صمغ گوار چیست و چه کاربردهایی دارد؟

صمغ گوار چیست؟

صمغ گوار یا آدامس گوار که به نام گوارگام نیز شناخته شده صمغی است که از نوعی حبوبات به نام لوبیای گوار به دست آمده و در صنعت مواد غذایی به عنوان افزودنی خوراکی از آن استفاده می شود.

صمغ گوار نوعی پلی ساکارید یا زنجیره طولانی از مولکول های کربوهیدرات پیوند یافته است که از دو نوع قند به نام های مانوز و گالاکتوز تشکیل شده است.

این صمغ در بسیاری از مواد غذایی فراوری شده به عنوان تغلیظ کننده به کار می رود زیرا قابل حل بوده و قادر به جذب آب است و ژلی ایجاد می کند که چسبندگی و غلظت مواد غذایی را افزایش می دهد.

طبق گفته سازمان غذا و داروی آمریکا استفاده از مقادیر مناسب صمغ گوار در محصولات غذایی مختلف ایمن می باشد.

اگرچه ترکیبات غذایی دقیق موجود در صمغ گوار در محصولات مختلف متفاوت است اما این ماده به طور کلی کم کالری بوده و عمدتا از فیبر محلول تشکیل شده است، مقدار پروتئین موجود در آن نیز معمولا بین 5 تا 6 درصد است.

کدام مواد غذایی حاوی صمغ گوار هستند؟

صمغ گوار به طور گسترده در صنایع غذایی استفاده می شود، از جمله مواد غذایی حاوی این صمغ می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بستنی
• ماست
• سس سالاد
• شیرینی های فاقد گلوتن
• سس ها
• کفیر (نوعی نوشیدنی تخمیری حاصل از شیر و دانه های کفیر است)
• غلات صبحانه
• آب سبزیجات
• پودینگ
• سوپ
• پنیر

از صمغ گوار علاوه بر صنایع غذایی در تهیه مواد آرایشی، داروها، منسوجات و محصولات کاغذی نیز استفاده می شود.

فواید صمغ گوار

صمغ گوار به عنوان غلظت دهنده و تثبیت کننده فراورده های غذایی شناخته شده اما دارای فوایدی برای سلامتی نیز می باشد که در ادامه به بررسی آن ها خواهیم پرداخت:

1. بهبود هضم

صمغ گوار سرشار از فیبر است و به همین دلیل برای سلامت دستگاه گوارش و هضم بهتر مفید می باشد.

مطالعات نشان داده صمغ گوار با افزایش سرعت حرکات روده و بهبود بافت مدفوع به درمان یبوست کمک می کند، همچنین با افزایش رشد باکتری های مفید و کاهش رشد باکتری های مضر در روده به عنوان یک پربیوتیک عمل کرده و باعث کاهش علائم سندرم روده تحریک پذیر می شود.

مطالعه ای نشان داده مصرف صمغ گوار برای نفخ مفید است.

2. قند خون

مطالعات نشان داده صمغ گوار به دلیل محتوای فیبر محلول موجود در آن و با کند کردن جذب قند خون به کاهش آن کمک می کند.

طبق نتایج مطالعه ای روی افراد دیابتی مشخص شد این صمغ برای کاهش قند و کلسترول بد خون در این بیماران مفید بوده است.

3. کلسترول

مطالعات نشان داده فیبر محلول موجود در صمغ گوار باعث کاهش کلسترول بد خون می شود.

فیبر موجود در صمغ گوار به اسیدهای صفراوی بدن متصل شده و با افزایش دفع آن ها، مقدار این اسیدها در گردش خون کاهش می یابد، به همین دلیل کبد از کلسترول بیشتری برای تولید اسیدهای صفراوی استفاده می کند که در نهایت به کاهش کلسترول خون منجر خواهد شد.

مطالعه حیوانی نشان داده مصرف صمغ گوار به کاهش کلسترول بد و افزایش کلسترول خوب در موش ها کمک کرده است.

4. کنترل وزن

برخی مطالعات نشان داده صمغ گوار به دلیل دارا بودن فیبر و با کاهش اشتها و کالری مصرفی و ایجاد احساس سیری طولانی مدت به کاهش وزن کمک می کند.

مطالعه ای نشان داده مصرف 14 گرم فیبر بیشتر در روز می تواند به کاهش 10 درصدی کالری مصرفی منجر شود.

مطالعه ای نیز نشان داده خانم هایی که روزانه 15 گرم صمغ گوار مصرف می کنند 2.5 کیلوگرم بیشتر از دیگران وزن کم کرده اند.

مضرات صمغ گوار

اگرچه مصرف صمغ گوار در مقادیر مناسب معمولا بی خطر است اما مصرف مقادیر زیاد آن می تواند اثر منفی روی سلامتی داشته باشد.

در دهه 90 میلادی داروی لاغری با نام کال بان 3000 وارد بازار شد، این دارو حاوی مقادیر زیادی صمغ گوار بود که باعث تورم معده – حدود 10 تا 20 برابر بیشتر از اندازه طبیعی اش – شده و با ایجاد احساس سیری به کاهش وزن کمک می کرده است.

متاسفانه مصرف این دارو باعث بروز مشکلات جدی همچون انسداد مری و روده کوچک و در برخی موارد مرگ شد، و در نهایت سازمان غذا و دارو استفاده از آن در محصولات لاغری را ممنوع اعلام کرد، اگرچه این عوارض جانبی ناشی از مصرف دوز زیاد صمغ گوار بوده است.

سازمان غذا و دارو حداکثر مقدار مجاز صمغ گوار مورد استفاده در محصولات مختلف غذایی را بین 0.35 درصد در شیرینی جات تا 2 درصد در آب سبزیجات فراوری شده اعلام کرده است.

به عنوان مثال در تولید شیر نارگیل تا حداکثر 1 درصد از صمغ گوار استفاده می شود، به عبارت دیگر 1 لیوان شیر نارگیل (240 گرم) حاوی حداکثر 2.4 گرم صمغ گوار می باشد.

اگرچه نتایج برخی مطالعات نشان داده مصرف دوزهای بیشتر تا حداکثر 15 گرم نیز عوارض جانبی قابل توجهی نداشته است.

عوارض جانبی صمغ گوار معمولا شامل علائم خفیف مربوط به هضم مانند گاز، اسهال، نفخ و گرفتگی می باشد.

چه کسانی از صمغ گوار استفاده نکنند؟

اگرچه مصرف معمولی صمغ گوار برای اکثر افراد بی خطر است اما بعضی افراد باید مصرف آن را محدود کنند.

مصرف این ماده افزودنی در برخی موارد نادر باعث بروز واکنش های آلرژیک در برخی افراد می شود، در برخی نیز به ناراحتی های گوارشی همچون گاز و نفخ منجر می شود.

در صورتی که بعد از مصرف صمغ گوار با علائم آلرژیک مواجه شدید مصرف این ماده را محدود کنید.

منبع: healthline