نقش تغذیه خوب در کمک به ترک اعتیاد
اعتیاد بیماری است که بیمار، رفتاری با عوارض بد را دائماً تکرار می‌کند. این بیماری با ایجاد اختلال در کنترل سیستم رفتاری، باعث تکرار آن رفتار بد می‌گردد. بیماری اعتیاد مدارهای عصبی مربوط به نظام پاداش، انگیزش و حافظه را در مغز دچار اختلال کرده و اختلال در این سیستم‌ها در مغز باعث بروز عوارض بیولوژیکی ، فیزیولوژیکی ، اجتماعی و روحی می‌گردد. به خاطر این عوارض بیولوژیکی است که ترک اعتیاد موضوعی مهم در جامعه ما است.
به دنبال مصرف ترکیبات افیونی (مخدر) ، تغییرات روان‌شناختی و رفتاری بارزی ایجاد می‌شود. فرد در ابتدا احساس سرخوشی می‌کند. این سرخوشی به‌تدریج با کج‌خلقی و بی‌تفاوتی جایگزین می‌شود. تندی و کندی فعالیت روانی ، اختلال قضاوت و اختلال عملکرد شغلی و اجتماعی از تبعات دیگر آن است.
تغذیه مناسب حال انسان را نیز بهتر می‌کند، چرا که مواد مغذی انرژی بدن را تامین می‌کند، بافت‌های اندام‌های مختلف را تقویت و ترمیم می‌کند و سیستم ایمنی بدن را نیز قوی‌تر می‌کند. از آنجایی که در دوران اعتیاد معمولاً اندام‌های حیاتی بدن به دلیل سوء مصرف الکل یا مواد مخدر آسیب می‌بیند، تغذیه‌ی سالم، مواد مغذی را که وجودشان برای ترمیم بافت‌های آسیب دیده ضروری است به بدن می‌رساند.
تغذیه نقش مهمی در وضع روانی دارد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که تغییر رژیم غذایی ساختار مغز را هم از نظر شیمیایی و هم از نظر روانی تغییر می‌دهد و بر رفتار نیز اثر می‌گذارد. به علاوه مصرف بعضی غذاها باعث افزایش تولید انتقال دهنده‌های عصبی اصلی مانند سروتونین می‌شود که روحیه را بهبود می‌دهد.
بنابراین در زمان ترک اعتیاد باید غذاهایی خورده شود که وضعیت جسمی و روحی بیمار را بهتر کند، رژیم غذایی مقوی کمک می‌کند تا بدن مواد مغذی لازم را برای ترمیم آسیب‌دیدگی‌ها دریافت کند و عملکرد بهتری ارائه دهد، از طرفی تغذیه سالم و مناسب خلق و خو و سلامت عمومی بیمار را ارتقاء می‌دهد.
به علاوه، این بهبود وضعیت در بسیاری از موارد احتمال برگشت اعتیاد را کاهش می‌دهد، بالعکس عادت‌های غذایی نامناسب باعث می‌شود که حال بیمار بدتر شود و زمینه برای اعتیاد دوباره آماده می‌شود. از این گذشته برخی معتادان با حس گرسنگی آشنا نیستند و گرسنگی را با میل به مواد اشتباه می‌گیرند و برای آرام کردن این حس ناخوشایند دوباره به مواد مخدر پناه می‌آورند. راه‌حل جلوگیری از این خطرات بالقوه و برگشت به اعتیاد بسیار ساده است، کافی است بیمار به طور مرتب وعده‌های غذایی سالم و مقوی میل کند.
ترک اعتیاد به مواد مخدر
ترک اعتیاد به مواد مخدر ، به روند درمان روانی یا پزشکی اعتیاد به مواد مخدر و روان‌گردان مانند تریاک، هروئین، کوکائین، برخی داروها و الکل گفته می‌شود. زمانی که فردی قصد دارد اعتیادش را کنار بگذارد، بدن او با مشکلات زیادی روبرو می‌شود که باید از راه‌های درستی با آن مشکلات مقابله کند. تغییر در رژیم غذایی و مکمل‌های غذایی به‌تنهایی نمی‌تواند برای بازگشت زندگی فرد به مسیر طبیعی خود، کافی باشد. اما یک رویکرد جامع به چندین مورد مانند: رژیم غذایی ، مکمل‌ها و مشاوره فشرده فردی می‌تواند به فرد، درروند ترک اعتیاد کمک کند.
