اگزما چیست؟
اگزما یا درماتیت آتوپیک، یک بیماری التهابی پوست است که باعث خارش، قرمزی و خشکی پوست می‌شود. این بیماری ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر در کودکان دیده می‌شود. اگزما معمولاً دوره‌ای است و علائم آن می‌توانند با گذشت زمان بهبود یابند یا تشدید شوند.
اگزما معمولاً به شکل لکه‌های قرمز یا پوسته‌پوسته روی پوست ظاهر می‌شود و در نواحی مختلفی از بدن مانند صورت، گردن، آرنج‌ها، زانوها و دست‌ها دیده می‌شود. شدت این علائم ممکن است در افراد مختلف و در زمان‌های مختلف متغیر باشد و برخی از افراد ممکن است در دوره‌های خاصی از زندگی خود با علائم شدیدتری روبه‌رو شوند.
علت اگزما چیست؟
علت دقیق اگزما هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما تحقیقات نشان می‌دهند که این بیماری نتیجه‌ی ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و نقص در عملکرد سیستم ایمنی بدن است. در ادامه به برخی از مهم‌ترین دلایل اگزما اشاره می‌کنیم:
۱. عوامل ژنتیکی
اگزما اغلب در افرادی دیده می‌شود که سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به آلرژی، آسم یا رینیت آلرژیک دارند. ژن‌های خاصی ممکن است باعث ضعف در سد محافظتی پوست شوند و به همین دلیل، پوست نسبت به عوامل محیطی حساس‌تر باشد.
۲. عوامل محیطی
محیط زندگی نقش مهمی در بروز اگزما دارد. تماس با مواد تحریک‌کننده مانند صابون‌ها، مواد شوینده، مواد شیمیایی و گرد و غبار می‌تواند علائم اگزما را تشدید کند. همچنین تغییرات آب و هوایی، مانند هوای خشک یا سرمای شدید، ممکن است پوست را خشک‌تر و علائم اگزما را بدتر کند.
۳. اختلال در سیستم ایمنی
در افراد مبتلا به اگزما، سیستم ایمنی بدن به محرک‌های معمولی واکنش بیش از حد نشان می‌دهد. این واکنش باعث التهاب و خارش پوست می‌شود.
۴. عوامل روانی و استرس
استرس یکی از عواملی است که می‌تواند اگزما را تشدید کند. اضطراب و تنش‌های روانی ممکن است عملکرد سیستم ایمنی را تحت تأثیر قرار داده و علائم اگزما را بدتر کند.
۵. آلرژی‌ها
آلرژی به غذاهایی مانند شیر، تخم‌مرغ، آجیل و گندم می‌تواند در برخی افراد باعث تشدید اگزما شود. همچنین، حساسیت به گرده گل‌ها، موی حیوانات و مواد شیمیایی نیز ممکن است نقش داشته باشد.
علائم اگزما چیست؟
علائم اگزما ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد و شدت آن نیز متغیر است. برخی از شایع‌ترین علائم اگزما عبارتند از:
- خارش شدید پوست
- قرمزی و التهاب پوست
- خشکی و پوسته‌پوسته شدن
- ایجاد تاول‌های کوچک پر از مایع
- ترک خوردن و ضخیم شدن پوست
علائم اگزما معمولاً در مناطقی مانند صورت، دست‌ها، پاها و چین‌های بدن بیشتر دیده می‌شود.
چگونه اگزما تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص اگزما معمولاً بر اساس مشاهده‌ی علائم بالینی و بررسی تاریخچه‌ی پزشکی بیمار انجام می‌شود. در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش‌هایی مانند آزمایش خون یا تست آلرژی را برای شناسایی عوامل محرک انجام دهد.
۱. معاینه فیزیکی
دکتر متخصص پوست با سابقه کاری بالا و با تجربه با مشاهده‌ی وضعیت پوست و محل‌های درگیر، به تشخیص اگزما کمک می‌کند.
