسفر لذت می برند چون چراغ راهنمای خوبی برای ارزیابی کاملی ازتعادل کل بدن است.
جمعا” 3/1 کیلوگرم کلسیم در بدن وجود دارد و منبع اصلی آن استخوان و دندان می باشد.دریافت متوسط روزانه افراد 800 میلی گرم است. موسسه استئوپورز امریکا توصیه کرده است که همه بالغین باید روزانه 1200میلی گرم Ca به مراه مکمل های غذایی دریافت کنند.
محل اصلی جذب Ca در روده دئودنوم و بالای ژوژنوم است ولی متاسفانه عملا” فقط نیمی از کلسیم غذا جذب می شود در حالیکه خوشبختانه Ca در کودکان – زنان باردار و شیرده بطور کامل جذب می شود. کلسیم تام در سرم براحتی و دقت قابل اندازه گیری است .
مقادیر طبیعی Ca
کلسیم کل (توتال)
-
نوزادان کمتر از ۱۰ روز: ۷٫۶ – ۱۰٫۴ mg/dl -
نوزادان ۱۰ روز تا دو سال: ۹٫۰ – ۱۰٫۶ -
کودکان: ۸٫۸ – ۱۰٫۸ mg/dl -
بزرگسال : ۹٫۰ – ۱۰٫۵ mg/dl
کلسیم یونیزه:
-
نوزادان: ۴٫۲۰ – ۵٫۵۸ mg/dl -
۲ ماه تا ۱۸ سال: ۴٫۸۰ – ۵٫۵۲ mg/dl -
بزرگسال : ۴٫۵ – ۵٫۶ mg/
مقادیر بحرانی:
-
کلسیم کل: ۷ mg/dl> و ۱۲mg/dl< -
کلسیم یونیزه: ۲٫۵ mg/dl> و ۶٫۵ mg/dl< -
مقادیر در کهنسالان کاهش می یابد.
سایر نام ها: کلسیم، Calcium, Total، Calcium, Serum
شرایط نمونه گیری در آزمایش Ca
برای کلسیم یونیزه بیمار باید به مدت ۳۰ دقیقه دراز کش باشد.
برای کلسیم توتال بهتر است بیمار ناشتا باشد.
ملاحظات نمونه گیری در آزمایش Ca
1. برای کلسیم یونیزه بهتر است از تورنیکه استفاده نشود و در شرایط بیهوازی جمع آوری گردد. همچنین انتقال نمونه نیز باید در شرایط بی هوازی صورت گیرد.
2. مصرف هر گونه داروی مؤثر بر نتایج آزمایش را روی برگه آزمایشگاه ثبت کنید.
3. از ورزش قبل از نمونه گیری اجتناب شود.
4. موارد عدم پذیرش نمونه : همولیز شدید موجب رد نمونه می گردد.
شرایط نگهداری نمونه در آزمایش Ca
کلسیم یونیزه را می توان در شرایط بی هوازی، ۲ ساعت در دمای اتاق و ۴۸ ساعت در دمای C˚۴ نگهداری کرد. کلسیم توتال به مدت ۲۱ روز در C˚۴ و ۸ ماه در منفی C˚۲۰- پایدار است.
کاربردهای بالینی آزمایش Ca
کابرد بالینی اندازه گیری کلسیم توتال:
تشخیص و پایش بر طیف گسترده ای از اختلالات از جمله اختلالات پروتئین و ویتامین D و بیماری های استخوان، کلیه، غده پاراتیروئید، یا دستگاه گوارش.
کاربردهای بالینی کلسیم یونیزه:
1. ارزیابی وضعیت کلسیم در زمان جراحی پیوند کبد، بایپس قلبی ریوی یا هر فرایندی که نیاز به تزریق خون کامل در نوزادان یا بیماران با شرایط وخیم داشته باشد.
2. آزمایش ثانویه در ارزیابی بیماران با مقادیر کلسیم توتال غیر نرمال
تفسیر نتایج آزمایش Ca
تست کلسیم به منظور ارزیابی عملکرد غدد درون ریز ، متابولیسم کلسیم ، تعادل اسید و باز، انتخاب درمان در بیماران مبتلا به نارسایی کلیه، پیوند کلیه، اختلالات درون ریز، بدخیمی ها، بیماری های قلبی و اختلالات اسکلتی بکار می رود. مقادیر کمتر از ۸ mg/dl (هیپوکلسمی) ممکن است با تتانی (لرزش بدن و تشنج) همراه باشد و بایستی تزریق داخل وریدی کلسیم صورت گیرد.
مقادیر مساوی و بالاتر از ۱۲ mg/dl بحرانی است و مقادیر بالاتر از ۱۵mg/dlهیپرکلسمی حاد تلقی شده و نیاز به اورژانس پزشکی دارد. میزان کلسیم یونیزه به کمتر از ۵۰ درصد مقادیر طبیعی در بیماران سکته قلبی مشاهده می شود. با هیپوکلسمی متوسط تا شدید ممکن است عملکرد بطن چپ قلب عمیقاً مهار گردد.
