علائم و راههای درمان هیپوتونی (ضعف عضلات نوزاد) چیست ؟

هیپوتونی چیست ؟

به کاهش تنوس ماهیچه اسکلتی، هیپوتونی (به انگلیسی: Hypotonia) گفته می‌شود که باعث اختلال در عملکرد طبیعی ماهیچه‌های بدن می‌گردد. نتیجه هیپوتونی، ضعف و آتروفی ماهیچه‌ای است.

این حالت می‌تواند همراه با ضایعه نورون حرکتی تحتانی و گاهی به دنبال ضایعه نورون حرکتی فوقانی ایجاد گردد. بعضی از موارد هیپوتونی به علت فلج مغزی ایجاد می‌شود، اگرچه بیماران دیگر فلج مغزی ممکن است به دلیل افزایش تنوس ماهیچه‌ای (هیپرتونی)، دچار اسپاستیسیتی یا رژیدیتی گردند.

علل هیپوتونی

هیپوتونی می تواند توسط اشکال در سیستم عصبی و یا سیستم عضلانی ایجاد گردد که گاهی اوقات نتیجه یک آسیب، بیماری یا اختلال ارثی است و گاهی اوقات علت آن هرگز شناسایی نمی شود.

بعضی از بچه ها با هیپوتونی متولد می شوند که به علل جداگانه ای وابسته نیست. این هیپوتونی خوش خیم مادرزادی نامیده می شود.

ورزش، کار درمانی، و گفتار درمانی می تواند به بدست آوردن کشش عضلانی کمک کند و با پیشرفت همراه باشد. برخی از کودکان مبتلا به هیپوتونی مادرزادی خوش خیم دچار تاخیر در رشد یا ناتوانی در یادگیری هستند.

این معلولیت ها ممکن است در دوران کودکی ادامه یابد.هیپوتونی می تواند ناشی از عواملی باشد که بر مغز، سیستم عصبی مرکزی یا عضلات تاثیر می گذارند. این شرایط عبارتند از:

1. فلج مغزی
2. آسیب مغزی، که موجب فقدان اکسیژن هنگام تولد می شود.
3. دیستروفی عضلانی

دیگر علل ایجاد هیپوتونومی

• تخریب مغز یا آنسفالوپاتی در اثر کمبود اکسیژن، قبل و یا درست بعد از زایمان و یا وجود مشکلاتی در عملکرد مغز.
• اختلال در عضلات، مانند دیستروفی عضلات که یک اختلال ارثی است و شامل ضعف عضلات و کاهش بافت عضلانی می باشد و با گذشت زمان بدتر می شود.
• اختلالات اعصابی که عضلات را تحت تاثیر قرار می دهند و به نام اختلالات حرکتی نورون ها شناخته می شوند.

اختلالاتی که بر توانایی اعصاب در انتقال پیام های عصبی به عضلات اثر دارند، از قبیل:

1. بوتولیسم نوزاد: یک بیماری تهدیدکننده حیات است و در این بیماری باکتری بوتولینوم در لوله گوارشی رشد می کند.
2. میاستنی گراویس: یک اختلال عصبی-عضلانی است.
3. اختلالات مادرزادی متابولیسم (اختلال ژنتیکی نادر که در این اختلال، بدن نمی تواند غذا را تبدیل به انرژی کند).
4. عفونت: میتواند شامل انواع آن شود

اختلالات ژنتیکی و یا کروموزومی که باعث تخریب مغز و اعصاب گردند مانند:

1. سندرم داون
2. سندرم پرادر- ویلی: یک بیماری مادرزادی و ژنتیکی می باشد که بر قسمت های مختلف بدن اثر می گذارد و فرد دارای علائم اضافه وزن، کاهش توانایی مغزی و کاهش سفتی عضلات و دارای هورمون های جنسی کم و یا فاقد این هورمون ها می باشد.
3. بیماری تای-ساکس: یک بیماری سیستم اعصاب و مرگ آور می باشد که ارثی است.
4. تریزومی 13: اختلال ژنتیکی و فرد، سه کپی به جای دو کپی، از کروموزوم 13 دارد.
5. آکندروپلازی: اختلال رشد استخوان که باعث کوتاهی قد می شود.
6. تیروئید : کم کاری مادرزادی تیروئید
7. آتاکسی : آتاکسی مادرزادی مخچه ای
8. سندرم مارفان: اختلال در بافت هایی که وظیفه استحکام بدن را دارند.
9. مسمومیت
10. صدمات نخاع در زمان تولد

علائم هیپوتونی

با توجه به علت اصلی، هیپوتیونی در هر سنی ممکن است ایجاد شود. نشانه های هیپوتونی در نوزادان و کودکان عبارتند از:

1. ضعف و عدم کنترل سر
2. تاخیر در پیشرفت مهارت های حرکتی هم چون چهار دست و پا رفتن و..
3. تاخیر در انجام مهارت های با ظرافت مانند در دست گرفتن مداد

علائم هیپوتونی در گروه های سنی مختلف عبارتند از:

1. کاهش کشش عضلانی
2. کاهش قدرت عضلانی
3. رفلکس های ضعیف
4. انعطاف پذیری بالا
5. مشکلات گفتاری
6. کاهش فعالیت
7. عدم تعادل در نشستن یا ایستادن

