چگونه گیاه لیف بکاریم؟
گیاه لیف طبیعی یا لوفا ( به انگلیسی Luffa Sponge) یک گیاه معمولی نیست. گیاه لیف در خانواده خیار دسته بندی می شود و نسبت به دیگر گیاهان این خانواده دیرتر رشد می کند، حتی گاهی اوقات بذر به کندی جوانه می زند. گیاه لیف، گیاه مناطق گرمسیری است و در آب و هوای سرد به آهستگی رشد می کند. گیاه لیف به صورت بالارونده رشد می کند و در طول یک فصل رشد ارتفاع آن تا 10 متر یا بیشتر هم ممکن برسد. زمانی که میوه گیاه لیف سبز رنگ است قابل خوردن است و می توان آن را به صورت پخته (مثل پخت کدو) و هم به صورت خام مصرف کرد. در صورتی که بخواهند از گیاه برای ساخت اسفنج و لیف استفاده کنند، میوه را زمانی می چینند که رنگ آن زرد شود و قسمت های درونی آن فیبری شود. در این زمان دیگر نمی توان از میوه استفاده های خوراکی کرد.
شرایط محیطی مورد نیاز رشد گیاه لیف
آبیاری: گیاه لیف به کم آبی کمی مقاوم است البته این به معنی خشکی دادن به این گیاه نیست . با آبیاری منظم و مرتب گلدهی و میوه دهی این گیاه افزایش می یابد اما می بایست مراقب عدم خیس بودن همیشگی خاک پای گیاه بود . این مسئله و خشک نشدن سطح خاک موجب زردی برگها، ریزش گلها و حتی پوسیدن ساقه های اصلی گیاه و از بین رفتن گیاه می شود بنابراین زمانی گیاه را آبیاری کنید که سطح خاک نسبتا خشک شده باشد .
نور: گیاهان لیف برای گلدهی و رشد مناسب به مکانی به نور کافی حداقل حدود 8-6 ساعت نور مستقیم نیاز دارند . نور کم موجب ریزش گلها و یا عدم میوه دهی گیاه می شود و احتمال شیوع بیماری های قارچی افزایش می یابد . همچنین برگهای گیاه بخصوص برگهای پایین خواهند ریخت . نور شدید برای این گیاه معمولا مشکلی را ایجاد نمی کند مگر اینکه همراه با خشکی کشیدن بیش از اندازه گیاه باشد که در چنین شرایطی موجب ریزش گلها و عدم رشد مناسب میوه ها می شود و گیاه به تدریج خشک می شود .
دما: این گیاه به سرما حساس است و به طور کل به 200-150 روز هوای گرم نیاز دارد تا گل و میوه بدهد. همچنین اصولا برای جوانه زنی بذر نیاز به گرمای خاک در حد 21 درجه دارد و در طی فصل رشد نیز به دمای بالای 25 نیاز دارد . مثلا برای تشکیل میوه دمای 29-26 درجه دمای مناسبی محسوب می شود. در صورت افزایش دما تا حدود 34 درجه مشکل خاصی برای گیاه پیش نمی اید اما اگر همراه با عدم ابیاری مناسب باشد ریزش گلها و میوه ها آغاز می شود .
خاک: خاک بخصوص اگر در گلدان کشت شوند می بایست زهکش خوبی داشته باشد . توجه کنید که این گیاه را می توان در گلدانهایی که حدود 20 لیتر حجم دارند نیز کشت کرد و از مخلوط خاکی همانند خاک معمولی +خاک برگ+10٪ شن با اندازه ذرات حدود 2 میلیمتر استفاه کرد تا خاک زهکش خوب داشته باشد . خروج زه آب از منافذ کف گلدان بسیار مهم است . اگر قصد کاشتن چند گیاه را در کنار هم دارید می بایست فاصله حداقل یک متر و به شکل مناسب دو متر بین هر دو گیاه رعایت کنید . برای میوه دهی بهتر این گیاهان می توان از کودهایی که حاوی مقادیر بالاتر فسفر و پتاسیم نسبت به نیتروژن هستند استفاه کرد البته این به معنی عدم گلدهی و میوه دهی این گیاهان در خاکهای فقیر تر نیست اما با کاربرد این نوع از کودها میوه دهی این گیاهان بیشتر می شود.
