راهنمای کاشت و پرورش ریواس

معرفی گیاه ریواس

ریواس سبزی فصل سرد و گیاهی چند ساله است که در برابر سرمای سخت زمستان و خشکی تابستان مقاوم است. پس از یک فصل رشد، قسمت یقه به خواب (دورمانسی) می رود. به منظور شکستن خواب جوانه ها و تحریک رشد گیاه به درجه حرارت کمتر از 4 درجه ی سانتی گراد نیاز است و برای بدست آوردن رشد رویشی مناسب، میانگین درجه حرارت تابستانی کمتر از 21 درجه سانتیگراد ضروری است، به همین دلیل این گیاه در مناطق سردسیر و کوهستانی پرورش می یابد و نمی تواند در مناطق گرمسیری رشد مناسبی داشته باشد هرچند که استثناهایی در این زمینه وجود دارد.

در این گونه مناطق، ریواس به عنوان سبزی یک ساله پرورش می یابد در حالی که در مناطق مساعدتر برای رشد گیاه به مدت 8 تا 15 سال در زمین باقی میمانده در مناطق نامساعد تولید محصول کافی نبوده و دمبرگ های باریک و بی رنگی را به وجود خواهد آورد. این گیاه در روزهای گرم خیلی زود پژمرده می شود. همزمان با افزایش دما، رشد قسمت های هوایی کم شده و رشد آنها تحت تاثیر درجه حرارت قرار می گیرد و حتی اگر درجه حرارات محیط خیلی بالا رود، حالت خواب ظاهر می شود. وقتی که در پایان تابستان حرارت محیط کاهش می یابد، گیاه رشد رویشی خود را از سر می گیرد.

روش پرورش ریواس

ریواس از سبزیهای فصل خنک است و دماهای پائین را تحمل میکند. برگها در دمای پائین صورتی و یا قرمز و در دماهای بالا بیش از 30 درجه سانتیگراد سبز تیره است. ریواس در مناطق پر باران عملکرد بیشتری را دارد. در خاکهای سبک و حاصلخیز بهتر رشد می کند. خاک ریواس نیاز به پتاسیم زیادی دارد.

در ایران، ریواس بصورت خود رو در مناطق کوهستانی و بعضی از دشت های خشک روئیده و در برخی مناطق نسبت به پرورش آن اقدام می شود، اما در بعضی از کشورهای اروپایی و آمریکا نسبت به کاشت آن در شرایط کنترل شده اقدام شده است و رقم های مختلفی از ریواس در دسترس تولید کنندگان قرار دارد. در منطقه ی نیشابور کوهپایه نشینان؛ نسبت به پرورش ریواس خود رو اقدام مینمایند، قسمت قابل برداشت آن از روی یقه ریزو مهای گوشتی و جوانه های سطحی آن منشاء می گیرد و همان دمبرگ های سفید و گیاه می باشد.

نوع خاک مورد نیاز برای رشد گیاه ریواس

ریواس، خاک های زیادی را تحمل می کند و به بیشتر خاک ها مقاوم است اما در خاک های حاصلخیز و خوب زهکشی شده ای که ماده ی آلی زیادی دارند به بهترین وجه رشد می کند. برای زراعت ریواس وجود سطحی عاری از علف های هرز ضروری است. چون که هیچ نوع علف کشی برای استفاده درکنار ریواس ثبت نشده است.

حوزه ی کوچکی از علف های هرز چند ساله می تواند به سرعت خطیری توسعه یابند. برای جلوگیری از این کار همه ی علف های هرز چند ساله باید سال قبل از کاشت از بین بروند . کیفیت محصول برداشت شده ؛ به مقدار کود و حفاظت و نگهداری از گیاه مرتبط است. مقدار کود مصرفی بر اساس آزمایشات خاک برای مناطق مختلف تعیین می شود. کودهای دامی منبع ارزشمندی از مواد هوموس که به حفظ زطوبت و ثبات ساختمان خاک کمک میکنند و در ضمن مواد غذایی را به مرور زمان در اختیار گیاه قرار می دهند.

