سرمایه‌گذاری بخش مهمی از اقتصاد تمامی کشورهاست که باعث رشد، ایجاد شغل و گسترش خلاقیت و نوآوری در کسب‌وکار می‌شود. با این حال، تصمیم برای سرمایه‌گذاری در یک پروژه یا کسب‌وکار خاص تحت تاثیر عوامل مختلفی است. این عوامل می‌توانند فرصت‌های سرمایه‌گذاری را تسهیل کرده یا مانعی برای آن باشند که در نهایت چشم‌انداز اقتصادی یک کشور را شکل دهند. نرخ بهره، نرخ تورم، نرخ بیکاری، GDP و دیگر آمارهای مرتبط با اقتصاد کشورها و همچنین تغییرات بازارهای جهانی از عوامل بسیار موثر بر روی سرمایه‌گذاری افراد است. علاوه بر اطلاعات اقتصادی و مالی کلیدی، روابط دوستانه، اعتماد و همبستگی در جامعه نیز از جمله عواملی هستند که می‌توانند تاثیر بسزایی بر تصمیمات سرمایه‌گذاری افراد داشته باشند. این عوامل می‌تواند با کاهش ریسک‌ها و افزایش اطمینان سرمایه‌گذاران در مورد بازده سرمایه‌گذاری‌های خود همراه باشد. همچنین، شبکه‌های اجتماعی و ارتباطات می‌توانند افراد را با پروژه‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری آشنا کنند و این قدرت ارتباطی می‌تواند به افزایش سرمایه‌گذاری در زمینه‌های مختلف منجر شود. از طرف دیگر، اختلافات و تنش‌ها در روابط اجتماعی ممکن است باعث کاهش سرمایه‌گذاری شود، زیرا ممکن است افراد تحت تاثیر این ابعاد منفی قرار گیرند و اعتماد و اطمینان خود را از دست بدهند. اهمیت روابط اجتماعی و تاثیر آن بر سرمایه‌گذاری مردم باعث شده است که در بسیاری از مطالعات به نقش آن در تحلیل و پیش‌بینی رفتارهای سرمایه‌گذاری پرداخته شود. این حوزه رو‌به‌رشد که با نام مالی اجتماعی نیز شناخته می‌شود، به مطالعه چگونگی تاثیر انتقال اجتماعی ایده‌ها بر رفتار و نتایج مالی می‌پردازد. برای مثال، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد تعاملات اجتماعی بر مشارکت در بازار سهام و سرمایه‌گذاری در املاک تاثیر می‌گذارد. در همین زمینه، مایکل گلمن، دیوید هیرشلیفر، یارون لوی لیرون و رایتر-گاویشدر در مقاله‌ای که تحت عنوان «شدت تعامل اجتماعی و رفتار سرمایه‌گذار» به چاپ رسید، به بررسی این اثر می‌پردازند. آنها از بازی‌های فوتبال به عنوان یک رویداد اجتماعی برای سنجش تعاملات اجتماعی و شناسایی اثر آن بر رفتار سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند. زمانی که تعادل اجتماعی وجود دارد و افراد احساس اعتماد و استقرار اجتماعی کافی دارند، احتمالاً میزان خرید و فروش سهام به حداکثر مقدار خود افزایش می‌یابد. زیرا اعتماد به بازار سرمایه افراد را به سرمایه‌گذاری و ریسک‌پذیری بیشتر در این حوزه ترغیب می‌کند. از سوی دیگر، هنگامی که تعادل اجتماعی به هم می‌ریزد و اختلافات و تنش‌ها میان افراد زیاد می‌شود، افراد شاید به اندازه کافی اعتماد به بازار سرمایه نداشته باشند و بدون این اعتماد، احتمالاً خرید و فروش سهام کاهش می‌یابد. در این مقاله نشان داده می‌شود که تاثیر شدت تعامل اجتماعی (SII) بر روی خرید سهام به گونه‌ای است که به افزایش خرید سهام پرریسک و با بازده بیشتر نسبت به گذشته منجر می‌شود. شدت تعامل اجتماعی بالاتر حتی بر میزان «حجم معاملات» سرمایه‌گذاران، ریسک پورتفوی و درصد مالکیت خرده‌فروشی اثر می‌گذارد و آن را نسبت به معاملات گذشته افزایش می‌دهد. در ادامه خلاصه‌ای از این مقاله ارائه می‌شود.
