روانشناسی ضرب المثل ها و تاثیر آن در افراد

روانشناسی درباره ضرب المثل ها

ضرب المثل در لغت به معنای مثال زدن است. مردم در گفتگوهایشان برای اینکه منظور خود را بهتر بفهمانند، از ضرب المثل ها استفاده می کنند. ضرب المثل می تواند یک بیت شعر یا فقط یک مصراع شعر یا جمله ای معروف باشد.

کوتاه، ضربه‌زننده و مؤثر؛ این‌ها سه ویژگی جملات و عباراتی به نام ضرب المثل است. زبان و ادبیات فارسی، بخشی از شیرینی و روانی‌اش را مدیون همین ضرب‌المثل‌هاست که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. استفاده از ضرب‌المثل کمک می‌کند به جای این‌که منظورمان را در چند جمله بیان کنیم، خیلی کوتاه و مؤثر، مفهوم مد نظرمان را به طرف مقابل انتقال دهیم.

روانشناسان معتقدند ضرب المثل ها دارای بار مثبت و یا منفی می باشند و پیام منفی یا مثبت ضرب المثل ها می تواند تاثیر بسزایی در خلق و خوی و روحیات افراد بگذارند .

چنانچه از لحاظ روانشناسی ضرب المثل ها قادرند به عنوان مجموعه هایی شناختی برای بیان و توضیح حقیقت به کار گرفته شوند که این امر باعث افزایش عاطفه مثبت یا منفی شده و به عنوان سرآغازی برای عملکرد انطباقی عمل می کنند.

بنابراین ضرب المثل هایی که پیام مثبتی را القا می کنند می توانند منجر به امیدواری مثبت و کاهش احساسات و عواطف منفی شود، و همچنین ممکن است به فرد کمک کند تا استرس و هیجان های منفی خود را کنترل و اداره کند.

و جالب اینکه ضرب المثل ها می توانند برای آموزش اطلاعات درمان شناختی – رفتاری مورد استفاده قرار گیرند و ممکن است به عنوان نوعی از تنظیم هیجان عمل کنند.

برای مثال، می توان به بیماران آمریکای لاتین در تلاش برای آموزش اهمیت کاهش منظومه منفی که به وسیله تمرکز زیاد و دقیق بر یک شناخت منفی ایجاد می شود، ضرب المثل «در یک لیوان آب غرق نشو» را به کار برد.

این مثالی از بهره برداری مدل محلی ذهن و روش های سنتی اداره پریشانی است که در یک ضرب المثل نهفته بوده و خطر پرداختن بیش از حد به یک موضوع یا مسأله ذهنی و غافل شدن از دریایی از موضوعات دیگر را گوشزد می کند.

به منظور کمک به یک بیمار کامبوجی برای مدیریت بهتر خشم، می توان از ضرب المثلی کامبوجی استفاده کرد: «اگر یک لحظه خشمگین نشوی، صد روز شاد هستی».

یا برای کمک به یک بیمار کامبوجی به منظور صحبت در مورد مسأله کنونی پریشانی می توان از ضرب المثل «تمام بار را خودتان به دوش نکشید» استفاده کرد.

در میان نوجوانان آفریقایی- آمریکایی اصطلاح « بازگشت » یک محرک نیرومند است که به طور فزاینده ای به عنوان یادآوری در این باره که شما می توانید پس از زمین خوردن یا بعد از یک فرصت از دست رفته مجددا باز گردید مورد استفاده قرار می گیرد.

از لحاظ روانشناسی ضرب المثل ها چه تاثیری در انسان دارند ؟

و اما در مورد ضرب المثل های ایرانی یک روانشناس در مورد ضرب المثل های ایرانی گفته است: بخش زیادی از ادبیات و ضرب المثل‌های ایرانی جنبه منفی دارد و تکرار آن ها در زندگی، ضمیر ناخود آگاه انسان را به منفی گرایی سوق می‌دهد.

محمد حسین جعفری نیز در اینباره با بیان اینکه متاسفانه مردم ایران به جنبه‌های منفی زندگی گرایش بیشتری دارند، ابراز عقیده کرد: آموزه‌های اشتباه مذهبی، شعر، ادبیات، ضرب المثل‌ها و … را می توان از دلایل شکل گرفتن افکار و گرایش‌های منفی در مردم تلقی کرد.

