با این بخش از دلگرم همراه باشید تا با علت غش کردن و علائم تشنج آشنا شوید.
تشنج چیست و چه علائمی دارد؟
تشنج یک بیماری بسیار شایع و متدوال است، در بین مردم شاید از هر ده نفر یک تا دو نفر به طور متوسط در یک برحه از زندگی تشنج را تجربه کنند.
بنابراین با توجه به شیوع زیاد تشنج و علائمی که دارد بحثی جدی در میان مردم است به خصوص با توجه به این که علائم آن ناگهانی اتفاق می افتد و نگرانی زیادی را در خانواده، اطرافیان یا در خود بیمار ایجاد می کند.
درواقع اساس بروز تشنج بسیار ساده است و اتفاقی که در درون بدن می افتد یک مکانیسم کاملا ساده دارد ولی اثرات بیرونی آن که از دست دادن هوشیاری، قفل شدن دهان، حرکات عجیب دست و پا و ضربه هایی که می تواند به خاطر این
حرکات به بدن بخورد همه تبعات جدی و مهمی را می تواند در پی داشته باشد.
اساس اتفاقات درونی که گفتیم ساده هستند تغییر در عملکرد الکتریکی قشر مغز است. مغز از دو روش برای ارتباط اجزا در بدن استفاده می کند. یکی روش شیمیایی یا هورمونی که توسط آن ارتباط بین سلول ها برقرار می شود، دیگری روش الکتریسیته که توسط آن هم بین سلول با سلول مجاور ارتباط برقرار می شود.
تشنج بر اثر به هم خوردن این رابطه الکتریکی به وجود می آید. حرکت الکتریکی را می توان در نوار مغز اندازه گیری کرد، یعنی چیزی است که عینیت و وجود کاملا مشخصی دارد. در نوار مغز امواجی در وسعت میکرو ولت قابل شناسایی هستند. اگر این امواج از اندازه استاندارد خودشان خارج شوند یا ریتم عادیشان را از دست بدهند، به صورت تشنج و اختلال هوشیاری و مسائلی بیرونی خود را نشان می دهند.
تشنج هم برای خود مسائلی دارد که باید کاملا جدی گرفته شود. عموما تشنج مثل سردرد و مثل مسائل دیگر مغز و اعصاب خوشخیم و قابل درمان است و علت خاصی که بخواهد ایجاد نگرانی کند ندارد. اما با این حال باید در صورتی که یک سری نشانه را به همراه خود داشته باشد جدی تر گرفته شود.
معمولا برای اطمینان و بررسی، عکس رنگی و نوار مغزی گرفته می شود و تغییرات املاح خونی را چک می کنند و پس از آن درمان شروع می شود. اگر بیمار سریعتر درمان را شروع کند، سلول ها نظم الکتریکی بهتری پیدا می کنند و در یک دوره درمان این نظم می تواند پایدار باشد و برای فرد باقی بماند.
تشنج چیست؟
تشنج (كه حمله تشنجي يا حمله غش هم نام دارد) شامل انقباضات غيرارادي تعداد زيادي از عضلات بدن است. اين وضعيت ناشي از وجود يك اختلال در فعاليت الكتريكي مغز است. تشنج‌ها معمولاً منجر به از دست رفتن يا اختلال هوشياري مي‌شوند.
دلایل ایجاد صرع
مغز در حقیقت از مجموعه ای از سلولهای عصبی بنام « نورون » تشکیل شده است و افکار، احساسات و اعمال فرد تحت کنترل مغز است و این فعالیتها توسط تکانه های الکتروشیمیائی صورت می گیرد، سلولهای عصبی حدود 80 بار در ثانیه از خود سیگنال صادر می کنند ولی، شرایط مختلف و محرکهای متفاوتی باعث می شوند سلولهای عصبی حدود 500 بار در ثانیه تولید سیگنال کنند. در حدود 70-50 در صد موراد صرع، که علت تولید این سیگنهالهای که غیرطبیعی مشخص نیست که به این نوع صرع « صرع با علت نامشخص » می گویند. سایر موارد صرع البته درصد کمتری از موارد بیماری را تشکیل می دهند.
