رازهای شگفت انگیز درمورد دندان های مار

دندان های نیش مار چگونه است ؟

مارها دنیای پیچیده و مملو از ترس و هیجانی دارند. این حیوانات با تنوع زیستی خیره‌کننده‌شان همواره برای دانشمندان جای پرسش داشته‌اند، از ساختار بافت پوست بدنشان گرفته تا نحوه خزیدن روی سطوح مختلف. اکنون یکی از این معماها رمزگشایی شده است و آن چیزی نیست جز سرمنشا پیدایش و تکامل دندان‌های نیش مار.

داستان از این قرار است که گروهی از دانشمندان موفق به کشف چند سری دندان با قدمت حدود 200 میلیون سال شده‌اند که به عقیده آن ها مرتبط به نوعی حیوان از خانواده دایناسورها و کرکدیل‌هاست.

کشف این دندان‌ها موجب شده دانشمندان نظریه‌های جدیدی درخصوص چگونگی پیدایش دندان‌های نیش مار ارائه کنند.

شناسایی این دندان‌ها دانشمندان را بر آن داشته تا بیش از پیش بر این باور باشند که کانال‌های انتقال سمی که درون دندان‌های نیش مار وجود دارد از شیارهای موجود روی این دندان‌ها تکامل یافته‌اند.

نکته جالب توجه این است که دانشمندان عمده اطلاعات خود درباره خزنده‌ای همچون Uatchitodon را که در دوره ترازیک زمین‌شناسی زندگی می‌کرده است، صرفا با بررسی دندان‌های کشف شده آن به دست آورده‌اند.

این دندان‌ها شباهت زیادی به دندان‌های دایناسورها یا کرکدیل‌های غول‌پیکر دارند. در کشفیات اخیر دانشمندان تعدادی دندان به چشم می‌خورد که دو سری از آنها از همه جوان‌تر بوده و به حدود 220 میلیون سال پیش مربوط می‌شوند.

نکته حیرت‌انگیز این است که این دندان‌ها دارای برجستگی‌هایی هستند که شباهت بسیار زیادی به کانال‌های سمی دندان‌های نیش مار دارند. در این میان یک سری دندان قدیمی‌تر نیز دیده می‌شود که شیارهایی با عمق‌های مختلف دارند، اما خبری از کانال‌های سمی در آنها نیست.

اکنون دانشمندان به این یقین نسبی رسیده‌اند که دندان‌های نیش مار به طور کامل مستقل از دندان‌های گونه‌ای دایناسور موسوم به Uatchitodon تکامل یافته است.

با توجه به این کشفیات جدید، دانشمندان خود را در برابر دنیای جدیدی از اطلاعات می‌بینند که با قرار دادن جزء به جزء آنها در کنار هم می‌توانند پازل‌های متعدد مربوط به ارتباط احتمالی دایناسورها با کرکدیل‌ها و مارها را شناسایی کنند.

همواره در پس چنین یافته‌هایی، این پرسش هیجان‌انگیز مطرح می‌شود که آیا می‌توان گفت دایناسورها اجداد مارهای امروزی بوده‌اند ؟

سمی بودن دندان های نیش مار

زهر یا سم مار چیست ؟

زهر یا سم مار یک مایع معمولاً زرد رنگ بسیار خطرناک و سمی است که در غده های بزاقی خاصی در دهان مارهای سمی نگهداری می شود. صدها گونه مار سمی در جهان یافت می شود که برای تضعیف و فلج کردن طعمه به زهر خود متکی هستند.

زهر از ترکیب انواعی از پروتئین ها، آنزیم ها و دیگر مواد مولکولی ساخته شده است. این ترکیبات زهرآگین و سمی باعث تخریب سلول ها، اختلال در سیگنال های عصبی یا هر دو می شوند.

مارها از زهر خود با احتیاط فراوان استفاده می کنند که برای ناتوان کردن طعمه یا دفاع از خود در برابر شکارچیان به بدن آن ها تزریق می شود. زهر مار با تخریب و تجزیه سلول ها و بافت های زنده بدن قربانی می تواند باعث فلج شدن، خونریزی داخلی و حتی مرگ شود.

برای این که زهر مار اثر کند باید به بافت های خاص تزریق شده یا وارد جریان خون شود. در حالی که زهر مار بسیار سمی و مرگبار است، محققان از ترکیبات آن برای تولید داروها برای درمان بیماری های انسانی استفاده می کنند.

زهر یا سم مار ترشحات مایعی است که توسط غدد بزاقی خاص مار سمی تولید می شود. مارها از این زهر برای ناتوان ساختن طعمه و کمک به انجام فرآیند هضم غذا استفاده می کنند.

ترکیب اصلی زهر مار از پروتئین تشکیل شده است. همچنین این ماده سمی حاوی آنزیم هایی است که واکنش های شیمیایی را تسریع می بخشند که به نوبه خود پیوندهای شیمیایی بین مولکول های بزرگ را می شکنند. این آنزیم ها در هضم کربوهیدرات ها، پروتئین ها، فسفولیپیدها و نوکلئوتیدهای بدن طعمه موثرند.

آنزیم های سمی همچنین در کاهش فشار خون، تخریب گلبول های قرمز خون و جلوگیری از کنترل ماهیچه ها بسیار قوی عمل می کنند. یکی دیگر از ترکیبات زهر مار، زهر پلیپپتید است.

پلی پپتیدها رشته هایی از اسیدهای آمینه هستند که از ۵۰ یا تعداد کمتری اسیدهای آمینه تشکیل شده اند. پلی پپتیدها باعث اختلال در کارکرد سلول ها می شوند که مرگ سلول را در پی دارد. برخی از ترکیبات توکسین های موجود در زهر در تمامی مارهای سمی یافت می شوند در حالی که دیگر ترکیبات تنها در زهر مارهای خاصی وجود دارند.