کشتزارها باید در بهار و بعد از قلمه زنی کشت شوند، خاک برداری دستی همچنین ممکن است ضروری باشد. ریواس نسبتاً مقاوم به حشرات و بیماریها می باشد.

اصلاح خاک برای کاشت ریواس

ریواس نسبتاً به اسیدیته ی خاک مقاوم است ولی، در خاک نسبتا اسیدی بهتر عمل می کند. ریواس به کود شیمیایی واکنش خوبی نشان می دهد. کیفیت محصول برداشت شده، تا حد زیادی به مراقبت و کوددهی دارد. کشت تجاری نیازمند حدود 1500 پوند هز 10 10 اختصاص بدهند که بصورت -10- کاشت می باشد. باغبانان باید هر بهار، برای هر گیاه، یک خانگی، فنجان کود شیمیایی 10 مدور، دور هر گیاه، زمانی که رشد شروع شد، بکار برده شوند. هر ساله، هر چند دفعه که لازم شد

علف های هرز را از بین ببرید، کوددهی نمائید وبه صورت سطحی کشت شود. از کود تازه نباید استفاده شود زیرا موجب سوخته شدن ریواس های ترد و نازک می شود.

نحوه تکثیر ریواس

این گیاه توسط دو روش غیر جنسی و بذر تکثیر می شود ولی چون گیاهان حاصل از بذر کاملاً متفاوت از گیاهان والدینی می باشند در واقع استفاده از گیاهانی که از جوان ههای روی ریزوم حاصل می شوند، روش اصلی تکثیر آن می باشد که این گیاهان در اطراف گیاه اصلی قرار دارند. در اوایل بهار گیاهان جدا شده از گیاه مادری به صورت شیاری کشت می شود. فاصله 60 سانتیمتر است.

کاشت ریواس و فاصله گذاری

ریشه های ریواس را در اوایل بهار بکارید. کشت بذر توصیه نمی شود چون خیلی طول می کشد تا گیاه استقرار یابد، و جوانه؛ رنگ و اندازه ی واقعی خود را نخواهد داشت . ریشه های ریواس را در فواصل 24 تا 28 اینچی؛ به طور مجزا؛در ردیف های 3 تا 4 پایی مجزا به جهت کشت تجاری قرار دهید. این فواصل در ردیف ها ؛ می توانند تا 36 اینچ؛ برای گیاهان و ردیف های مربوط به باغهای کوچکتر ( غیر تجاری ) کاهش یابند خیلی کمتر از این؛ به طور خیلی جدی باعث کاهش محصول و افزایش احتمال گسترش بیماری می شود. . گودال باید برای طوقه؛ خیلی بزرگ حفر شود، و با کود آلی همراه باشد

فورسینگ ریواس در زمستان

الف) : فورسینگ کردن ریواس در درون خانه

ریواس ها می توانند در تمام طول سال پرورش یابند .در طی زمستان و بهار زود رس شما می توانید ساقه های حساس ریواس را با استفاده از عمل فورسینگ در خارج از فصل رویش نیز پرورش دهید. عمل فورسینگ با افزایش قطر ریشه ها موفقیت بیشتری می یابد

ب)فورسینگ کردن ریواس ( مرحله به مر حله ):

1) ما با یک ریزوم کوچک ریواس شروع می کنیم . در آن صورت؛ این قطعه کوچکی از یک گیاه استقرار یافته است . پس ما بخشی از ریزوم یا ریشه گیاه را برش می دهیم. این ریزوم در یک گلدانی با خاک برگ پوشش داده می شود تا 3 هفته قرار می گیرد .ریواس از محل گره ها رشد انجام گیرد . سپس این ریزوم کاشته شده در فضای آزاد خنک به مدت 4 باید در دمای زیر صفر نگداری شود. گیاه ریواسی که بعد از 2 هفته مشاهده می شود و در فضای بسته آماده عمل فورسینگ می شود.

2) در ابتدای کار ریواس به آرامی رشد خواهد کرد در حالی که در این مرحله ریشه های جدیدی بوجود می آیند . این گیاهان همان گیاهان مرحله قبل هستند اما 6 هفته دیرتر ، ( یعنی بعد از حدود 8 هفته آماده فورسینگ می شوند.) به وجود می آیند.