علل کاهش کلسیم خون بترتیب شیوع :
1- کم کاری پاراتیروئید بطریق معکوس در شرحی که در بالا گفتیم کلسیم خون را کاهش میدهد.
2- نارسایی کلیه و افزایش فسفات های ثانویه به آن و همچنین افزایش آنیون های متعاقب آن.
3- کمبود ویتامین D بطریق معکوس در شرحی که در بالا گفتیم کلسیم خون را کاهش میدهد.
4- نرمی استخوان (استئومالاسی):اساسا” فعالیت معدنی شدن کلسیم مختل میگردد.
5- سوء جذب کلسیم به علت پانکراتیت حاد و آمبولی چربی : زیرا اتصال کلسیم به چربی را به دنبال خواهد داشت و کلسیم دفع میشود.
6- آلکالوز : زیرا کلسیم به فضاهای داخل سلولی وارد می شود و سطح سرمی آن را کاهش می دهد.
علل افزایش کلسیم خون بترتیب شیوع :
1- پرکاری پاراتیروئید : زیرا هورمون پاراتیروئید (پاراتورمون) جذب گوارشی Ca را زیاد میکند. دفع ادراری راکم میکند. ریزش استخوانی را زیاد میکند.
2- سرطانهای ریه – پستان و کلیه : زیرا در این بیماری ها ماده ای شبیه به پاراتورمون تولید میشود و دقیقا” عمل پاراتورمون را تقلید می کند. زیرا در این بیماری ذخایر Ca تخریب شده و Ca بخون می ریزد.
4- بی تحرکی طولانی – لاغری مفرط – اسیدوز و مصرف زیاد شیر و ضد اسیدهای حاوی کلسیم و نهایتا” مسمومیت با ویتامین D.
5- سل و سارکوئیدوز : زیرا در این بیماریها ” فعالیت” ویتامین D زیاد می شود که آن هم باعث بالا رفتن جذب کلسیم و کاهش دفع آن میگردد.
6- بیماری آدیسون : زیرادراین بیماری فعالیت استروئیدهای بدن کم میشودکه این مسئله باعث افزایش فعالیت ویتامین D و هورمون پاراتورمون شده و متعاقبا” جذب کلسیم زیاد می شود.
7- آکرومگالی : زیرا افزایش هورمون رشد جذب کلسیم از لوله گوارش را بالا میبرد.
8- پرکاری تیروئید
9- بستن طولانی گارو در بخش نمونه گیری آزمایشگاه بطور کاذب کلسیم را بالا نشان میدهد.
اگرسه بار بطور جداگانه کلسیم سرم یک بیمار بالا بود می توانیم هیپرکلسمی تفسیرکنیم.
عوامل مداخله گر در آزمایش Ca
افزایش دهنده ها : مسمومیت با ویتامین D، زیاده روی در مصرف شیر ، کاهش PH سرم، بستن دراز مدت تورنیکه، نمک های کلسیم، هیدرالازین، لیتیم ، دیورتیک های تیازیدی، PTH ، هورمون تیروئید، آنتی اسیدهای قلیایی، اَرگوکسی فرول، اندروژن ها، ویتامین D.
کاهش دهنده ها : هیپوآلبومینمی، استازولامید، ضد تشنج ها، آسپاراژیناز، آسپرین، کلسی تونین، سیس پلاتین، کورتیکواستروئیدها، هپارین ، ملین ها، دیورتیک های لوپ، نمک های منیزیم، دیورتیک های تیازیدی، استروژن ها، آلبوترول ، ضد بارداری های خوراکی.
توضیحات در مورد آزمایش Ca
-
ضد انعقادی های سیترات، اگزالات و EDTA نباید استفاده شود چون با تشکیل کمپلکس (شلات) با Ca ، تداخل ایجاد می کنند. -
در حالت انجماد ممکن است کلسیم همراه فیبرین یا لیپید رسوب کند. -
پلاستیک یا شیشه کلسیم را در جریان نگهداری جذب می کند( مخصوصاً در محلول های رقیق شده). -
میزان کلسیم یونیزه در در کودکان و جوانان بالاتر از بزرگسالان است. -
مقادیر کلسیم یونیزه با PH رابطه عکس دارد. تقریباً با تغییر هر ۰٫۱ در میزان PH، ۰٫۲ از غلظت کلسیم یونیزه تغییر می کند. -
جمع آوری و انتقال صحیح نمونه برای اطمینان از صحت نتایج ضروری است.
بیشتر بخوانید:
فواید مهم قرص کلسیم برای سلامتی بدن انسان
چطور کلسیم خانگی درست کنیم؟
۱۰ خوراکی سرشار از کلسیم و فواید آن برای سلامتی بدن
کلسیم وتاثیرات آن دربدن
