بیوگرافی محمدرضا شجریان
محمدرضا شجریان متولد اول مهر سال 1319 است. او در شهر مشهد چشم به جهان گشود و خواندن را از همان سنین کودکی و با لحن کودکانه آغاز کرد. نام اصلی این استاد بزرگ، محمدرضا شجریان است اما تا قبل از دههٔ ۱۳۵۰ او را به نام سیاوش بیدگانی می شناختند.
زندگینامه محمدرضا شجریان
محمدرضا شجریان در تاریخ ۱۵ بهمن ۱۳۲۶ یعنی در سن هفت سالگی وارد کلاس اول ابتدایی می شود. یک سال بعد یعنی وقتی دانش آموز کلاس دوم ابتدایی بود، نزد پدرش به آموختن تلاوت قرآن کریم پرداخت و طی یک سال تلاوت قرآن را آموخت و در سن 9 سالگی قادر به تلاوت قرآن کریم شد.
به همین ترتیب این کار را در میتینگ‌ها و اجتماعات سیاسی ادامه داد. برای اولین بار در سال ۱۳۳۱ وقتی که محمدرضا 12 ساله بود، صدایش از رادیو خراسان پخش شد و موجب خوشحالی او و خانواده اش شد. او استعداد فراوانی در زمینه های مختلف داشت و حتی توانست دانش آموز ممتاز شود. سپس تحصیلات خود را در دبیرستان شاهرضا ادامه داد.
او به فوتبال علاقه ی زیادی داشت و در مسابقات فوتبال دبیرستان‌های مشهد حضور پررنگی داشت. در نهایت در سال ۱۳۳۴ موفق به ورود به تیم دانش آموزی استان شد. شجریان در سال ۱۳۳۶ به دانشسرای مقدماتی در مشهد می‌رود. در این دانشسرا با یک معلم موسیقی به نام جوان آشنا شد و این مقدمه ای برای ورود او به عرصه ی موسیقی بود.
محمدرضا شجریان بسیار به موسیقی علاقمند شد و این کار را دنبال کرد. تا آن جا که در سال ۱۳۳۸ توانست بدون ساز به خواندن آواز بپردازد و در رادیو خراسان صدای آواز و قرائت قرآن او پخش شد.
یک سال بعد محمدرضا دیپلم خود را گرفت و وارد آموزش و پرورش شد. او به شغل معلمی مشغول شد و در دبستان خواجه نظام‌الملک بخش رادکان تدریس نمود. در همین زمان با سنتور آشنا شد.
آشنایی محمدرضا شجریان با سنتور موجب شد تا او نسبت به موسیقی اشتیاق بیشتری پیدا کند و نزد آقای جلال اخباری به یادگیری نت، تحقیق برای بهتر کردن صدای سنتور و شروع سنتور سازی بپردازد.
در سال ۱۳۴۲ شجریان از بخش رادکان به روستای شاه آباد مشهد منتقل شد و مدیر دبستانی در این منطقه شد. او در همین سال موفق به ساخت یک سنتور با چوب توت شد که این اولین تجربه ی سنتورسازی شجریان بود.
شجریان در آذر ماه ۱۳۴۶ بعد از چند سال تدریس و مدیری دبستان‌های مشهد به تهران منتقل شد. او بعد از ورود به تهران با استاد احمد عبادی (نوازنده و نواساز نامی سه‌تار) آشنا شد. وی بعد از منتقل شدن به تهران با رادیو ایران همکاری نمود و همزمان در کلاس درس آواز استاد اسماعیل مهرتاش و انجمن خوشنویسان نزد استاد بوذری شرکت می کرد.
استاد شجریان در این سال به اجرا و ضبط اولین برنامه در رادیو ایران که با عنوان “برگ سبز شماره ی ۲۱۶” که در شب جمعه ۱۵ اذر ماه پخش شد، نیز پرداخت و با رضا ورزنده (استاد سنتور) آشنا شد.
او تا سال ۱۳۵۰ خورشیدی نام مستعار “سیاوش بیدکانی” را داشت و در رادیو نیز به همین نام شناخته میشد. اما پس از این سال با نام محمدرضا شجریان به کار در رادیو و تلویزیون پرداخت.