چرا فوتبال؟
فوتبال، به عنوان یکی از پرطرفدارترین ورزش‌ها در سراسر جهان، اهمیت بسیاری در تعامل اجتماعی دارد. این ورزش نه‌تنها به عنوان یک فعالیت ورزشی محبوب مورد توجه قرار می‌گیرد، بلکه به عنوان یک رویداد اجتماعی که در آن، افراد با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند نیز شناخته می‌شود. مردم به استادیوم‌ها یا کافه‌ها و رستوران‌ها می‌روند تا در کنار هم مسابقات فوتبال را تماشا کنند. این تجربه لذت‌بخش می‌تواند احساس همبستگی را در مردم تقویت کند و باعث افزایش روحیه و انگیزه افراد شود. همچنین، فوتبال می‌تواند به عنوان یک عامل واحد برای ارتباطات میان نژادها، اعتقادات و فرهنگ‌ها عمل کند. این ورزش قادر است به افراد کمک کند تا از تفاوت‌ها و تنوع‌های فرهنگی بین مردم غربی و شرقی یا بین کشورها آگاه شوند و این بهبود درک متقابل و تعاملات اجتماعی را تسهیل می‌کند. بازی‌های فوتبال یک رویداد اجتماعی مهم هستند که در آن هزاران تماشاگر ساعت‌ها در یک استادیوم جمع می‌شوند و معمولاً به‌صورت گروهی به بحث و گفت‌وگو در مورد بازی و مسائل دیگر می‌پردازند. شواهد قوی وجود دارد که نشان می‌دهد ارتباط اجتماعی ناشی از همین گفت‌وگوها باعث انتقال ویژگی مهم در میان افراد می‌شود؛ حتی بسیاری از بیماری‌های ویروسی نیز بین افراد در این رویدادهای ورزشی منتقل می‌شود. وقتی افراد در گروه‌ها با هم ملاقات می‌کنند و زمانی را با هم می‌گذرانند، گفت‌وگوهای گسترده‌ای دارند، انتظار داریم که این ارتباط اجتماعی در بازی‌های فوتبال باعث انتقال خاطرات، برنامه‌ها و ایده‌ها شود. به همین دلیل است که نویسندگان این مقاله از مسابقات فوتبال به عنوان محیطی اجتماعی برای صحبت درباره فرصت‌های سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند.
روش‌شناسی مقاله
در برخی مطالعه‌ها از انتشار بیماری و الگو‌های اپیدمیولوژیک برای مطالعه گسترش ایده‌ها یا رفتار سرمایه‌گذاری در میان سرمایه‌گذاران استفاده شده است. در چنین الگو‌هایی، زمانی که میزان ملاقات بین افراد بیشتر باشد، عفونت‌ها با سرعت بیشتری گسترش می‌یابند. با تکیه بر همین دیدگاه، نویسندگان این مقاله نیز از تعداد بازی‌های فوتبالی که به‌وسیله تیم‌های محلی فوتبال در هر منطقه برگزار می‌شود به عنوان نماینده‌ای برای شدت تعامل اجتماعی استفاده می‌کنند. بازی‌های فوتبال به دلایل متعدد، محیط مفیدی را برای مطالعه تاثیرات تعاملات اجتماعی بر رفتار سرمایه‌گذاری فراهم می‌کنند. یک، برگزاری بازی‌ها نشانی از شدت تعامل اجتماعی دارد. دو، اینکه زمان بازی‌ها از قبل در ابتدای فصل فوتبال تعیین می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد که تغییرات ناشی از بازی در شدت تعامل اجتماعی به تغییرات در رفتار سرمایه‌گذار یا عملکرد سهام مرتبط نیست که مشکلات آماری همچون علیت معکوس را نخواهد داشت. سه، تعداد یا نتیجه بازی‌های فوتبال تاثیر کمی بر بنگاه‌های تجاری محلی دارد. چهار، تنوع زیاد در تعداد بازی‌ها، هم در طول زمان و هم در میان مناطق، قدرت آماری مورد نیاز برای کشف اثرات تعامل اجتماعی بر روی تصمیمات سرمایه‌گذاری را فراهم می‌کند.
در این مقاله، از داده‌های معاملات سهام یک بانک بزرگ در اسرائیل استفاده می‌کنند که 131 هزار حساب را از سال 2005 تا 2014 پوشش داده است. این نویسندگان آزمایش می‌کنند که آیا احتمال خرید یک سهم خاص از سوی سرمایه‌گذاران زمانی که آنها در تعامل با تعداد زیادی از سرمایه‌گذارانی که اخیراً آن سهام را خریداری کرده‌اند، قرار می‌گیرند، بیشتر می‌شود یا خیر. در این مقاله این تعامل با استفاده از دو متغیر مدل می‌شود. اولین مورد تعداد سرمایه‌گذاران محلی است که سهام را در ماه قبل خریداری کرده‌اند. سرمایه‌گذارانی که اخیراً سهامی را خریداری کرده‌اند، به احتمال زیاد در مورد آن فکر و در مورد آن با دوستان و نزدیکان خود صحبت می‌کنند. در این مقاله از مقدار تاخیری این متغیر برای جداسازی تاثیر تعاملات اجتماعی از شوک‌های همزمان استفاده می‌کنند. متغیر دوم تعداد بازی‌های فوتبالی است که به‌وسیله تیم‌های محلی انجام می‌شود که نماینده اصلی برای آن چیزی است که در مقاله با عنوان شدت تعامل اجتماعی (SII) شناخته می‌شود.