وی گفت: بخشی از ضرب المثل‌های رایج میان مردم مانند “آسه برو آسه بیا که گربه شاخت نزنه”، “با یک گل بهار نمی‌شه”، “با یک دست سه هندوانه برندار” افراد را به جنبه‌های منفی زندگی سوق داده و این منفی گرایی، ناخواسته در ضمیر ناخودآگاه افراد جامعه شکل گرفته است.

این روانشناس با تاکید بر اینکه ضمیر ناخود آگاه آنچه که برای فرد به صورت مدام تکرار می‌شود را یاد می‌گیرد، افزود: شعرها، ضرب المثل‌ها و آنچه که برای مردم تکرار می‌شود جهت دهنده فکر و نگرش مردم است.

جعفری با اشاره به اینکه منفی گرایی در جامعه جریان دارد، گفت: برای مثال اگر از اصفهان به سمت شمال حرکت کنیم اشعاری مانند “دوستی با هرکه کردم خصم مادر زاد شد” و یا “سلطان غم مادر” که پشت کامیون ها، اتوبوس‌ها و مینی بوس‌ها نوشته شده است همه جنبه منفی دارد و معمولا این نوشته‌ها سر‌آمد ادبیات عامه جامعه است.

وی با اشاره به برخی آموزه‌های اشتباه دینی گفت: باید با لبخند ذکر خدا را بگوییم و خدا را تنها در غم و اندوه یاد نکنیم. جعفری افزود: متاسفانه در کشور ما تعادلی بین شادی‌ها و ناراحتی‌ها برقرار نیست.

خنده موجب آرامش مغز می شود. آقای جعفری با اشاره به یک تفکر اشتباه رایج در بین مردم مبنی بر رسیدن شر پس از زیاد خندیدن گفت: برای مثال در برخی از خانواده‌ها معتقد هستند خندیدن زیاد دختران، شری به دنبال خواهد داشت و اگر اتفاقی برای یکی از اعضای خانواده رخ دهد آن را نتیجه خندیدن زیاد می‌دانند.

وی اضافه کرد: یکی از ضرب المثل‌های ایرانی “آدم عاقل زیاد نمی‌خندد” است در حالی که علم ثابت کرده خنده حدود 100 هورمون در مغز ترشح می‌کند که دو هورمون اساسی به نام اندورفین و سروتنین که موجب آرامش می شود با خندیدن در مغر ترشخ می شود.

این روانشناس تصریح کرد: هورمون سروتنین بیشتر امور حیاتی بدن را انجام می‌دهد و تمام داروهای روانپزشکی و ضدافسردگی حاوی هورمونی است که به صورت طبیعی در بدن ما وجود دارد با خندیدن در بدن ترشح می‌شود.

آقای جعفری با بیان اینکه متاسفانه ما در ایران، انسان‌های خنده رو را دیوانه و آدم‌های عبوس را عاقل و عارف می‌دانیم، تصریح کرد: خنده باعث افزایش خلاقیت و یادگیری در افراد می‌شود در صورتی که ناراحتی و گریه باعث افزایش ترشح هورمون کورتیزول می‌شود که از بین رفتن حافظه کوتاه مدت را به دنبال دارد.

با شعار نمی‌توان بازدهی افراد را بالا برد آقای جعفری با اشاره به اینکه رسیدن به رضایت درونی، عزت نفس، هویت و هدف در زندگی عواملی است که موجب به وجود آمدن شادی پایدار در زندگی می‌شود، گفت: برای رسیدن به عزت نفس و شادی پایدار باید مشکلات اساسی مانند اشتغال، مسکن و … حل شود.

وی با اشاره به اینکه متاسفانه ما حتی در شادی‌های سطحی مانند جشن‌ها شرایط لازم را فراهم نمی‌کنیم، ادامه داد: شادی بر تمام جنبه‌های زندگی مردم اثر می‌گذارد و یکی از عوامل عدم بازدهی شرکت‌ها، کارخانه، دانشگاه‌ها شاد نبودن پرسنل و فضا است.

این روانشناس با اشاره به شعارها سیاسی و اقتصادی تصریح کرد: تنها با شعار نمی‌توان بازدهی افراد را بالا برد زیرا انسان‌های افسرده انرژی لازم را برای فعالیت و ایجاد خلاقیت ندارد.

وی خاطر نشان کرد: مردم باید با تغییر در افکار و نگرش خود به سوی افزایش شادی و نشاط در جامعه گام بردارند و نباید منتظر ماند تا مسئولان کاری در این خصوص انجام دهند.