او در سال ۱۳۴۷ به عنوان وزیر منابع طبیعی به وزارت منابع طبیعی منتقل شد و در کلاس خوشنویسی استاد حسن میرخانی شرکت کرد. سپس به اجرای برنامه هایی با استاد احمد عبادی و لطف الله مجد مشغول شد. در سال ۱۳۴۹ وارد برنامه های تلویزیون ملی ایران شد و موفق به دریافت نام خوشنویس ممتاز شد.
محمدرضا شجریان در سال ۱۳۵۰ با استاد فرامرز پایور آشنا شد. او مشق سنتور و ردیف آوازی صبا را از ایشان یاد گرفت. در همین سال او با شاعر گرانمایه هوشنگ ابتهاج سایه آشنا شد. همچنین در برنامه گلهای تازه رادیو نیز به فعالیت پرداخت.
در سال ۱۳۵۱ شجریان با استاد نور علی خان برومند آشنا شد و سبک و شیوه آوازی طاهر زاده را نزد ایشان فرا گرفت. همچنین توانست با استاد دوامی آشنا شود و و ردیف‌های آوازی را بیاموزد.
در سال ۱۳۵۲ افتخار بنا نهادن مرکز حفظ و اشاعه موسیقی را به سرپرستی استاد داریوش صفوت کسب کرد و توانست با همکاری محمدرضا لطفی، ناصر فرهنگفر، حسین علیزاده، جلال ذوالفنون، داود گنجه‌ای و مقدسی و حدادی و دیگران هنرمندان این کار را انجام دهد.
از سال ۱۳۵۴ اجرای وی برای کشورهای خارجی آغاز شد. او در سال ۱۳۵۵ در جشنواره توس (نیشابور) با فرامرز پایور، سایه، حسن ناهید، رحمت الله بدیعی، محمد اسماعیلی، عبدالوهاب شهیدی و هوشنگ ظریف شرکت نمود. در همین سال شجریان و ابتهاج سایه و برخی دیگر از هنرمندان از رادیو کناره گیری نمودند.
محمدرضا شجریان در سال ۱۳۵۶ توانست شرکتی به نام دل آواز را تاسیس نماید. او یک سال بعد یعنی در سال ۱۳۵۷ در مسابقات تلاوت قرآن سراسر کشور مقام اول را کسب نمود. در سال ۱۳۵۸ نیز با غلامرضا دادبه آشنا شد و از این سال آلبوم های مختلفی با همکاری گروه پایور و نیز آلبوم‌های دیگری را با گروه شیدا و عارف تولید نمود.
در دهه شصت شجریان همکاری گسترده ای را با پرویز مشکاتیان آغاز کرد و آلبوم هایی همچون ماهور، بیداد، نوا، دستان و … را با همکاری هم تولید نمودند. در این دهه وی با گروه عارف کنسرت هایی را در خارج از ایران برگزار کرد.
از سال ۶۸ او با گروه پیرنیاکان و عندلیبی کنسرت هایی در آمریکا و اروپا برپا کردند. این گروه در سال بعد و به دلیل زلزله رودبار، کنسرت هایی برای جمع آوری کمک های مردمی و کمک به زلزله زدگان، در آمریکا و اروپا برپا کردند.
در سال ۷۱ نیز کنسرت های مرحله دوم شجریان در آمریکا با داریوش پیر نیاکان، جمشید عندلیبی و همایون شجریان (اگوست تا نوامبر) آغاز شد. انتشار آلبوم یاد ایام، آسمان عشق و نیز دلشدگان حاصل این سال‌ها است.
در سال ۱۳۷۴ او کنسرت‌هایی در شهرهای اصفهان، شیراز، ساری، کرمان و سنندج را برگزار کرد و در همین سال آلبوم چشمه نوش (با محمدرضا لطفی) گنبد مینا، جان عشاق، مدتی بعد در خیال را با همکاری مجید درخشانی منتشر کرد.
در سال 77 وی آلبوم شب، سکوت، کویر را با آهنگسازی کیهان کلهر منتشر کرد. شجریان در سال ۷۸ موفق به کسب جایزه افتخاری یونسکو شد (جایزه پیکاسو) و کتاب راز مانا را در سال ۷۹ منتشر کرد.
یکی دو سال بعد به همراه کیهان کلهر و حسین علیزاده و همایون شجریان کنسرت‌هایی را در اروپا و آمریکا اجرا کردند و به تولید آلبوم های نوا، داد و بیداد، زمستان پرداختند.