اعتیاد و سوء تغذیه
سوء تغذیه عارضه اصلی ناشی از تغذیه نامناسب است که در اثر کمبود مواد مغذی بروز می‌یابد. چون الکل و دیگر مخدرها به بدن اجازه جذب مواد مغذی را نمی‌دهند، سوء مصرف مواد احتمال سوء تغذیه را افزایش می‌دهد. بسیاری از معتادان نیازهای غذایی خود را نادیده می‌گیرند و برای تسکین ناراحتی‌های جسمی و روحی خود صرفاً به مواد مخدر تکیه می‌کنند.
معتادان نمی‌توانند بین علائم گرسنگی و علائم حس‌های دیگر تمییز قائل شوند. همچنین بیمار در دوران ترک اعتیاد قادر نیست که گرسنگی را از علائم ناشی از قطع مواد تشخیص دهد. کاهش یا افزایش وزن نگرانی اصلی بسیاری از معتادان در حال ترک است. برخی بیماران به دلیل سوء تغذیه به شدت لاغر می‌شوند، حال آن که عده‌ای به دلیل تلاشی برای جایگزین کردن مواد مخدر با غذا به نحو قابل توجهی چاق می‌شوند. ضمناً هر ماده مخدر مشکلات خاص خود را ایجاد می‌کند.
مواد مخدر سرعت عملکرد بدن را کاهش می‌دهد و حس خواب آلودگی ایجاد می‌کند. همچنین مواد مخدر متابولیسم و گوارش را نیز کند می‌کند. به این ترتیب بدن نمی‌تواند مواد مغذی موجود در غذاهای مصرف شده را به طور کامل جذب کند.
یبوست شایع‌ترین عارضه ناشی از اختلال در هضم است. ترک اعتیاد نیز برنامه غذایی را مختل می‌کند. معتاد در حال ترک غالباً حالت تهوع دارد و از اسهال و استفراغ رنج می‌برد. این علائم مانع از مصرف آب و غذا در زمانی می‌شود که بیمار بیشترین نیاز را به مواد مغذی دارد
تغذیه و مواد غذایی مناسب در ترک اعتیاد
تغذیه در ترک اعتیاد نقش بسیار مهمی دارد. یک باور جهانی غلط در میان مردم وجود دارد که در آن، مردم فکر می‌کنند زمانی که فردی در دوران ترک اعتیاد است، باید شیرینی، چربی و مواد غذایی به درد نخور را به افراط بخورد. اما شواهد نشان می‌دهد که این عادات غذایی، نه تنها به فرد در ترک اعتیاد کمک نمی‌کند، بلکه مانع او نیز می‌شود.
تغذیه و مواد غذایی مناسب افراد معتاد در پروسه ترک اعتیاد شامل: جلوگیری از افزایش میزان قند دریافتی، رژیم غذایی سرشار از غلات سبوس‌دار ، حذف غذاهای فراوری‌شده ، استفاده از غذاهای کامل کلیدی، استفاده از غذاهای پروتئینی (به دلیل اینکه باعث تولید اسیدآمینه می‌شوند که اسیدآمینه‌ها در بهبودی ترک اعتیاد نقش کلیدی دارند و روی عملکرد انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز تأثیرگذار هستند و در نتیجه پیامی که از مغز به سلول‌های بدن می‌رسد را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
برای ترک اعتیاد چگونه و چه مقدار غذا بخوریم؟
نکته دیگری که در رژیم غذایی مهم است، این است که چه میزان غذا و در چه زمانی از روز بخورید. نکته مهم این است که به‌جای استفاده از میزان زیاد پروتئین در دو وعده غذایی، تعداد وعده‌های غذایی را بیشتر کرده و در هر وعده ۲۰-۱۵ گرم ماده پروتئینی بخورید. متخصصان تغذیه به افراد معتاد توصیه می‌کنند: گرسنه نمانید و هیچ‌گاه احساس سیری زیاد نیز نکنید. یعنی هر ۴-۲ ساعت یک بار، غذای کم حجمی بخورید.