تا حدی علت شناخته شده ای دارند. مثلاً بعضی از انواع صرع در اثر « آسیب مغزی » در بدو تولد بوجود می آیند که این آسیب ها می توانند در اثر کاهش اکسیژن رسانی به مغز ، ضربه به سر يا خونریزی شدید، عدم تطابق و سازگاری خون مادر و بچه، عفونت ( قبل، حین و بلافاصله بعد از تولد) بوجود آیند. بعضی از انواع صرع نیز ارثی می باشند مثل « صرع میوکلونیک جوانان ». سایر علل ایجاد صرع مثل ضربه به سر، استفاده زیاد از الکل ، نقایص مادرزادی ، التهاب بافت مغز یا نخاع ، بیماریهائی مثل سرخک ، اوریون و دیفتری ، استنشاق و یا خوردن مواد سمی مثل سرب، جیوه و یا مونواکسید کربن و یا قطع ناگهانی داروهای ضد صرع می باشد. صرع همچنین یکی از علائم سایر بیماریها مثل فلج مغزی، نورو فیبروز ماتوز، کمبود پیروات و یا اوتیسم … می باشد.
—————————————————————————————————-
حملات صرع
می تواند در اثر مواجهه با نورهای درخشان، بازیهای ویدئوئی، صداهای تکراری، کمبود خواب، مصرف زیاد الکل ، استرس ، سیگارو تغییرات هورمونی مثلاً در هنگام قاعدگی بروز نمایند.
صرع چه علائمی دارد؟
علائم تشنجات صرعی به ناحیه ای از مغز که تحت تأثیر سیگنالهای غیر طبیعی قرار می گیرد بستگی دارد. مغز به دو نیمکره تقسیم می شود و هر نیمکره نیز از چهار قسمت اصلی تشکیل شده است بنامهای قسمت پیشانی، گیجگاهی بالای سری یا آهیانه و پس سری.
قسمت پیشانی، رفتارهای حرکتی ما را کنترل می کنند مثل صحبت کردن ، فکر کردن و طرح و برنامه ریختن و همچنین خلق و خوی فرد و صرع این ناحیه شامل یک گروه تشنجات کوتاه است که سریعاً آغاز شده و ناگهان اتمام می یابند.قسمت آهیانه یا بالای سری دریافت کننده ورودی های حس بدن بوده و آنها را تفسیر کرده و حرکات بدن را کنترل می کند . صرع این ناحیه تمایل دارد که به سایر نقاط مغز گشترش می یابد.
قسمت پس سری که تفسیر ورودی های بینائی را بر عهده دارد، در صورت درگیری آن و ایجاد تشنج در این کانون، با شاهد توهمات بینائی، چشمک زدنهای سریع و پلک زدنهای مکرر و سایر علائم مربوط به چشم خواهیم بود. قسمت گیجگاهی در حافظه و احساسات دخالت دارد و صرع این ناحیه که معمولاً در دوران کودکی آغاز می شود معمولاً قبل از شروع حمله صرع ، یک علائم آگاه کننده ( بنام Aura) که ممکن است بینائی، شنوائی، حس چشائی و … باشد رخ می دهند و سپس فرد حمله را تجربه می کند.
بسته به اینکه کدام قسمت مغز درگیر باشد علائم ممکن است حرکتی باشد ( مثل حرکات شدید ناگهانی قسمتی از بدن ) و یا حسی باشد مثل احساس مور مور و خواب رفتگی در یک سمت بدن و یا علائم بینائی که مثلاً فرد چیزهائی را می بیند که واقعاً وجود نداشته و بقیه آنها را نمی بینند و یا علائم شنوائی که فرد صدای شخصی یا موسیقی و … را بصورت خیالی می شنود. تشنج می تواند همچنین باعث اختلال هوشیاری ، تهوع و فشارهای احساسی به فرد شود.
از نظر طبی، صرع به انواع زیادی تقسیم می شود که در این مختصر نمی توان به آنها پرداخت ولی چند نوع مهم آنها را توضیح می دهیم. یک نوع مهم صرع که بنام « صرع بزرگ » یا Mal – Grand نامیده می شود. در این صرع که معمولاً ابتدا سیگنالهای غیر طبیعی مغزی محدود به یک قسمت کوچک مغزی باشند، سریعاً به تمام مغز منتشر می شوند، و فرد پس از یک فریاد بلند بیهوش شده و روی زمین می افتد و در حالیکه هوشیار نیست، بدنش کاملاً سفت شده و حدود 30 ثانیه در این حالت باقی می ماند. پس از این مرحله برای حدود 60-30 ثانیه بدن دچار انقباضات و رفع انقباض بصورت مکرر می شود.