3) بعد از گذشت 8 هفته ، رشد ریواس سریعتر می شود . از این گیاهان بیش از 3 شاخه رشد میکند که طولشان به 22 اینچ می رسد . شما باید همه این ساقه ها را برداشت کرده و توسط گلدان به فضای آزاد انتقال دهید تا برای زمستان باقی بمانند. این گیاهان می توانند در باغ کاشته شوند تا در بهار سال بعد دوباره رشد کنند.

تکثیر ریواس از طریق بذر

گیاهان ریواس ممکن است از طریق بذر نیز بوجود آیند . این گیاهان بوجود آمده از طریق بذر ، بعد از حدود 2 سال آماده برداشت میشوند. کاشت در آب وهوای مناسب می تواند در یک فصل رویشی نتایج رضایت بخشی را حاصل گرداند. همچنین ازدیاد از طریق بذر توصیه نمی شود چون نشاهای ریواس صفات گیاهان مادری را کسب نمی کنند. بهترین راه ازدیاد ریواس، کاشت قطعات بدست آمده از شکستن طوقه گیاه می باشد.

پرورش ریواس از طریق بذر ( مرحله به مرحله ) :

بذور ریواس اغلب در پارچه های کاغذی مانند پیچیده می شوند. این بذور قبل از این که کاشته شوند باید در داخل آب قرار گیرد. کاشت این بذور در آمیخته های خاکی مناسب انجام می شود. بذرهای ریواس به صورت تجاری در آمیخته های متداول و به صورت 2 بذر در هر گلدان کاشته می شوند . این بذور به خاطر آسان بودن عمل انتقال در گلدان های حاوی پیت کاشته می شوند و سپس در جلوی یک پنجره آفتابگیر قرار داده می شوند.

اگر دمای هوا کمتر از 70 درجه فارنهایت باشد ، کابل های گرمایی می توانند سرعت جوانه زنی راتسریع بخشند. بذور ریواس سریعاً جوانه می زنند و بعد از 10 روز از زمان کاشت ، نشاهای کوچکی ظاهر میشوند . در این هنگام به غیر از یک نشاء بقیه نشاء ها را حذف می کنیم . اگربخواهید که ریواس ها به صورت چند ساله رشد کنند باید بذور ، زودتر یعنی در پاییز سال قبل کاشته شوند. بنابراین این گیاهان درفضای آزاد ، زودتر از آوریل نیز می توانند کاشته شوند. چناچه آب و هوا در شب شوند. نشاءهای ریواس به فضای آزاد انتقال می یابند .

ما می توانیم F در روز و نزدیک 32 F گرم تر شوند ( یعنی 45 آنها را در آمیخته ای با 50 % خاک باغچه بکاریم . نشاء ها باید ازنور مستقیم آفتاب محافظت شوند. عمل مقاوم سازی باید روی نشاء ها انجام گیرد تا به تدریج بتوانند در معرض نور آفتاب قرار گیرند. ما این عمل را با سایبان های کوچک کاغذی انجام می دهیم . این عمل حدود یک هفته ، یعنی تا زمانی که به اندازه کافی بزرگ شوند ادامه می یابد . این گیاهان ، همان بذوری هستند که 60 روز پیش کاشته شده بودند این نشاء ها سرانجام به گیاهان کامل ریواس تبدیل می شوند .

شرایط آب و هوایی برای رشد ریواس

ریواس از سبزیهای فصل خنک است و دماهای پائین را تحمل می کند. برگها در دمای پائین صورتی و یا قرمز و در دماها ی بالا بیش از 30 درجه سانتیگراد سبز تیره می باشد. ریواس در مناطق پر باران عملکرد بیشتری را دارد. در خاکهای سبک و حاصلخیز بهتر رشد می کند. خاک ریواس نیاز به پتاسیم زیادی دارد .

