محل زندگی ستاره دریایی
در سراسر دنیا به ویژه آب‌های گرم هندوستان و اقیانوس آرام ستاره دریایی را می‌توان یافت. این موجود آبزی معمولاً در دریا‌ها و اقیانوس‌های شور طبیعی، در اعماق زیاد، یا آب‌های ساحلی و در محدوده جزر و مد زندگی میکند. به همین دلیل اغلب پس از عقب نشینی دریا هنگام جزر، می‌توان آن‌ها را روی سواحل مشاهده کرد. در ادامه نگاه نزدیک‌تری به زندگی این جانور می‌اندازیم.
هرگز نمی‌توانیم در آب‌های شیرین یک ستاره دریایی پیدا کنیم، زیرا آن‌ها با زندگی در آب شیرین سازگاری ندارند و در آب‌های کم شور یا بی‌نهایت شور نیز نمی‌توانند زندگی کنند. به عنوان مثال در دریای خزر یا دریاچه‌های داخلی ایران هیچ گونه‌ای از ستاره‌های دریایی وجود ندارد. اما در خلیج فارس چند گونه از آن‌ها یافت می‌شود.
ویژگی‌ها ساختاری بدن ستاره دریایی
این جانوران دریازی هستند. اسکلت داخلی آهکی و دستگاه گردش آب سلومی دارند و دارای ۶۰۰۰ گونه هستند. شکل ستاره‌های دریایی شبیه به ستاره است. آن‌ها ماهی نیستند و سر و مغز ندارند. ستاره‌های دریایی دارای پنج بازو یا بیشتر در بخش مرکزی بدن، و یک دهان هستند. هر ستاره دریایی صد‌ها مکنده قوی به نام پا‌های لوله‌ای دارد. اگر ستاره دریایی وارونه شود، با استفاده از این پا‌ها می‌تواند به حالت اول برگردد به این صورت که:
-
۱) ابتدا انتهای بازو‌های خود را خم کرده تا با پا‌های لوله‌ای خود سنگی را بگیرد. -
۲) سپس خودش را به آرامی به روی سنگ میکشد. -
۳) در آخر با انداختن خود به روی سنگ و وارونه شدن، به حالت اول برمیگردد و به راهش ادامه میدهد.
گونه‌های مختلفی از ستاره دریایی در اقیانوس‌های دنیا وجود دارد. تعداد زیادی از این ستاره‌های دریایی رنگهای روشن دارند.
ستاره دریایی کجا زندگی میکند ؟
برخی از ستاره‌های دریایی بازو‌های زیادی دارند. اگر ستاره دریایی یکی از بازو‌های خود را از دست بدهد، بازوی دیگری به جای آن رشد میکند. بدن ستاره دریایی هیچ گونه استخوان بندی ندارد، ولی در عوض یک سیستم آوند آبی هیدرولیکی دارد. سیستم آوند آبی دارای تعداد زیادی برآمدگی در قسمت شکمی بازو‌های ستاره دریایی است که به آن‌ها پا‌های لوله‌ای می‌گویند و وظیفه آن‌ها حرکت و غذا رسانی است. دستگاه گردش آب، دارای بازو‌های کوچک متحرک و کناری، یا پا‌های لوله‌ای است که روی بازو‌های اصلی پوشیده از صفحات اسکلت داخلی قرار دارند.
پا‌های لوله‌ای با دریافت آب از طریق مجرا‌ها می‌توانند به عنوان پا‌های حرکتی بکار آیند. این پا‌ها هنگامی که بر سطحی جامد فشرده شوند، مانند بادکش عمل می‌کنند که می‌تواند فشاری یکنواخت و مداوم بر صدف دو کفه‌ای‌ها وارد آورد و پس از خسته شدن جانور، دو کفه آن را از هم بگشاید. بدین سبب وجود ستاره دریایی در محل‌های پرورش صدف‌های خوراکی، مضر است.
غذای ستاره دریایی صدف است. برای این کار با مکندههای قدرتمند خود دو قطعه صدف را باز میکند، سپس معده خود را از طریق دهان به بیرون میراند و بر روی پیکر صدف میاندازد و آن را می‌بلعد. دهان از طریق یک مری کوتاه، به معده‌ای وسیع مرتبط است که می‌تواند از دهان خارج شود و به بافت‌های نرم صدف برسد. ذرات غذایی و غذا‌های مایع از مسیر روده‌ای کوتاه می‌گذرند و سپس به ۵ جفت غدد بزرگ گوارشی می‌رسند که هر جفت آن‌ها بیشتر فضای خالی درون یک بازو را اشغال می‌کنند. گوارش ستاره ماهی در یک شکم کیسه مانند واقع در مرکز بدن این ماهی انجام می‌شود و دستگاه گوارش به یک سوراخ دفعی کوچک در مرکز سطح فوقانی ختم می‌شود.
ستاره دریایی خاردار از مرجانها تغذیه میکند و به همین دلیل می تواند خسارت‌های جدی به صخره های مرجانی وارد کند. ستاره های دریایی نسبت به تغییر روشنایی عکسالعمل نشان میدهند. نقاط حساس به نور در انتهای بازو‌های ستاره‌های دریایی قرار دارد. برخی از ستاره های دریایی در سال بیش از یک میلیون تخم میگذارند.