در طول تشنج بیمار سر خود را به یک طرف منحرف کرده و دندانهای خود را محکم به هم فشار می دهد و ممکن است دچار بی اختیاری ادرار یا مدفوع شود. همچنین ممکن است، فرد دچار اختلال تنفس شود که در این صورت ممکن است، پوست آنها در اثر کمبود اکسیژن به رنگ آبی متمایل شود. فرد مبتلا پس از اتمام حمله صرع و در حالیکه در حال بازگشت به حالت هوشیاری می باشد، ممکن است دچار سردرد، درد عضلانی و ضعف در دستها و پاها بوده و شدیداً احساس خستگی کند.
نوع دیگر صرع که بنام صرع کوچک یا Mal –Petiet معروف است معمولاً حوالی سن 4 سالگی آغاز می شود و مدت آن حدود 20-15 ثانیه است . همچنین بیمار ممکن است برای مدت کوتاهی هوشیاری خود را از دست بدهد. کودک در این حالت بسیار ساکت بوده و حرکاتی مثل چشمک زدن ، خیره شدن و یا حرکات لب را از خود بروز می دهد. معمولاً کودک به سرعت به حالت نرمال باز گشته و فعالیت خود را از سر می گیرد، بدون اینکه از زمان تشنج چیزی به خاطر آورد. البته این نوع تشنج در دوران بلوغ و جوانی معمولاً متوقف می شود ولی اگر درمان نشود ، بیمار می تواند تا روزانه 100 حمله بیماری را تجربه کند و بعضی از این کودکان ممکن است نهایتاً به صرع بزرگ مبتلا شوند.
صرع قسمت گیجگاهی مغز نیز قبلاً توضیح داده شده و به آن تشنج حرکتی _ روانی نیز اطلاق می شود ( زیرا هم هوشیاری و هم فعالیتهای حرکتی را درگیر می کند ) ابتدا با یک مقدمه (Aura) که ممکن است حس چشائی ، شنوائی بویائی … باشد مثلاً فرد ابتدا احساس می کند دارد صدائی را می شنود و سپس وارد فاز اصلی تشنج می شود که ممکن است در این حالت بین 2-1 دقیقه کاملاً حالت گیجی پیدا کند و پس از اتمام حمله نیز حالت نیز تلو تلو خوردن، صداهای نامفهوم از خود بروز داده و در مقابل هر گونه کمکی مقاومت می کند.
یک حالت دیگر حملات تشنجی که می تواند تهدید کننده حیات باشد، « صرع مداوم » است که در آن بیمار برای مدت 30 دقیقه دچار حملات صرعی شده که در بین حملات نیز به هوش نمی آید و مکرر دچار تشنج می شود.در این نوع صرع، بیمار هوشیاری خود را از دست داده، تنفس وی مشکل شده و دچار انقباضات شدید عضلانی می شود و ممکن است برای قطع حملات تشنجی وی مجبور به بیهوش کردن بیمار بشوند.در نوع دیگر صرع که بنام « صرع بدون حرکت » یا « حملات افتان » معروف است ،بیمار بطور ناگهانی برزمین می افتد و معمولاً این صرع در کودکان دیده می شود و یک دوره کوتاه هم هوشیاری خود را از دست داده و چیزی از محیط اطراف را درک نمی کنند.
داروها
-
عوارض جانبی داروی مصرفی را با دقت بخوانید. -
عوارض جانبی آنتی بیوتیک های سفتازیدیم و سیپروفلوکسین، تشنج می باشد. -
داروهای ضدالتهاب که معمولا در پیوند اعضا به مدت طولانی تجویز می شوند و عبارتند از: سیکلوسپورین و ایندومتاسین نیز می توانند باعث تشنج گردند. -
داروهای ضد روان پریشی: این داروها برای درمان افسردگی، اسکیزوفرنی، اختلالات دوقطبی و دیگر اختلالات روانی تجویز می شود. -
این داروها موجب تشنج، لرزش، سفتی شدید عضلانی و اسپاسم و گرفتگی های عضلات می گردند. -
داروی ضدافسردگی: بروز تشنج با داروهای ضدافسردگی نادر است، اما اگر شما دارای سابقه تشنج و یا جنون باشید، این داروها می توانند باعث تشدید تشنج گردند. -
اگر داروهای ضدافسردگی و داروی ضدتشنج مصرف می کنید، این را بدانید که داروی ضدافسردگی می تواند اثر داروی ضدتشنج را کم کند. -
داروهای ضدصرع : برخی از انواع این داروها می تواند باعث تشدید تشنج گردد.