یافته‌های مقاله
بررسی‌های مقاله نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران تمایل بیشتری به خرید سهام خریداری‌شده توسط سرمایه‌گذاران منطقه خود طی ماه گذشته دارند. این موضوع می‌تواند به دلیل انتقال اجتماعی باشد؛ البته که ممکن است یک عامل ناشناخته باعث ترویج خرید سهام در هر دو ماه شده باشد. برای آزمایش اینکه آیا تعاملات اجتماعی بر رفتار سرمایه‌گذار تاثیر علّی دارد یا خیر، این پژوهشگران تخمین می‌زنند که چگونه حساسیت خریدهای جدید نسبت به خریدهای قدیمی با تعداد بازی‌های فوتبال که از سوی تیم‌های محلی انجام می‌شود تغییر می‌کند. در غیاب تاثیرات تعامل اجتماعی، دلیل کمی وجود دارد که انتظار داشته باشیم بازی‌های محلی فوتبال بر این حساسیت تاثیر بگذارد. اما نتایج نشان می‌دهد که این حساسیت با تعداد بازی‌های محلی فوتبال افزایش می‌یابد. این شواهد نشان می‌دهد که افزایش SII باعث ترویج انتقال ایده‌های سرمایه‌گذاری در میان سرمایه‌گذاران می‌شود. در مقابل، SII بر حساسیت فروش سرمایه‌گذاران نسبت به فروش‌های قبلی همتایان محلی خود تاثیر نمی‌گذارد.
این پژوهشگران در مقاله خود متوجه می‌شوند زمانی که بازده بازار بالاست، افراد تازه‌وارد بیشتری برای اولین‌بار وارد بازار سهام می‌شوند و عموماً آنها ماه‌های بعد از این بازدهی بالای بازار، در سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند. این پژوهشگران نشان می‌دهند که این عمل سرمایه‌گذاران تازه‌وارد نیز با بالا رفتن شدت تعامل اجتماعی افزایش می‌یابد. بنابراین تعاملات اجتماعی به غلبه بر اصطکاک مربوط به شروع معاملات سهام کمک می‌کند. علاوه بر این، شدت تعامل اجتماعی بیشتر، حساسیت سرمایه‌گذارانی را که سهامی را خریداری می‌کنند، نسبت به تعداد خریدهای قبلی آن سهام از سوی همتایان خود، افزایش می‌دهد. این نشان می‌دهد که تعاملات اجتماعی، سرمایه‌گذاران را در معرض ایده‌های سرمایه‌گذاری قرار می‌دهد که ممکن است برای آنها جدید باشد.
در این مقاله چندین مفهوم مرتبط وجود دارد که این پژوهشگران آنها را نیز آزمایش می‌کنند. یکی از این مفاهیم، مدل HHW است. طبق این مدل، انتقال اجتماعی، سرمایه‌گذاران را به سمت سهام با نوسان و با چولگی بالا جذب می‌کند. به عبارت دیگر، سرمایه‌گذاران جذب سهام ریسکی‌تر می‌شوند. مطابق با این مفهوم، یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد که تاثیر SII بر حساسیت خریدهای سرمایه‌گذاران برای سهم‌های پرریسک‌تر (آنهایی که سطوح نوسان و چولگی بالاتری دارند)، قوی‌تر است. در مدل HHW، جذب چنین سهامی از انتقال اجتماعی ایده‌های سرمایه‌گذاری ناشی می‌شود؛ حتی زمانی که سرمایه‌گذاران هیچ ترجیحی برای ویژگی‌های نوسان یا چولگی ندارند نیز این موضوع رخ می‌دهد.