نوع تقارن در ستاره دریایی
بیشتر ستاره‌های دریایی با داشتن دستگاه و تقارن دو طرفی بعد از پشت سر گذاشتن مراحل جنینی، مشخص می‌شوند. بیشتر جانوران دارای تقارن دو طرفی، این نوع تقارن را حفظ می‌کنند، اما در چند گروه مانند ستاره دریایی، حین تغییر شکل و تبدیل شدن به حالت بالغ، صاحب تقارن شعاعی ثانویه می‌شوند. پنج یا بیش از پنج بازو که از بخش مرکزی بدن این ماهی بیرون زده‌اند، تقارنی شعاعی را در بدن را این جانور بوجود آورده اند.
تولید مثل ستاره دریایی
ستاره‌های دریایی دارای ۵ جفت اندام جنسی هستند که هر جفت درون یک بازو واقع است. عمل لقاح در بیشتر موارد در درون آب دریا صورت می‌گیرد. حاصل رشد تخم، ایجاد کرمکی شناگر و آزاد به نام بی پیناریا است که تقارن دو طرفی دارد. این کرمک (لارو) سرانجام مراحل دگردیسی بسیار پیچیده‌ای را طی میکند و مبدل به موجود بالغ جوانی با تقارن شعاعی ثانویه می‌شود.
۱۰ حقیقت جالب درباره ستاره‌های دریایی
۱. ستاره‌های دریایی چشم دارند
ستاره‌های دریایی نمی‌توانند مانند ما ببینند، اما در انتهای هر بازوی خود یک چشم دارند. این چشم بسیار ساده و شبیه به یک نقطه‌ی قرمز است. با این چشم جاندار نمی‌تواند جزئیات را ببیند، اما می‌تواند تفاوت میان تاریکی و روشنایی را تشخیص دهد.
۲. ستاره‌های دریایی خون ندارند
ستاره‌های دریایی به جای خون، دستگاه گردش آب دارند. در این دستگاه، آب از طریق صفحه‌ای آبکش مانند در اندام فوقانی جاندار به داخل کشیده شده و در نهایت از مجرا‌های داخل بازو خارج می‌شود.
۳. ستاره‌های دریایی توسط پوششی زرهی حفاظت می‌شوند
با توجه به گونه‌ی ستاره دریایی پوست آن ممکن است حالت چرمی و یا کمی تیغ‌دار باشد. این جانداران پوشش سختی روی بخش بالایی بدن خود دارند که از کلسیم کربنات درست‌شده و برآمدگی‌هایی روی سطح خود دارد. این برآمدگی‌ها برای حفاظت از حیوان در مقابل شکارچیانی مانند پرندگان و ماهی‌ها استفاده می‌شود.
۴. همه ستاره‌های دریایی ۵ بازو ندارند
گونه‌ای از ستاره‌های دریایی که ۵ بازو دارند بیشتر شناخته شده است، اما همه‌ی آن‌ها این‌طور نیستند. در برخی گونه‌ها جاندار بازو‌های بیشتری وجود دارد.
۵. ستاره‌های دریایی از خارپوستان هستند
ستاره‌های دریایی در شاخه‌ی خارپوستان قرار دارند. تمامی خارپوستان بدنی قرینه دارند، این یعنی بدن ستاره‌ی دریایی ۵ بخش (یا بیشتر) دارد که حول یک محور مرکزی قرارگرفته است.
۶. ستاره‌های دریایی ماهی نیستند
با وجود این که ستاره‌های دریایی زیر آب زندگی می‌کنند، اما ماهی نیستند. این جانداران مانند ماهی‌ها باله یا آبشش ندارند و نحوه‌ی حرکتشان متفاوت از ماهی‌هاست.
۷. هزاران گونه ستاره‌ی دریایی وجود دارد
حدود ۲۰۰۰ گونه ستاره‌ی دریایی وجود دارد. ستاره‌های دریایی در کناره‌های دریا و یا اعماق آب هستند. برخی ستاره‌های دریایی در مناطق گرمسیر و برخی دیگر در آب‌های سرد هستند.
۸. ستار‌های دریایی می‌توانند بازو‌های خود را دوباره بسازند
به‌طور شگفت انگیزی ستاره‌های دریایی می‌توانند بازوی ازدست داده‌ی خود را دوباره بسازند. این قابلیت زمانی مفید است که جاندار توسط یک شکارچی تهدید می‌شود. بیشتر اعضای حیاتی ستاره‌های دریایی در بازو‌های آن‌ها هستند؛ بنابراین جاندار می‌تواند یک ستاره کامل را با استفاده از یک بازو و بخش مرکزی بدن خود دوباره بسازد.
۹. ستاره‌های دریایی با پا‌های لوله‌ای حرکت می‌کنند
ستاره‌های دریایی توسط هزاران پای لوله‌ای که در زیر بدنشان قرار دارد حرکت می‌کنند. این پا‌ها از آب دریا پرشده اند. آب را جاندار از صفحه‌ای آبکش مانند در بالای بدن خود وارد میکند.
۱۰. ستاره‌های دریایی برای غذا خوردن برعکس می‌شوند
ستاره‌های دریایی روش منحصربه فردی برای شکار کردن دارند. دهان ستاره‌ی دریایی زیر بدن او قرار گرفته است. آن‌ها از دو کفه‌هایی مانند صدف دوکفه‌ای یا صدف سیاه و همچنین ماهی‌های ریز، کشتی چسب‌ها و حلزون‌ها تغذیه می‌کنند. اگر بخواهید پوسته‌ی یک صدف را بازکنید می‌بینید چقدر کار سختی است. ستاره‌های دریایی بازو‌های خود را دور پوسته‌ی شکار می‌پیچند و آن را به‌اندازه‌ی کافی باز می‌کنند. سپس طوری آن را می‌خورند که ما هیچ‌وقت تصور نمی‌کردیم.