افراد معتاد در دوران نقاهت باید ۳۰ دقیقه بعد از بیدار شدن، روز خود را با یک صبحانه مفید شروع کنند و در طی روز نیز، میان وعده‌هایی سالمی مانند آجیل (برای جلوگیری از افت قند خون و حفظ ثبات قند خون) مصرف کنند.
همچنین برای بهبود عملکرد معده و روده بهتر است، این افراد در دوران نقاهت مصرف پروبیوتیک‌ها (Probiotics) را افزایش دهند. ورزش و مواجهه با نور خورشید (برای تولید ویتامین D) برای دوران نقاهت ترک اعتیاد بسیار مفید هستند.
مصرف کوکائین باعث می‌شود که بدن فرد، با کمبود اسیدهای چرب ضروری مواجه شود، که در دوران نقاهت ترک اعتیاد به کوکائین ، فرد باید با مصرف امگا ۳ این کمبود را جبران کند. البته رژیم غذایی و مکمل‌های مهم برای دوران نقاهت ترک اعتیاد هر معتادی، بسته به نوع اعتیاد او و مدت‌زمان اعتیادش، متفاوت است.
با توجه به این موضوع، بهتر است هر معتادی در دوران نقاهت ترک اعتیاد ، با یک متخصص تغذیه مشورت کند. به طور کلی تغذیه‌ای برای افراد معتاد مناسب است، که در آن مواد غذایی ارگانیک به همراه مکمل‌های غذایی خاص باشد تا این مکمل‌ها به بهبودی ترک اعتیاد این افراد کمک کند.
مکمل‌های غذایی مناسب برای ترک اعتیاد
ترک اعتیاد می‌تواند سخت باشد، زیرا در اغلب موارد، انواع مختلفی از اعتیاد در یک فرد وجود دارد. برای جلوگیری از عود مجدد اعتیاد ، باید شیوه زندگی فرد تغییر کند و از آنجا که فقر غذایی ممکن است باعث شود که فرد، به سمت مواد مخدر یا الکل روی بیاورد، باید فرد معتاد در دوران نقاهت ترک اعتیاد خود ، تغذیه مناسبی در کنار مصرف مکمل‌های غذایی مناسب داشته باشد. داروهای مکمل ترک اعتیاد در زیر آمده‌اند:
مکمل‌های N استیل سیستئین
این آنتی‌اکسیدان ممکن است تنها ماده غذایی مهم برای کاهش یا حذف رفتارهای اعتیادآور باشد. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که NAC تا حد زیادی می‌تواند تمایل به کوکائین و علاقه به قمار را کاهش دهد و ممکن است به کاهش میل به الکل کمک کند. مطالعات دیگر نشان داده است که این ماده در حل و فصل وسواس، جویدن ناخن و کشیدن مو خود مفید است. محققان معتقدند که NAC سطح برخی از انتقال‌دهنده‌های عصبی را تنظیم می‌کند.در دوران نقاهت ترک اعتیاد ، روزانه ۵۰۰ میلی‌گرم NAC، یک تا چهار بار در روز، بدون غذا میل کنید.
مکمل ویتامین C
تأثیر ویتامین ث در ترک اعتیاد غیر قابل انکار است. مغز به‌طور معمول دارای غلظت بالایی از ویتامین C است، که می‌تواند در برابر اثرات سمی محرک‌ها از مغز محافظت کند. دوز زیادی از مکمل ویتامین C نیز ممکن است فعالیت گیرنده‌های مخدر در مغز را تغییر دهد و منجر به علاقه کمتر به مواد مخدر شود. روزانه ۳۰۰۰-۱۰۰۰ میلی‌گرم ویتامین C در دوزهای جداگانه مصرف کنید.