سیگار و الکل
-
الکل: الکل نیز باعث زیاد شدن تشنج می گردد. الکل هنگامی که با داروهای اعصاب و روان، ضدروان پریشی، ضدافسردگی و داروهای غیرقانونی مصرف شود، اثر این داروها را کم می کند. -
داروهای غیرقانونی: اگر این داروها را بیشتر اوقات و در دوزهای بالا مصرف کنید، می تواند باعث تشنج و واکنش های خطرناک گردد. -
داروهای غیرقانونی عبارتند از: هروئین، کوکائین، اکستازی، آمفتامین، استروئیدها و ذرات معلق در هوا. -
مصرف الکل با این داروها می تواند فرد را در معرض سکته مغزی قرار دهد.
تذکر
هر زمان که پزشک برای شما دارویی را تجویز می کند، بهتر است از پزشک بپرسید که داروی تجویز شده با داروهای دیگری که مصرف می کنید، تداخل دارد یا نه.
—————————————————————————————————-
علائم تشنج
ممکن است فرد علائم هشداردهنده ای داشته باشد از قبیل: ترس و یا عصبانیت، تهوع، سرگیجه و علائم دیداری از قبیل: نورهای چشمک زن، نقاط و یا خطوط مواج.
اگر دارای تشنج غیر قابل کنترل هستید، از رانندگی، کوهنوردی، دوچرخه سواری و شنا خودداری کنید
-
بعد از این علائم هشداردهنده، علائم خاص شروع می شود و شامل: -
فراموشی فرد در یک دوره از زمان -
تغییرات رفتاری از قبیل برداشتن لباس های یک فرد دیگر -
سرازیر شدن آب و یا کف از دهان -
حرکات چشم ها -
خرناس کردن -
از دست دادن کنترل ادرار و مدفوع -
تغییرات روحی مانند خشم ناگهانی، ترس غیرقابل توصیف، شادی و یا خنده -
تکان دادن تمام بدن -
ناگهان افتادن -
طعم تلخ و یا طعم فلزی در دهان -
به هم فشردن دندان ها -
توقف موقتی تنفس -
گرفتگی عضلات به همراه کشش و حرکات سریع اندام
—————————————————————————————————-
مراقبت از فرد تشنجی
-
بیشتر تشنج ها خودبخود متوقف می شوند، اما در حین تشنج، ممکن است فرد صدمه ببیند. -
موقع تشنج فرد را روی زمین و یا بر روی محل امنی بخوابانید و وسایل تیز را از او دور کنید. -
یک بالش زیر سر فرد دچار تشنج بگذارید. -
فرد تشنجی را به پهلو بخوابانید، زیرا اگر فرد مذکور استفراغ کند، استفراغ وارد ریه نمی شود. -
نزد آن فرد بمانید تا حالش خوب شود. -
اگر کودک شما به علت تب بالا دچار تشنج شده است، به آرامی با آب ولرم بدن او را خنک کنید و هرگز از آب سرد برای کاهش تب استفاده نکنید.
پیشگیری
– همیشه مقدار داروی تجویز شده توسط پزشک را مصرف کنید.
– خانواده فرد تشنجی باید اطلاعاتی راجع به تشنج داشته باشند تا بتوانند به فرد کمک کنند.
– به مقدار کافی بخوابید.
– استرس را از خودتان دور کنید.
– ورزش کنید.
– برنامه دغذایی سالم داشته باشید.
– برای جلوگیری از صدمات سر، کلاه ایمنی بگذارید.
– از مصرف داروهای غیر قانونی پرهیز کنید.
– اگر دارای تشنج غیر قابل کنترل هستید، از رانندگی، کوهنوردی، دوچرخه سواری و شنا خودداری کنید.
—————————————————————————————————-
گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم
مرجان امینی