بیماران دیابتی باید توجه بیشتری به آنچه می‌خورند داشته باشند. پزشکان و متخصصان تغذیه مصرف برخی غذاهای مغذی را به بیماران دیابتی توصیه می‌کنند که حاوی چهار نوع ماده سالم مغذی، همچون فیبر، امگا ۳، کلسیم و ویتامین D است.
دیابت نوع ۲ خفیف‌تر از نوع ۱ نیست
محققان مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران با رد این باور که دیابت نوع ۲ خفیف‌تر از نوع ۱ است، معتقدند: تمام افراد مبتلا به دیابت اگر به طور دقیق درمان نشوند و همواره قند خون آنها بالا باشد، دچار عوارض مخرب این بیماری می‌شوند. بالا بودن مداوم قند خون باعث ابتلای افراد به بیماری دیابت می‌شود. قند خون به دو علت به مقدار زیاد در بدن افزایش می‌یابد: یا لوزالمعده قادر به ترشح کافی انسولین نیست و یا سلول‌های بدن نمی‌توانند قند خون را به خوبی مصرف کنند. کربوهیدرات‌ها (مواد قندی) پس از گوارش و هضم به گلوکز (مهم‌ترین قند ساده) تبدیل و وارد جریان خون می‌شوند تا بدن از آنها به عنوان سوخت برای سلول‌ها استفاده کند. قند، انرژی لازم برای زنده ماندن و رشد سلول‌های بدن را تأمین می‌کند.
طبق اعلام محققان مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران، همه افراد دارای مقداری گلوکز در خون خود هستند که میزان آن به طور طبیعی در حالت ناشتا بین ۷۰ تا ۱۱۰ میلی گرم در هر ۱۰۰ سی سی خون است. اگر میزان قند خون فردی در حالت ناشتا حداقل در دو آزمایش، بیش از ۱۲۶ میلی گرم در هر ۱۰۰ سی سی خون باشد، ابتلای او به بیماری دیابت تشخیص داده می‌شود. زمانی که انسولین به مقدار کافی در بدن موجود نباشد و یا کار خود را به خوبی انجام ندهد، قند به مقدار زیاد در جریان خون باقی می‌ماند. همه افراد در بدن خود دارای غده‌ای به نام لوزالمعده (پانکراس) هستند که هورمون انسولین می‌سازد و در خون ترشح می‌کند؛ بنابراین سلامت لوزالمعده برای مصرف درست قند (گلوکز) توسط سلول‌های بدن، ضروری است. انسولین در بدن مبتلایان به دیابت نوع ۱(دیابت وابسته به انسولین) یا اصلا ساخته نمی شود و یا مقدار آن بسیار ناچیز است. بنابراین افراد مبتلا به دیابت نوع ۱، برای ادامه حیات نیاز به تزریق انسولین، رعایت رژیم غذایی و انجام حرکات ورزشی دارند. بدن این بیماران نمی تواند از قند (سوخت) حاصل از مصرف غذاها استفاده کند در نتیجه وزن آنان به شدت کاهش می‌یابد.
رعایت رژیم غذایی، خط اول کنترل دیابت نوع ۲
با استفاده از یک برنامه غذایی مناسب، ورزش منظم و کاهش وزن (درصورت وجود اضافه وزن) می‌توان این عارضه را کنترل کرد. مهم‌ترین بخش درمان دیابت، رعایت برنامه غذایی صحیح است. حتی اگر بیمار برای کنترل دیابت قرص یا انسولین استفاده کند، ولی بیش از حد مواد غذایی حاوی قند و چربی مصرف نماید، قند خون او کنترل نمی‌شود؛ چون غذای اضافی در بدن به چربی تبدیل می‌شود. اضافه وزن ناشی از افزایش بافت چربی، حساسیت سلول‌های بدن را به انسولین کاهش می‌دهد و در نتیجه غلظت قند خون بالا می‌رود. گاهی اوقات با کاهش ۵ تا ۱۰ کیلوگرم از وزن بدن، بر اساس یک برنامه درست غذایی، می‌توان دیابت نوع ۲ را کنترل کرد. بنابراین غذای مبتلایان به دیابت باید کم‌چرب، حاوی پروتئین کافی، فاقد قندهای ساده و دارای فیبر زیاد باشد. لازم است، این بیماران از حجیم خواری، مصرف غذاهای شیرین و پرچرب پرهیز و به طور مداوم قند خون خود را کنترل کنند؛ در غیر این صورت، دیابت روی سایر اعضای بدن مانند چشم، کلیه و قلب تاثیر منفی می‌گذارد.