نکته ی جالب این است که محمدرضا شجریان به همراه علیزاده و کلهر و فرزندش همایون در زمستان سال ۱۳۸۳ به مناسبت زلزله بم کنسرتی در تهران برپا کردند و در این کنسرت اعلام کردند که قصد دارند مجتمعی به نام باغ هنر بم بسازند که دی وی دی همنوا با بم حاصل این تصمیم زیباست.
کنترباس ساز ابداعی محمدرضا شجریان
شجریان در سال ۸۴ کنسرتی دیگر با علیزاده و کلهر و همایون در تالار کشور برگزار کرد. وی آلبوم صوتی مرغ خوش خوان و دو آلبوم تصویری کنسرت محمدرضا شجریان و گروه شهناز در دبی و کنسرت محمدرضا شجریان و گروه شهناز در تهران که مربوط به همکاری او با گروه شهناز بود را در اوایل دههٔ ۱۳۹۰ منتشر کرد.
پس از آن، او مدتی به صورت موقت با برادران پورناظری (تهمورس پورناظری و سهراب پورناظری) همکاری نمود که حاصل این همکاری آلبوم رنگ‌های تعالی بود. البته این اثر به صورت رسمی منتشر نشده، بلکه بر روی اینترنت پخش شده است.
محمدرضا شجریان، بعد از آن، همکاری با برادران پورناظری را قطع کرد و در سال ۱۳۹۳ یک بار دیگر به‌همراه گروه شهناز و با حضور سعید فرج پوری یک تور کنسرت جهانی با عنوان سرگشتگان عشق برگزار کرد.
فعالیت های استاد محمدرضا شجریان
محمدرضا شجریان موسیقی‌دان و خواننده موسیقی اصیل ایرانی است. او در دوران حیات خود فعالیت های زیادی انجام داده است. از جمله این فعالیت ها خوشنویسی در خطِ نستعلیق و کسب مقام در این زمینه می باشد.
همچنین او رئیس کنونی شورای عالی خانه موسیقی ایران است و بنیان‌گذار گروهی به نام گروه شهناز می باشد. استاد شجریان چند ساز موسیقی را نیز ابداع نمودند و در این زمینه شهرت یافتند.
او در زمینه قرائت قرآن نیز مهارت زیادی داشته و دعای ربنا یکی از معروف ترین آثار قرائت او می باشد. وی نامزد ۲ جایزه گرمی بوده و روزنامهٔ ونکوورسان او را یکی از مهم ترین هنرمندان موسیقی جهان و همچنین رادیوی عمومی ملی (NPR) در سال ۲۰۱۰ وی را یکی از ۵۰ صدای برتر جهان معرفی کرده است.
محمدرضا شجریان در میان دوستداران خود با عنوان خسروی آواز ایران نیز شناخته می‌شود.
ازدواج و همسر محمدرضا شجریان
محمدرضا شجریان دوبار ازدواج کرده است. ازدواج اول او با خانم فرخنده گل افشان بوده و به طلاق و جدایی انجامیده است. زمانی که شجریان معلم بوده، با همکار خود یعنی خانم گل افشان ازدواج می کند و نزدیک به 30 سال با یکدیگر زندگی می کنند. اما در نهایت از هم جدا می شوند.
فرخنده گل افشان همسر اول محمدرضا شجریان
مدتی پس از جدایی، محمدرضا شجریان در یک مهمانی با خانمی به نام کتایون خوانساری آشنا می شود. اما خانواده شجریان به دلیل اینکه خانم خوانساری در فرانسه بزرگ شده بودند و از نظر فرهنگی با هم تفاوت داشتند مخالفت می نمایند. در نهایت پس از مدتی کشمکش آن دو با هم ازدواج می کنند.
کتایون خوانساری همسر دوم محمدرضا شجریان
فرزندان محمدرضا شجریان
محمدرضا شجریان صاحب پنج فرزند می باشد. حاصل ازدواج اول محمدرضا شجریان با خانم فرخنده گل افشان چهار فرزند است. که سه دختر به نام های راحله، افسانه و مژگان و یک پسر به نام همایون می باشد.
افسانه شجریان همسر سابق پرویز مشکاتیان است. مژگان و همایون در زمینه موسیقی و آواز فعالیت دارند. حاصل ازدواج دوم محمدرضا شجریان با خانم کتایون خوانساری نیز یک پسر به نام رایان است که او نیز در زمینه موسیقی فعالیت دارد.