مکمل B کمپلکس
ویتامین B کمپلکس به بازگرداندن عملکرد طبیعی کبد و کاهش هوس کمک می‌کند. همچنین مصرف ویتامین B1 (تیامین) و B3 (نیاسین) نیز در این زمینه، کمک خوبی می‌کند. یک مکمل B کمپلکس قوی را انتخاب کنید و در دوران نقاهت ترک اعتیاد ، آن مکمل را مصرف کنید.
پروبیوتیک‌ها (Probiotics)
مصرف‌کنندگان مواد مخدر، تصور می‌کنند که باید فرایند درمانشان با خوردن مواد غذایی کم ارزش همراه باشد. اما مکمل‌های پروبیوتیکی و آنزیم‌های گوارشی، می‌تواند به التیام دیواره روده و متعادل نگه‌داشتن باکتری‌های روده کمک کند. پروبیوتیک ها از جمله این مواد هستند که عملکرد روده‌ها را تنظیم می‌کنند.
سیلیمارین (Silymarin)
الکل باعث اختلال در عملکرد طبیعی کبد می‌شود و این عصاره‌های گیاهی به خوبی از عملکرد نرمال کبد و تنظیم قند خون حمایت می‌کنند. در دوران نقاهت ترک اعتیاد الکل ، روزانه ۳۰۰-۱۰۰ میلی‌گرم سیلیمارین مصرف کنید.
تیریشه (Kudzu)
در یک مطالعه انسانی نشان داده شد که تیریشه، میل به الکل را کاهش می‌دهد و باعث کاهش مصرف الکل می‌شود. روزانه در سه وعده جداگانه، ۱۰۰۰ میلی‌گرم تیریشه مصرف کنید.
نوشیدنی های مفید برای ترک اعتیاد
مفیدترین نوشیدنی برای ترک اعتیاد آب است. بسیار مهم است که فرد به مقدار کافی آب در روز دریافت کند. از نوشیدنی های سالم مثل اسموتی ها که از میوه‌های طبیعی تهیه شده‌اند نیز می‌توان استفاده کرد.
رژیم غذایی مناسب برای دوره پس از ترک اعتیاد
مواد مورد نیاز بدن پس از ترک اعتیاد که بایستی در رژیم غذایی فرد قرار بگیرند عبارتند از:
ویتامین و مواد معدنی
اگرچه نیاز بدن به ریزمغذی‌ها بالا نیست، اما کمبود ویتامین و مواد معدنی عوارض جانبی ناگواری را به دنبال دارد. سندرم ورنیکه کورساکف از کمبود تیامین (ویتامین B-1) نشأت می‌گیرد. کمبود آهن، فولات یا ویتامین‌های B نیز علائمی مشابه علائم افسردگی، خستگی و اختلالات خواب ایجاد می‌کند. منابع سالم ویتامین و مواد معدنی که می توان از آنها برای دوران ترک اعتیاد و پس از آن استفاده کرد، عبارت است از:
-
برشتوک صبحانه یا نان غلات کامل -
لوبیا -
نخودفرنگی -
بادام زمینی -
انواع دانه‌ها -
لبنیات -
سبزیجات -
میوه
گنجاندن غذاهای سرشار از ویتامین در رژیم غذایی ترک اعتیاد بدن را سالم نگه می‌دارد و عملکرد آن را بهبود می‌دهد. رژیم غذایی مناسب ترک اعتیاد باید شامل مقادیر متناسبی از میوه، سبزی و غلات کامل باشد.
کربوهیدرات
بدن بخش اعظم انرژی خود را از کربوهیدرات دریافت می‌کند. اگر کربوهیدرات کافی مصرف نشود، بخش‌های مختلف بدن نمی‌توانند به خوبی عمل کنند و قند خون نیز نوسان پیدا می‌کند. این اختلال‌ها باعث تحریک‌پذیری، افسردگی و اضطراب می‌شود و افکار را مبهم می‌کند. منابع سالم کربوهیدرات که می‌توان از آنها برای دوران ترک اعتیاد و رژیم غذایی پس از ترک اعتیاد استفاده کرد، عبارت است از:
-
برشتوک صبحانه و نان غلات کامل -
لبنیات کم چرب -
میوه -
سیب زمینی -
سبزیجات -
لوبیا -
آجیل
اگر کربوهیدرات کافی از رژیم غذایی ترک اعتیاد دریافت نشود، اختلالات خواب و ویار بروز می‌یابد. ویار برای کربوهیدرات با میل به مواد اشتباه گرفته می‌شود.