مراقبتهای زمان داشت ریواس

ریواس به حفاظت خوب و آبیاری واکنش نشان میدهد. حذف ساقههای گل دهنده ضروری به نظر می رسد. در طی اولین سال کاشت نباید اقدام به برداشت محصول نمود چون مواد غذایی ساخته شده توسط برگ برای تغذیه ی ریشه و در سال آینده ضروری است. ریواس برای رشد مناسب به نورکافی نیازمند است، اما برای تهیه ی محصول بایستی از رسیدن نور به دمبرگ گیاه جلوگیری کرد. این کار به رو شهای مختلفی انجام میشود.

در بعضی مناطق پرورش ریواس؛ با گسترانیدن پلاستیک های سیاه بر روی بوته ها از برخورد نور به گیاه جلوگیری م یشود اما خاکدهی پای بوته ها قبل از آغاز رشد یا در اولین مراحل رشد گیاه متداول تر است. معمولا در اواخر زمستان و یا اوایل بهار، اقدام به خاک دهی پای بوته ها می نمایند. ساقه های گل دهنده در زمان بلوغ طبیعی گیاه ظاهر می شوند. گل دهی باعث می شود تا مواد ذخیره ای موجود در برگ ها و سایر اندا مهای گیاه به ساق ههای گل دهنده منتقل گردد در حالی که برای پرورش مناسب ریواس، بایستی این مواد در ریش هها ذخیره شوند تا صرف رشد مجدد در سال آینده گردد. بنابراین ضروری است تا در طی دور هی رشد نسبت به حذف آنها اقدام شود.

اگر علف های هرز توسط ادوات مکانیکی حذف می گردند باید عمق کاشت ریزوم را در نظر گرفت و از ایجاد صدمه به آن اجتناب نمود. کود دهی :کود دهی در طی فصل رشد صورت می گیرد. حذف گلها:حذف غنچه و گل به محض ظهور ساقه گل دهنده صورت م یگیرد و اینکار باعث می شود که در سالهای بعد رشد رویشی و دمبرگها با شدت بیشتری ادامه یابد چون گلدهی و تولید بذر ، گیاه را ضعیف می سازد .

آفات و بیماریهای ریواس

• 
  زنگ ریواس
• 
  کرم ریشه ریواس
• 
  بیماریهای ویروسی که توسط ریزوم منتقل می شوند .

برداشت ریواس

پس از خاکدهی بر روی بوت ههای ریواس؛ گیاه با استفاده از ذخیره ی غذایی موجود در اندام زیرزمینی رشد می کند. به دلیل دریافت نکردن نور؛دمبرگ ها طویل شده و ضمنا به رنگ سفید یا سفید مایل به زرد در می آیند. در زمان برداشت؛ با کمک چاقوی مخصوص؛ریواس را از روی یقه بریده و بلافاصله به بازار عرضه می کنند.

در مناطق پرورش ریواس؛ پس از پایان فصل برداشت؛ با مراجعه به رویشگاه ها بوته هایی را که در سال قبل مورد بهره برداری قرار نگرفته اند را شناسایی و اگر از رشد کافی برخوردار باشند با گذاشتن سنگ بر روی برگهای آن؛ بوته را علامت گذاری می کنند تا در سال های آینده برای برداشت محصول؛ خاک دهی گردد.

سرمازده شدن گیاه ریواس موجب تشکیل کریستال های اسید اگزالیک در برگ ها و سپس حرکت آنها به دمبرگ می شود، بنابراین مصرف غذایی ریواس سرمازده احتمال بروز برخی مشکلات ناشی از مسمومیت های اگزالیکی را افزایش می دهد . بنابراین بهتر است که از مصرف ریواس سرمازده خودداری شود. برداشت ریواس از سال دوم کشت شروع می شود. علامت رسیدن محصول با بزرگ شدن پهنک برگ همراه است . ریواس برای مصرف تازه؛ هر هفته برداشت می شود.

روش سنتی بهره برداری از ریواس

بهره برداری ریواس معمولاً کاری سخت واز ابتدا تا انتهای آن یکسال طول م یکشد. جهت سهولت کار و تولید بیشتر معمولاً بهره برداری توسط گروههای 3 و 4 نفره انجام م یشود هر گروه دارای 3 تا 4 منطقه مشخص است وبا تناوب سه ساله یعنی هر سال در یک منطقه بهره برداری انجام می شود.که با توجه به بررسی انجام شده مراحل پرورش و بهره برداری سنتی آن در منطقه کوهسرخ به شرح ذیل می باشد.

