دریاچه ارومیه با نام سابق دریاچه رضائیه در شمال غربی ایران و در منطقه آذربایجان واقع شده است. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری، این دریاچه بین دو استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی قرار دارد.
پارک ملی دریاچه ارومیه پس از تالاب انزلی یکی از جالب ترین و حاصلخیزترین زیستگاه های طبیعی برای حیوانات در ایران است. این اکوسیستم در سطح بین المللی به عنوان منطقه حفاظت شده توسط یونسکو ثبت شده است. سازمان محیط زیست ایران بیشتر این دریاچه را پارک ملی معرفی کرده است.
دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچه داخلی ایران و دومین دریاچه نمک بزرگ جهان است. این دریاچه بزرگترین مخزن دائمی غرب آسیا است که در شمال غربی فلات ایران قرار دارد.
آب این دریاچه بسیار شور است و عمدتاً از رودخانه های زرینه رود، سیمینه رود، تلخه رود، گادر، باراندوز، شهرچای، نازلو و زولا تغذیه می کند.
مشخصات فنی:
دریاچه ارومیه با وسعتی در حدود 4810 کیلومتر مربع و حدود 463 کیلومتر در شمال غربی ایران واقع شده و طول دریاچه حدود 130 تا 140 کیلومتر و عرض آن بین 15 تا 40 کیلومتر است. ارتفاع دریاچه از سطح آبهای آزاد 1274 متر و عمق متوسط آن 5 تا 6 متر است. این دریاچه دارای 102 جزیره بزرگ و کوچک است. مساحت کل جزیره 334 کیلومتر مربع است. جزیره اسلامی، کبودان، آرزو، نیزه، 9 جزیره از نظر حیات وحش و وسعت مهم هستند. آب دریاچه از نظر املاح نمکی پس از دریای مرده در جایگاه دوم قرار دارد که استخراج نمک آن مشخص است و تنها موجود زنده موجود در آن آرتمیا است.
نام:
امروزه این دریاچه را دریاچه ارومیه می نامند که نام شهر ارومیه مرکز استان است. آذربایجان غربی او گرفته شد. در دهه سی قرن گذشته در زمان رضاشاه این دریاچه در قسمت خود دریاچه رضائیه نام گرفت. پس از انقلاب اسلامی ایران در سال 1357، این دریاچه نام قبلی خود یعنی دریاچه ارومیه را پس گرفت. در ترکی به آن اورمو گولو می گویند. در فارسی قدیم به این دریاچه Pure می گویند که به معنی براق است (به دلیل نمک های معدنی که به صورت کریستال در سواحل وجود دارد). در قرون وسطی به این دریاچه «کبودا» (کبودان) نیز می گفتند.
همچنین در کتب اوستا و پهلوی این دریاچه را مقدس می دانند و زرتشت مولد را آهو در کنار دریاچه ارومیه می دانند و آتشکده معروف آهو به نام آذرگشسب را بر همین اساس شمرده و مورد احترام قرار داده اند.
حکیم فردوسی در شاهنامه به جای واژه چیچست و یونانیان استرابون و موسی که جغرافی دانان قرن اول و پنجم میلادی هستند از این دریاچه به نام کاپوتا (آبی) و علمای اسلامی مانند مسعودی و ابن حوکل و ابوریحان کبودان یاد می کنند.
زمینه
یکی از اولین اشارات به دریاچه ارومیه در کتیبه ای از قرن نهم قبل از میلاد در شلمانسر سوم (حکومت بین 858 تا 824 ق.م) در محل دریاچه ارومیه دو نام ذکر شده است: پرساوا (به معنی پارسیان یا پارسیان) و ماتای (یا). میتانای).
این دریاچه مرکز مان یا پادشاهی مانوی بود. زیستگاه احتمالی مانویان در تپه حسنلو در جنوب دریاچه بوده است. مانوی ها توسط گروهی به نام ماتیانی، اقوام مختلف ایرانی که به سکاها، سارمات ها یا کیمریان معروفند، تسخیر شدند. مشخص نیست که مردم به نام دریاچه بوده اند یا دریاچه به نام افراد اطراف آن نامگذاری شده است. اما سرزمین باستانی ماتیاس نام داشت که نام لاتین دریاچه از آن گرفته شده است.
در پانصد سال گذشته، اطراف دریاچه ساکنان ایرانی از جمله آذربایجانی بوده است.
زندگی حیوانی
دریاچه ارومیه زیستگاه ۲۱۲ گونه پرنده، ۴۱ گونه خزنده، ۷ گونه دوزیست و ۲۷ گونه پستاندار از جمله گوزن زرد ایرانی است. این اکوسیستم در سطح بین المللی به عنوان منطقه حفاظت شده توسط یونسکو ثبت شده است. سازمان محیط زیست ایران بیشتر این دریاچه را پارک ملی معرفی کرده است.