۲. بررسی تاریخچه خانوادگی و فردی
اطلاعاتی درباره‌ی سابقه‌ی ابتلا به آلرژی‌ها یا بیماری‌های پوستی در خانواده می‌تواند به پزشک در تشخیص کمک کند.
۳. تست‌های آلرژی
در صورت شک به آلرژی، ممکن است تست‌های پوستی یا خونی برای شناسایی مواد حساسیت‌زا انجام شود.
روش‌های درمان اگزما
درمان اگزما به هدف کاهش علائم و پیشگیری از عود بیماری انجام می‌شود. انتخاب روش درمان بستگی به شدت بیماری و شرایط بیمار دارد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین روش‌های درمان اگزما اشاره می‌کنیم:
۱. مرطوب‌کننده‌ها و نرم‌کننده‌ها
استفاده از کرم‌ها و پمادهای مرطوب‌کننده یکی از اصول اصلی درمان اگزما است. این محصولات باعث کاهش خشکی پوست و بهبود عملکرد سد محافظتی پوست می‌شوند. برای مدیریت و کاهش علائم اگزما، استفاده از بهترین پماد اگزما می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
۲. داروهای ضدالتهابی
کرم‌ها و پمادهای کورتیکواستروئیدی معمولاً برای کاهش التهاب و خارش تجویز می‌شوند. این داروها باید تحت نظر پزشک مصرف شوند، زیرا مصرف طولانی‌مدت ممکن است عوارضی ایجاد کند.
۳. آنتی‌هیستامین‌ها
برای کاهش خارش و حساسیت، ممکن است پزشک آنتی‌هیستامین‌های خوراکی تجویز کند.
۴. نوردرمانی (فتوتراپی)
در موارد شدیدتر، استفاده از نوردرمانی می‌تواند به کاهش التهاب و بهبود علائم اگزما کمک کند. این روش تحت نظارت پزشک متخصص انجام می‌شود.
۵. داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
در موارد شدید که درمان‌های معمول مؤثر نیستند، ممکن است داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی تجویز شوند.
۶. تغییرات سبک زندگی
- اجتناب از عوامل محرک مانند صابون‌های قوی و مواد شیمیایی
- استفاده از لباس‌های نخی و سبک
- مرطوب نگه داشتن هوای محیط زندگی
چگونه از اگزما پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از اگزما به کاهش تماس با عوامل محرک و مراقبت مناسب از پوست وابسته است. در ادامه به برخی از راهکارهای پیشگیری اشاره می‌کنیم:
- مرطوب نگه داشتن پوست: از کرم‌های مرطوب‌کننده به طور منظم استفاده کنید.
- اجتناب از محرک‌ها: از تماس با مواد شیمیایی، صابون‌های قوی و مواد آلرژی‌زا خودداری کنید.
- کنترل استرس: استرس را با تمرینات آرام‌بخش مانند یوگا یا مدیتیشن کاهش دهید.
- رعایت رژیم غذایی مناسب: از غذاهایی که ممکن است آلرژی ایجاد کنند، اجتناب کنید.
- پوشیدن لباس‌های مناسب: لباس‌های نرم و نخی انتخاب کنید و از پوشیدن لباس‌های تنگ و زبر خودداری کنید.
اگزما یک بیماری پوستی شایع اما قابل کنترل است. با شناخت علت‌ها و علائم این بیماری و رعایت نکات پیشگیری و درمانی، می‌توان از شدت علائم کاست و کیفیت زندگی را بهبود بخشید. اگر شما یا یکی از عزیزانتان از اگزما رنج می‌برید، حتماً با یک پزشک متخصص مشورت کنید و درمان مناسب را شروع کنید.
این مقاله با هدف آگاهی‌رسانی به شما تهیه شده است. امیدواریم اطلاعات ارائه‌شده مفید واقع شود و شما را در مدیریت بهتر این بیماری یاری دهد.