فیبر
فیبر نوع خاصی از کربوهیدرات است. فیبر، برخلاف دیگر انواع کربوهیدرات، به انرژی تبدیل نمی‌شود. فیبر بدون آن که هضم شود، از بدن دفع می‌شود. فیبر قند خون را تنظیم می‌کند، کلسترول را پایین می‌آورد و حرکت غذاهای دیگر را در دستگاه گوارش تسهیل می‌کند. منابع سالم فیبر که می‌توان از آنها در رژیم غذایی در دوران ترک اعتیاد و پس از آن استفاده کرد، عبارت است از:
مصرف نکردن فیبر کافی خطر افزایش قند و کلسترول خون و یبوست را به دنبال دارد.
پروتئین
پروتئین‌ها و بسیاری از هورمون‌ها از آمینو اسیدها تشکیل می‌شود. هورمون‌ها موادی شیمیایی هستند که بر وضعیت روانی اثر می‌گذارند. افرادی که پروتئین کافی مصرف نمی‌کنند، آمینو اسید کافی نیز دریافت نمی‌کنند و به این ترتیب هومون کمتری تولید می‌شود. پایین آمدن سطح هورمون‌ها احساس ناراحتی، عصبانیت و اضطراب را ایجاد می‌کند. منابع سالم پروتئین، که می‌توان از آنها برای دوران ترک اعتیاد و پس از آن استفاده کرد، عبارت است از:
-
ماهی -
مرغ -
تخم مرغ -
لبنیات کم چرب -
لوبیا -
آجیل
پروتئین سیستم ایمنی بدن را نیز تقویت می‌کند تا قدرت آن برای مقابله با بیماری‌ها و عفونت افزایش یابد. اکثر مواد مخدر سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند و مصرف پروتئین کم نیز سیستم ایمنی را ضعیف‌تر از پیش می‌سازد.
چربی
همه ما باید میزان چربی موجود در رژیم غذایی خود را کاهش دهیم، اما تمام چربی‌ها بد نیستند. دریافت کردن میزان چربی متوسط وضعیت روانی را بهبود می‌دهد و به سلول‌های سراسر بدن کمک می‌کند تا عملکرد بهتری را ارائه دهند. به علاوه چربی منبع ذخیره انرژی است که بدن از آن هنگام تمام شدن کربوهیدرات‌ها استفاده می‌کند. منابع سالم چربی، که می‌توان از آنها برای رژیم غذایی مناسب برای ترک اعتیاد و پس از آن استفاده کرد، عبارت است از:
-
ماهی -
لبنیات -
انواع دانه‌ها -
آجیل -
مکمل‌های اسیدهای چرب امگا
البته مصرف بیش از حد چربی باعث چاقی و ابتلا به بیماری‌های مختلف می‌شود.
آب
آب برای سلامتی حیاتی است. آب از بخش‌های داخلی بدن محافظت می‌کند، مفاصل را لغزنده می‌سازد و در جذب دیگر مواد مغذی به بدن کمک می‌کند. کبد و کلیه‌ها برای کار کردن به آب نیاز دارند. به علاوه آب از یبوست جلوگیری می‌کند. منابع سالم آب، که می‌توان از آنها برای دوران ترک اعتیاد و پس از آن استفاده کرد، عبارت است از:
نوشیدن آب ستون اصلی یک رژیم غذایی سالم است. کاهش آب بدن تحریک‌پذیری، سرگیجه، گیجی و تب را به دنبال دارد.
بیشتر بخوانید:
فواید مصرف مکمل گیاهی آلاله (ترک اعتیاد)
چگونه به آسانی اعتیاد به شیشه را ترک کنیم؟
فواید پودر گیاهی ترک اعتیاد سوتاکس چینی
داروی ترک اعتیاد تمجیزک