نیش مار چه خطری دارد ؟

دانستنی های جالب درمورد مارها

• 
  مارها سالانه موجب مرگ ۱۰۰ هزار نفر می‌شوند.
• 
  مارها می‌توانند ۲ سر باشند و سرغذا با یکدیگر دعوا کنند.
• 
  سم مارهای Boomslang باعث می‌شود که فرد از تمام منافذ بدنش خونریزی کند.
• 
  مارها می‌توانند دهانشان را ۱۵۰ درجه باز کنند.
• 
  میزان کشندگی نیش مار مامبای سیاه ۱۰۰٪ است.
• 
  Titanoboa ماری است که ۶ میلیون سال پیش می‌زیسته و بزرگ‌ترین، بلندترین و سنگین‌ترین ماری است که تابحال کشف شده‌است.
• 
  یک قطره از سم مار black sea می‌تواند ۳ انسان بزرگسال را بکشد.
• 
  مارها فک‌های انعطاف پذیری دارند که به آنها اجازه می‌دهد شکارهایی خیلی بزرگ‌تر از دهانشان را هم بخورند.
• 
  مارها پلک ندارند.
• 
  مارها از زبان‌ شان برای بوییدن استفاده می‌کنند.
• 
  مارها نمی‌توانند چشم‌شان را ببندند، نمی‌توانند پلک بزنند و باید با چشم‌های باز بخوابند.
• 
  مارها در تمام قاره‌ها بجز قطب جنوب وجود دارند.
• 
  مارها می‌توانند نزدیک‌شدن دیگر حیوانات را با لرزش‌های خفیف در هوا و روی زمین متوجه شوند.
• 
  بعضی از مارها می‌توانند تا ۲ سال بدون هیچ غذایی دوام بیاورند.
• 
  تمام مارها گوشتخوار هستند.
• 
  مارها نسبت به سم خودشان یا خویشاوندان نزدیک‌شان معمولا مقاوم‌اند اما به سم دیگر مارها نه.
• 
  سر بریده شدهٔ یک مار حتی ساعت‌ها پس از مرگ هم می‌تواند نیش بزند. این نوع نیش‌ها اغلب حاوی مقادیر زیادی از زهر می‌باشند.
• 
  از حدود ۷۲۵ گونه مار سمی در دنیا، ۲۵۰ تای آن می‌توانند فقط با یک نیش انسان را بکشند.
• 
  جد مارها یک خزندهٔ ۴ پا بوده که ۱۰۰ میلیون سال پیش می‌زیسته است. بعضی مارها مثل پیتون و بوآ هنوز هم بقایایی از پاهای پشتی جدشان را در اسکلتشان دارند.
• 
  هرچه بدن یک مار گرم‌تر باشد، سریع‌تر می‌تواند شکارش را هضم کند. معمولا ۳ تا ۵ روز طول می‌کشد تا یک مار غذایش را هضم کند. برای مارهای خیلی بزرگ مثل آناکوندا، عمل هضم می‌تواند هفته‌ها به طول بینجامد.
• 
  برای جلوگیری از شکار شدن، مارها هرجا که بخواهند مدفوع می‌کنند که این باعث می‌شود کثیف و بدبو بنظر برسند و دیگر حیوانات از شکار آنها صرف نظر کنند.
• 
  با اینکه مارها هیچ گوش بیرونی‌ ندارند اما پوست، ماهیچه‌ها و استخوان‌هایشان لرزش‌های صدا را به گوش درونی‌شان می‌رساند.
• 
  بعضی از مارها بعد از اینکه یک وعدهٔ غذایی خیلی بزرگ می‌خورند می‌ترکند!
• 
  بعضی مارها بیش از ۲۰۰ دندان دارند. این دندان‌ها برای جویدن نیستند بلکه برای این هستند که شکار از گلوی مارها بالا برنگردد.
• 
  میزان غذایی که یک مار می‌خورد تعداد زاده‌های او را مشخص می‌کند. مثلا مار Arafura کمترین غذا را می‌خورد و هر ۱۰ سال یکبار یک تخم می‌گذارد.
• 
  مارها برای زنده ماندن لازم است که فقط سالانه ۶ تا ۳۰ وعدهٔ غذایی بخورند.
• 
  مارهای آناکوندا می‌توانند ۱۰ دقیقه نفسشان را زیر آب نگه دارند.
• 
  اگر یک مار درست بعد از خوردن یک غذا مورد تهدید و حمله قرار بگیرد، غذایی که خورده را سریع برمیگرداند تا بتواند زود فرار کند. سیستم گوارش مار تمام شکار را به جز مو، پرها و چنگالها هضم می‌کند.
• 
  مار کبرای آسیایی یکی از باهوش‌ترین مارها تلقی شده و علاوه بر آن برعکس مارهای دیگر، مراقب بچه‌هایش هم هست و از تخم‌هایش در برابر دشمنان مراقبت می‌کند.
• 
  بعضی از مارهای سمی به خاطر اینکه به اشتباه خودشان را نیش زده‌اند مسموم شده و مرده‌اند.
• 
  بعضی از مارهای بیابانی، در داغ‌ترین روزهای تابستان می‌خوابند. این خواب شبیه خواب زمستان است.
• 
  تقریبا حدود ۷۰٪ از مارها تخم می‌گذارند و ۳۰٪ دیگر مارهای بچه‌زا هستند که درمناطق سردی زیست می‌کنند که دمای هوا برای جان سالم به در بردن تخم‌ها زیادی بالاست.
• 
  بسته به گونه، مارها می‌توانند ۴ تا ۲۵ سال عمر داشته باشند.