دیگر علاتم کودک مبتلا به هیپوتونومی

1. اگر نوزاد دچار هیپوتونی را بلند کنید، مانند عروسک پارچه ای، نرم و سست می باشد.
2. آرنج و زانوهایش همیشه باز و آویزان هستند و قابلیت خم شدن ندارند.
3. سر این نوزادان کنترل ندارد و ممکن است بیفتد و یا به طرفین خم شود.
4. زیر بغل نوزادان سالم را می توان گرفت و را بلند کرد، اما با این روش نمی توان نوزاد مبتلا به این عارضه را بلند کرد، چرا که دستان نوزاد بدون مقاومت تمایل به لیز خوردن دارند.
5. مشکلات حرکتی و تعادل بدن
6. مشکلات تنفسی و گفتاری
7. سستی مفاصل و رباط ها
8. عکس العمل های ضعیف

تشخیص هیپوتونی

معاینه بدنی شامل معاینه سیستم عصبی و عملکرد عضلات است. متخصص مغز و اعصاب در ارزیابی این مشکل کمک می کند.

حرکت و مهارت های احساسی، تعادل و هماهنگی بین دست ها و پاها، وضعیت ذهنی، عکس العمل ها و عملکرد اعصاب را ارزیابی می کند.

1. سی تی اسکن و یا MRI از مغز
2. الکترومیوگرافی برای بررسی عملکرد اعصاب و عضلات
3. الکتروانسفالوگرافی برای سنجش فعالیت الکتریکی مغز
4. متخصص ژنتیک نیز ممکن است اختلالات خاصی را تشخیص دهد.

تشخیص پیشرفته هیپوتونی

برای درک به دست آوردن عامل اولیه ی ایجاد کننده، معانی حرکات و رفتارهای فیزیکی اجتماعی و عاطفی کودک باید بررسی شوند.

معاینه بدنی

1. شامل کشش عضلانی
2. رفلکس عصبی
3. قدرت عضلانی
4. کنترل موضعی
5. شلی مفصل
6. پاسخ های محافظتی
7. واکنش های تعادلی

تشخیص هیپوتونی در گروه های سنی نوزادان و کودکان

بیماری هیپوتونی در گروه های سنی مختلف با علایم متفاوتی خود را نشان می دهند:

این گروه از کودکان ممکن است بتوانند سر خود را کنترل کنند. ممکن است این نوزادان از دستان شما لیز بخورند ونتوانید به خوبی آن ها را در آغوش بگیرید وهنگام نگه داشتن بدنشان را صاف نگه دارند. هنگامی که نوزادان مبتلا به هیپوتونی را به پشت می خوابانید، اغلب بازوها و پاهایشان باز و آویزان است و نمی توانند خم کنند و گاهی اوقات در هنگام قرار دادن روی شکم وزن بدن را تحمل می کنند که باید در حالت مناسب و با احتیاط در حالت نشسته و یا ایستاده اینگونه کودکان را قرار داد.

درمان هیپوتونی

1. فیزیوتراپی: کنترل حرکات را بهبود می بخشد و بدن را قوی می کند.
2. کاردرمانی و گفتاردرمانی به بهتر تنفس کردن، حرف زدن و بلعیدن کمک می کنند.
3. درمان برای نوزادان و کودکان خردسال شامل: برنامه های تحریک حسی می باشد.
4. برخی موارد، هیپوتونی با گذشت زمان بهبود می یابد.

روش های درمان هیپوتونی

• صبور باشید: از آنجا که کودکان مبتلا به هیپوتونی اغلب فورا پاسخ به محرک نشان نمی دهند، درمانگر و فردی که از کودک مراقبت می کند تمایل دارند تا آنچه کودکان انجام می دهند و فعالیت های دیگر متمرکز شوند. صبور بودن بسیار با اهمیت است، با صرف زمان کافی و مناسب، کودک قادر خواهد بود در بعضی از زمینه ها به هدف برسد.

• توالی رشد را دنبال کنید: کودکان مبتلا به هیپوتونی اغلب در واکنش به عوامل محرک مبارزه می کنند. اجازه دهید کودک همه ی تجربیات مرحله رشد را پشت سر بگذارد و بدون توجه به سن درمانی این روند را طی کند.

• اصلاح هم ترازی: پایه حمایت و پشتیبانی درست و هماهنگ در تمام مراحل تکاملی و رشد را ایجاد کنید. اگر کودک نشسته است، قبل از شروع فعالیت اطمینان حاصل کنید که لگن در موقعیت مناسب قرار دارد. اگر ایستاده ، اطمینان حاصل کنید که پاها به درستی تراز شده و وزن بطور مساوی روی دو پا قرار دارد که به عضلات عملکردی و جلوگیری از عوارض وارده کمک می کند.

• مرحله ای کردن فعالیت ها: سعی نکنید کودکان را با حرکات ناگهانی وحشت زده کنید، آن ها را هل داده یا بکشید. اجازه دهید کودک خود را آماده کند تا بتواند کار خود را با حداکثر توان به نتیجه برساند.

• کاهش حمایت به مرور زمان: در شروع فعالیت مراقب کودک باشید و به مرور و با پیشرفت کودک می توانید کم تر از نزدیک مراقب بوده و کمی دورتر او را کنترل کنید. هنگام کنترل موضعی، از پشت، کمر و شانه مراقب باشید و به آرامی شروع به فعالیت و تقویت کودک کنید، در ادامه، اجازه دهید کودک به استقلال بیشتری دست یابد و دورادور او را کنترل کنید.

بیشتر بخوانید:

راه های مناسب برای تقویت مفاصل و زانو نوزادان

همه چیز در مورد فلج مغزی از پیشگیری تا درمان این عارضه