این دریاچه با بیش از صد جزیره کوچک صخره ای مکانی برای توقف پرندگان مهاجر از جمله فلامینگو، پلیکان، باکلان، اقاقیا، طاووس، اردک، خنجر، دارکوب و مرغ نوروزی است.
به دلیل شوری زیاد دریاچه هیچ ماهی در این دریاچه زندگی نمی کند. با این حال دریاچه ارومیه به عنوان یکی از مهمترین زیستگاه های آرتمیای سخت پوسته شناخته می شود. این سرطان یکی از منابع اصلی غذای پرندگان مهاجر از جمله فلامینگوها است. در اوایل سال 1392 به مدیر وقت مرکز مطالعات آرتمیا در ارومیه گفته شد که آرتمیا در دریاچه از بین رفته است. این دیدگاه از سوی برخی دیگر از کارشناسان رد شده است.
پارک ملی دریاچه ارومیه یکی از زیستگاه های طبیعی جانوران ایران است. این پارک ملی با مساحت 462600 هکتار نیز یکی از 9 ذخیره گاه زیست کره ایران است.
آب هایی که به دریاچه ارومیه می ریزند:
دریاچه ارومیه بزرگترین آبگیر دائمی غرب آسیا است که در شمال غربی فلات ایران قرار دارد. وسعت حوضه آبریز دریاچه ارومیه 51876 کیلومتر مربع است. معادل بیش از 3 درصد از کل مساحت ایران است. این دریاچه در مجموع با 60 رودخانه پر شده است که 21 رودخانه دائمی یا فصلی و 39 رودخانه دوره ای هستند. از جمله رودخانه زرینه و آجی چای ورودی اصلی دریاچه ارومیه است.
این حوضه آبریز با دشت هایی چون ارومیه، تبریز، بناب، مهاباد، میاندوآب، نکده، سلماس، پیرانشهر، آذرشهر و اشنویه یکی از مراکز ارزشمند فعالیت های کشاورزی و دامپروری ایران است.
زهکشی دریاچه
این دریاچه از اواسط سال 2001 شروع به خشک شدن کرد و امروز در خطر خشک شدن کامل قرار دارد. بررسی تصاویر ماهواره ای نشان می دهد که در سال 2015، این دریاچه 88 درصد از سطح خود را از دست داده است (گزارش های قبلی تنها از بین رفتن 25 تا 50 درصد از سطح دریاچه یاد می کنند). دلایل زیادی برای خشک شدن دریاچه ذکر می شود که از آن جمله می توان به خشکسالی، احداث بزرگراه روی دریاچه و استفاده نادرست از منابع آبی در حوضه آبریز دریاچه اشاره کرد. یک مطالعه جدید توسط چندین محقق در آمریکای شمالی نشان می دهد که خشکسالی تنها 5 درصد بارندگی را در حوضه دریاچه کاهش داده است و عوامل انسانی شامل پروژه های بلندپروازانه توسعه آب و ساخت 15 کیلومتر بزرگراه روی دریاچه با دریچه 1/2 کوچک است. در دریاچه در بحران.
تا سال 2012، بیش از 200 سد بر روی رودخانه های حوضه آبریز دریاچه آماده بهره برداری، یعنی تکمیل طراحی شد.
تغییر رنگ دریاچه:
دریاچه زیبای ارومیه پس از بارندگی های خوب و مناسب در سال 1395، افزایش چشمگیری به میزان 56 سانتی متر داشت که باعث افزایش فعالیت ارتزهای دریاچه و تغییر رنگ دریاچه شد. که رنگ آبی دریاچه را قرمز کرده و زیبایی آن را دو چندان کرده است.
راه حل:
روزنامه «اقتصاد پویا» در تخلیه دریاچه ارومیه مردم و نمایندگانی را مقصر می داند که بارها خواستار انتقال آب رودخانه های سرازیر به دریاچه ارومیه به نقاط دیگر برای تامین نیازهای کشاورزی و خانگی آذربایجان شده اند. باغ های ماراژ باید مورد استفاده شهرهای دیگر استان قرار گیرد یا مسئولان پروژه میانی دریاچه ارومیه با فشار زیاد اجرا شوند. بر اساس این نظریه برای نجات دریاچه ارومیه به جای خشک شدن ارس و از بین بردن زمین حاصلخیز سایر نقاط، باید مصرف آب را کاهش دهیم و به وزارت نیرو اجازه رهاسازی آب رودخانه هایی که به طور طبیعی به دریاچه می ریزند را بدهیم.