روش های کاشت گیاه لیف
قدم اول برای کاشت گیاه لیف، انتخاب بذر خوب و سالم است. دانه بالغ خوب معمولا رنگ تیره دارد و سفت است ولی دانه نارس کم رنگ و نرم است. دانه گیاه لیف شبیه دانه هندوانه است. بهترین دانه های گیاه لیف را در پاییز از گیاه برداشت کنید و آن ها را برای سال بعدی کاشت ذخیره کنید. در مناطق گرم می توان دانه گیاه لیف را مستقیما در زمین کاشت. عمق کاشت بذر را 3 یا 4 سانتی متر در نظر می گیرند و در هر گودال 2 یا 3 بذر قرار می دهند. خاک باید زهکشی خوبی داشته باشد. فضای کشت بین دانه ها باید 1 متر باشد، البته در نظر گرفتن فضای کشت به اندازه 2 متر بهتر است.
درجه حرارت خاک برای جوانه زدن باید 21 درجه سانتی گراد یا گرم تر باشد. برای جوانه زنی بهتر، می توان دانه ها را قبل از کاشت به مدت 5 ساعت در آب خیساند. با شروع کاشت بذر در گلدان جوانه زنی بهتر انجام می شود و شروع رشد گیاه زودتر از فصل رشد انجام می شود.
در مناطقی که آب و هوا سرد است، باید دانه ها را یک ماه قبل از پایان سرما ابتدا در خانه در گلدان کاشت و زمانی که درجه حرارت خاک خارج از خانه به 25 درجه سانتی گراد یا بیشتر رسید، نهال ها را به خارج از خانه منتقل کرد. دمای مناسب برای رشد گیاه لیف 25 تا 29 درجه سانتی گراد است.
بعد از گرده افشانی، گل دهی در بوته گیاه لیف رخ می دهد که قبل از تشکیل گل یک غلاف تشکیل می شود. زنبورها به سمت گل های زرد لیف جذب می شوند و عمل گرده افشانی را انجام می دهند. شکوفه ها می افتند و در پایه گل هایی که عمل گرده افشانی در آن ها انجام شده است میوه شکل می گیرد.
میوه لیف زرد رنگ اسفنجی در اواخز پاییز بالغ می شود. میوه در این حالت سبک وزن با پوستی به رنگ قهوه ای است. اگر میوه کاملا بالغ شده باشد پوست آن هم می افتد.
گیاه لیف ریشه های بزرگی تولید می کند و باید در گلدان هایی که به اندازه کافی بزرگ هستند، با توجه به زمانی که قرار است در گلدان بمانند کاشته شوند. در هر گلدان باید 2 یا 3 دانه در عمق 1 تا 2 سانتی متری کاشته شوند (با توجه به اندازه دانه، دانه های بزرگتر عمیق تر کاشته می شوند). سرعت جوانه زنی و رشد بستگی به درجه حرارت خاک دارد. خاک را باید مرطوب نگه داشت ولی نباید آن را خیس کرد. زمان جوانه زنی با توجه به شرایط متفاوت است. این زمان ممکن است 7 تا 14 روز طول بکشد. در صورتی که دانه ها خوب و سالم باشند و شرایط مساعد باشد جوانه زنی در 4 یا 5 روز صورت می گیرد.
کوددهی گیاه لیف
استفاده از کودهای حاوی نیتروژن، نهال را سبز نگه می دارد. زمانی که دانه ها جوانه زدنند و مقداری بزرگ شدند باید آن ها را در محل کاشت تنک کرد. قوی ترین نهال را باید انتخاب کرد. باید مقدار زیادی نور خورشید برای گیاه لیف فراهم کرد و نباید اجازه داد خاک بیش از حد خشک شود. گیاه لیف حداقل به روزی 6 تا 8 ساعت نور خورشید برای رشد مطلوب نیاز دارد. گلدان های کوچک ممکن است هر روز به آب نیاز داشته باشند ولی نباید خاک را خیس کرد و فقط باید آن را مرطوب نگه داشت.
زمانی که بذر گیاه یک ماه زودتر در گلدان کاشته می شود باید از یک گلدان 10 سانتی متری استفاده کرد. اگر گیاه لوفا قرار است بیشتر از یک ماه در گلدان باشد باید از یک گلدان 13 تا 15 سانتی متری استفاده کرد. در ماه اول یک داربست کوچک نیاز است و یک میله یا یک چوب کافی است.