1- انتخاب رویشگاه و نشانه گذاری: در مرحله اول بهره برداران محلی با توجه به تجربیات وشناخت خود از منطقه, رویشگاههای با تراکم مناسب و ریواس خوش طعم یا شیرین را انتخاب م یکنند. بعد در رویشگاههای انتخاب شده با قرار دادن سنگ بر روی برگ ریواسهای قوی و محصول ده, محل بوته ها را برای بهره برداری سال بعد علامتگذاری می کنند.این کار معمولاًدر اردیبهشت وخرداد انجام می شود.

2- خاک ریزی: در این مرحله که زمان آن بهمن واسفند یا فروردین سال جدیداست بهره برداران با توجه به بقایای برگ بوته های نشانه گذاری شده قبلی با استفاده از کلنگ خاک اطراف بوته را کنده و با اطمینان از زنده بودن گیاه با قرار دادن چند ردیف سنگ در اطراف جوانه گیاه تنورچه ای به شعاع 30 تا 40 سانتیمتر وارتفاع 40 تا 50 سانتیمترایجاد کرده و داخل آن را از ماسه یا خاک نرم موجود پر م یکنند.

3- قطع وبهره برداری: ریواس جهت رسیدن به نور از داخل ماسه وخاک ریخته شده عبور کرده و به همین دلیل دمبرگ گیاه طویل می گردد. موقع بهره برداری و قطع ریواس زمانی است که قسمتی از برگ ریواس از داخل خاک نمایان شود در این زمان بایستی هر چه سریعتر ریواس قطع گردد زیرا رشد برگ از کیفیت آن میکاهد. جهت قطع ریواس معمولاً سنگ چین را از یک طرف خراب کرده و از بالای گره ریشه آن را قطع می کنند، به طوری که به ریشه گیاه لطم های وارد نشود. به دلیل پرورش ریواس در مناطق کوهستانی مرتفع ریواس جمع آوری شده به وسیله کیس ههای گونی و الاغ به محل جاده منتقل و از آنجا به مراکز فروش(صبح زود) حمل می شود. قطع وجمع آوری ریواس معمولاً از اردیبهشت شروع وبسته به شرایط آب وهوایی تا اواخر خرداد طول می کشد.

در این بررسی مشخص شد که روش مرسوم بهره برداری از ریواس بدون آسیب برای ریواس نیست، ولی با رعایت نکات زیر عوارض منفی آن کاهش م ییابد. بهره برداری مستمر آن می تواند به عنوان یکی از راههای ایجاد اشتغال و درآمد در جهت توسعه پایدار منطقه مد نظر قرار گیرد.

4- بهره برداری بایستی با دوره تناوب چند ساله صورت گیرد تا گیاهان مورد بهره برداری بتوانند دوباره تقویت شوند و به حالت معمولی خود بر گردند. 2- در هنگام قطع دمبرگ یا همان ریواس بایستی این عمل از بالای بند رویش جوانه انجام شود، به طوری که به ریشه گیاه آسیبی وارد نگردد. 3- جهت جلوگیری از تخریب بایستی این نکات به افراد تازه وارد منتقل شود و بنابراین این امر نظارت وکنترل افراد با تجربه و کارشناسان منابع طبیعی را می طلبد.

میزان محصول ریواس

یک محصول تجاری خوب، 15 تن، و یک محصول استثنائی، حدود 18 تن می باشد. واریته های قرمز، معمولاً حدود 50 % گونه های سبز محصول می دهند؛ به هر حال، اگر محصول دوبار در یک سال برداشت شود، کل محصولات حدود 50 % افزایش خواهد یافت. ریواس نمی تواند به طور خیلی موفق، در نواحی جنوبی ایالات متحده کشت شود.

بیشتر بخوانید:

گل تکمه ای | راهنمای نگهداری و پرورش گل زینتی تکمه

راهنمای کامل کاشت و تکثیر گل شاه پسند

روش کاشت و پرورش گل رعنا