در ادامه مقاله، این پژوهشگران به بررسی ویژگی‌های جمعیتی که بر انتقال اجتماعی تاثیر می‌گذارند، می‌پردازند. آنها نشان می‌دهند که اثرات انتقال اجتماعی در جوامعی با وضعیت اجتماعی، اقتصادی بهتر قوی‌تر است. این موضوع، احتمالاً به این دلیل است که افراد ثروتمند بیشتر درگیر سرمایه‌گذاری در سهام هستند و گفت‌وگوهای معمولی در مورد آن دارند. این پژوهشگران همچنین نشان می‌دهند که در جوامع همگن‌تر، انتقال اجتماعی نیز بیشتر است. افراد عموماً تمایل به ایجاد ارتباطات اجتماعی با کسانی که شبیه خود می‌دانند دارند که به آن هموفیلی هم گفته می‌شود. در جوامعی که افراد به یکدیگر شبیه‌ترند، ارتباطات شخصی قوی‌تری ایجاد می‌کنند و شواهد گسترده‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد افراد به کسانی که در ابعاد مختلف شبیه خودشان هستند، اعتماد بیشتری دارند. مطابق با این فرضیه‌ها، انتقال اجتماعی خرید سهام در مناطقی با همگنی بیشتر در سن، ثروت، درآمد و وابستگی مذهبی قوی‌تر است. البته این موضوع یک اثر منفی نیز می‌تواند داشته باشد. مردمی که تمایل دارند تنها با افرادی که دیدگاه‌های مشابهی دارند، معاشرت کنند، یک اتاق پژواک ایجاد می‌کنند که می‌تواند به قطبی شدن نظرات منجر شود. سرمایه‌گذارانی که قبلاً سهامی را خریده‌اند، احتمال بیشتری دارد که در مورد این سهام با دیگران بحث کنند، آنگاه اثر اتاق پژواک می‌تواند خرید بیشتر را تقویت کند. مطابق با این، نتایج این مقاله نشان می‌دهد سرمایه‌گذارانی که قبلاً سهام خاصی داشتند، خرید خود را افزایش می‌دهند و آن را برای مدت طولانی‌تری نگه می‌دارند. نویسندگان این مقاله، این موضوع را تغییر افراطی در سرمایه‌گذاری می‌نامند. این پژوهشگران توضیح می‌دهند که سرمایه‌گذارانی که صاحب سهام هستند، اطلاعات دریافتی از دیگران را به عنوان تاییدی درک می‌کنند که باعث تقویت ایمان سرمایه‌گذار به سهام می‌شود. در واقع، برای برخی از افراد، هدف از گفت‌وگو ممکن است اعتبار اجتماعی یک تصمیم باشد. علاوه بر این، مطابق با اتاق‌های پژواک، مشخص می‌شود که حساسیت خرید سهام اضافی به تعامل اجتماعی در مناطق همگن بیشتر است. این نشان می‌دهد که در زمینه معاملات سهام، جوامع همگن‌تر تمایل به تقویت اجتماعی ایده‌ها و رفتارهای موجود دارند.
این پژوهشگران همچنین تست‌های توصیفی را در مورد سایر تعدیل‌کننده‌های احتمالی شدت انتقال اجتماعی انجام می‌دهند و در نهایت شواهدی پیدا می‌کنند که نشان می‌دهد خلق‌وخوی مثبت و اعتمادبه‌نفس بالا ممکن است با انتقال اجتماعی در خرید سهام ارتباط مستقیم داشته باشد و باعث افزایش آن شود.
در نهایت، نویسندگان این مقاله تاثیر شدت تعامل اجتماعی را بر نتایج سهام به جای سطح فردی آزمایش می‌کنند. آنها معیار SII در سطح منطقه‌ای را با معیار سطح ملی جایگزین می‌کنند که به عنوان مجموع تعداد بازی‌های فوتبال در همه مناطق کشور است. آنها همچنین میزان خرید سهام گذشته را در تمام مناطق جمع‌آوری می‌کنند. در نهایت یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد که حجم معاملات یک سهام با تعداد کل خریدهای گذشته آن سهام افزایش می‌یابد و این حساسیت با شدت تعامل اجتماعی افزایش می‌یابد. آنها همچنین آزمایش می‌کنند که آیا شدت تعامل اجتماعی به پیش‌بینی بازده سهام فردی کمک می‌کند یا خیر. اما هیچ اثری را پیدا نمی‌کنند.
پرده پایانی
این مطالعه با استفاده از تعداد بازی‌های فوتبال به عنوان معیار شدت تعامل اجتماعی، تاثیر تعاملات اجتماعی را بر رفتار سرمایه‌گذاران و نتایج بازار بررسی می‌کند. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد که تعاملات اجتماعی بر خرید سهام سرمایه‌گذاران، به ویژه در سهام پرریسک، تاثیر می‌گذارد. شدت فزاینده تعاملات اجتماعی باعث می‌شود سهامداران موجود، خریدهای خود را افزایش دهند و سهام را برای مدت طولانی‌تری نگه دارند. این امر به ویژه در مناطق همگن از نظر جمعیتی صدق می‌کند. تعاملات اجتماعی همچنین حجم معاملات و ریسک پورتفوی را افزایش می‌دهد. در سطح سهام، افزایش تعامل اجتماعی باعث افزایش حجم معاملات و افزایش درصد مالکیت خرده‌فروشی می‌شود. این یافته‌ها نشان می‌دهد که سوگیری‌ها در انتقال اجتماعی ایده‌های سرمایه‌گذاری، تاثیرات سیستماتیکی بر رفتار سرمایه‌گذار و نتایج بازار دارند. حامد وحیدی