زمانی که نهال یک یا دو برگ حقیقی تشکیل داد قابل پیوند زدن است. ریشه در این زمان ممکن است 15 سانتی متر یا بلندتر باشد. صبر کنید تا خطر سرما کاملا رفع شود و خاک به اندازه کافی گرم باشد(25 درجه سانتی گراد) و سپس نهال ها را به زمین منتقل کنید. در صورت وجود سرما رشد گیاه لیف متوقف می شود.
خاک مورد نیاز گیاه لیف
گیاه لوفا خاک با زهکشی خوب را ترجیح می دهد، اما نسبتا طیف گسترده ای از خاک ها را تحمل می کند. اضافه کردن کمپوست ارگانیک قبل از کاشت می تواند به تغذیه ریشه کمک کند. در مرحله گیاهچه، گیاه به نیتروژن نیاز دارد و در مرحله گل دهی به پتاس و فسفر نیاز دارد. تا زمانی که گیاه به خارج از خانه منتقل نشده است بهتر است فقط از کود نیتروژن استفاده شود و وقتی به خارج از خانه منتقل شد از کودهای متعادل استفاده کرد. اگر گیاه کوچک پتاس و فسفر بیش از حد دریافت کند ممکن است گل دهی قبل از موعد انجام شود. در این صورت گیاه به جای شکل گرفتن بوته به صورت صحیح، انرژی خود را صرف شکل گیری غلاف می کند.
زمانی که گیاه شروع به بزرگ شدن می کند نیاز به داربست قوی دارد تا بتواند بدون مشکل به سمت بالا رشد کند. معمولا از حصارهای زنجیره ای محکم به عنوان داربست استفاده می شود. گیاه لیف ترجیح می دهد بلندتر شود و تا حدود 2 تا 3 متر رشد کند. طول گیاه لوفا ممکن است تا 10 متر هم برسد. گیاه لیف اگر در کنار دیوارهای ناهموار هم کاشته شود می تواند از آن هم بالا رود و از آن به عنوان داربست استفاده کند.
آفات و بیماریهای گیاه لیف
هنگامی که گیاهان کوچک اند، در معرض علف های هرز و آفات هستند، این مساله بسیار مهم است که گیاه را از علف های هرز حفظ کرد. علف های هرز ممکن است گیاه را از رشد باز دارند. حلزون ها ممکن است به گیاهان کوچک آسیب برسانند. پرنده ها ممکن است ساقه ها را قطع کنند و باران بیش از حد گیاهان را غرق در آب می کند. پلاستیک مالچ اطراف گیاه لیف کوچک، خاک را گرم نگه می دارد و علف های هرز را کاهش می دهد. مالچ بازده را در دراز مدت افزایش می دهد.
آفاتی همانند شته ، شپشک آردآلود و مگس سفید و بیماری هایی همانند سفیدک پودری ، سفیدک دروغین و لکه برگی های باکتریایی و یا قارچی از جمله بیماری های این گیاهان محسوب می شوند.
خواص- فواید گیاه لیف
-
گیاه لیف مسهل است -
برای بیماریهای پوست و آسم مفید است. -
از آن تونیک تلخ مقوی درست میکنند که مدّر است -
در موارد بزرگ شدن طحال کاربرد دارد -
دانه آن قی آور است. -
از مغز دانه آن در موارد اسهال خونی استفاده میشود -
از گل و جوانه ها و برگهای جوان آن به عنوان غذا و مانند سبزیخوردن استفاده میشود. -
میوه رسیده آن را خشک کرده و سوزانیده و خاکستر آن را به صورت گرد در موارد متعددی به عنوان دارو مصرف می کنند -
معتقدند که این خاکستر بادشکن است -
برای نرم کردن سینه مفید است -
خون را خنک می کند و ضدعفونی کننده است -
ضد کرم و ضد انگل و قاعده آور است -
جریان خون را تنظیم می کند -
ترشح شیر را افزایش می دهد -
ورمهای سرطانی، آبله، دندان درد و تب مخملک مصرف آن را تجویز می کنند. در خونریزی مثانه و در موارد بواسیر، افراط ترشح خون در عادت ماهیانه، یرقان، فتق
بیشتر بخوانید:
آشنایی با روش کاشت بادام درختی و نگهداری از آن
راهنمای کاشت درخت فلوس و خواص آن
روش های کاشت درخت پالونیا و کاربردهای آن