فرزندان استاد شجریان
بیماری محمدرضا شجریان
محمدرضا شجریان در نوروز ۹۵ یک کلیپ با موهای تراشیده از خود منتشر کرد و خبر از یک مهمان قدیمی 15 ساله داد. بعد از مدتی مشخص شد که او به بیماری سرطان مبتلاست. او بعد از اعلام این خبر دیگر در محفل‌های هنری حضور نیافت و کمتر کسی توانست با او ملاقات کند.
در هفته های گذشته وضعیت جسمانی وی نامناسب گزارش شده و چندین بار خبر فوت شجریان منتشر و تکذیب شده است.
حواشی محمدرضا شجریان
در سال 88 در میان حوادثی که رخ میداد، شجریان نامه ای انتقادی به ضرغامی رئیس صدا و سیما نوشت و استفاده از سروده های انقلابی بخصوص سرود ایران، ای سرای امید را غیر شرعی خواند و خواستار توقف پخش این آثارش شد
او مدتی بعد آهنگ زبان آتش را خواند ولی بعد از آن پخش دعای ربنا او در صدا و سیما ممنوع شد و از اجرای کنسرت های او در ایران جلوگیری گردید.
جوایز و افتخارات محمدرضا شجریان
در فروردین ۱۳۹۸ اعضای شورای شهر تهران با پیشنهاد نامگذاری یک خیابان به نام «محمدرضا شجریان» موافقت کردند. در این جلسه، تصمیم تغییر نام بلوار فلامک جنوبی و شمالی در منطقه ۲ تهران به نام «محمدرضا شجریان» به تصویب رسید.
-
جایزه بنیاد آقاخان
در فروردین ۱۳۹۸ محمدرضا شجریان موفق به کسب جایزه ویژه «خداوندگار موسیقی» در جشنواره موسیقی بنیاد آقاخان شد. هیئت داوران این جشنواره در بیانیه‌ای اعلام کرد: علت تقدیم این جایزه به محمدرضا شجریان نقش آفرینی مستمر او در غنی کردن میراث موسیقایی بشر، استادی بی همتای او در موسیقی
و تأثیرگذاری اجتماعی او به عنوان یک موسیقی‌دان و معلم در ایران و خارج از مرزهای این کشور بوده‌است. در ۱۱ فروردین ۱۳۹۸ مژگان شجریان به نمایندگی از پدر این جایزه را دریافت نمود.
-
نشان عالی هنر برای صلح
در شهریور ۱۳۹۶ در پنجمین جشنواره بین‌المللی «هنر برای صلح» نشان عالی هنر برای صلح سال ۱۳۹۶ به محمدرضا شجریان و ۳ هنرمند دیگر اهداء شد.
نشان شوالیهٔ ملی لیاقت در آیینی رسمی، شامگاه دوم تیر ۱۳۹۳ در سفارت فرانسه در تهران به محمدرضا شجریان اهدا شد. در این آیین؛ شجریان نشان عالی وزارت فرهنگ و هنر دولت فرانسه را از برونو فوشه، سفیر فرانسه در تهران دریافت کرد و نامش در رتبه کسانی که این نشان را از دولت فرانسه دریافت کرده؛ ثبت شد.
جمعه ۲۸ آبان ماه ۱۳۸۹ مراسمی با نام «سومین سال بزرگداشت ادب و هنر پارسی» در دانشگاه استنفورد آمریکا برگزار شد که طی آن سومین جایزه بیتا به دست بنیان‌گذارش بیتا دریاباری به محمدرضا شجریان استاد موسیقی ایرانی رسید.
-
جوایز یونسکو و گرمی
در سال ۱۳۷۸ موفق به دریافت جایزه پیکاسو و دیپلم افتخار از طرف سازمان یونسکو در پاریس شد.
پیج رسمی اینستاگرام محمدرضا شجریان
officialshajarian
گالری تصاویر محمدرضا شجریان
کنسرت چهارم مهر ماه محمدرضا شجریان و تعدادی از اعضای گروه شهناز
تور کنسرت اروپا ۲۰۱۴ شهر کُلن
محمدرضا شجریان به همراه همسر دومش و پسرش رایان