لـــوبیا
لوبیاها سرشار از فیبر هستند که موجب احساس سیری، تثبیت قندخون و کاهش کلسترول می‌شوند. در هر نصف فنجان لوبیای سفید، حدود ۱۰۰ میلی‌گرم کلسیم وجود دارد و این مقدار ۱۰ درصد از نیاز روزانه بدن به کلسیم را تامین می‌کند. لوبیاها همچنین سرشار از پروتئین می‌باشند. چربیهای اشباع‌شده کمی دارند و همان‌طور که می‌دانید افزایش چربیهای اشباع‌شده بیماری‌های قلبی- عروقی را در پی دارند. انواع لوبیا را می‌توان به سالاد، سوپ و بسیاری غذاهای دیگر اضافه کرد. خوشبختانه لوبیاها تنوع زیادی دارند و همیشه و همه‌جا به اشکال مختلف یافت می‌شوند.
سالمون
شاید متخصصان تغذیه تا به حال آنقدر که لازم است مصرف این ماهی سالم را به مردم توصیه نکرده‌اند. سالمون سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ است. این چربیهای سالم خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و همچنین التهابات بدن را کاهش می‌دهند و مقاومت انسولین بدن را تنظیم کرده و بهبود می‌بخشند. سالمون یکی از بهترین منابع غیرلبنی سرشار از ویتامین D است.
لبنیات
هیچ نوع ماده غذایی در تمام دنیا به اندازه لبنیات حاوی کلسیم و ویتامین D نیست. یک ترکیب فوق‌العاده برای کاهش قندخون شامل شیر، پنیر محلی و ماست می‌باشد. براساس برخی تحقیقات و بررسی‌ها، زنانی که روزانه بیش از ۱۲۰۰ میلی‌گرم کلسیم و Iu 800 ویتامین D مصرف می‌کنند، ۳۳ درصد کمتر از سایر زنان در معرض دیابت قرار دارند. این میزان کلسیم و ویتامین D را می‌توان از سایر مواد مغذی دیگر نیز تامین کرد؛ ولی هیچ‌کدام جای ترکیب فوق‌العاده محصولات لبنی را نخواهند گرفت. بهتر است هنگام مصرف محصولات لبنی، به کم‌چرب بودن آنها توجه کنید. بنابراین، به جای نوشابه و برخی آب میوه‌های غیرطبیعی و چاق‌کننده، شیر بنوشید. مصرف ماست و پنیر محلی را فراموش نکنید. برای تهیه سوپ از شیر استفاده نمایید.
ماهی تن
نوع دیگری از ماهی‌های بسیار سالم، ماهی تن است. این ماهی حاوی امگا۳ و ویتامین می‌باشد؛ اما از آنجا که حاوی جیوه زیادی است، مصرف بیش از اندازه آن می‌تواند برخی مشکلات عصبی را به وجود آورد؛ به همین دلیل بهتر است مصرف آن را کمی محدود کرده و هفته‌ای ۳۶۰ گرم ماهی تن مصرف کنید. از این ماهی می‌توان در سالاد و یا ساندویچ استفاده نمود.
گردو
فقط ۳۰ گرم گردو (حدود ۱۴ نیم گردو) حاوی حدود ۲ گرم فیبر، ۶/۲ گرم اسید آلفالینولینک و امگا۳ می‌باشد، ولی از طرفی همین میزان گردو ۱۸۵ کالری دارد و باید مراقب افزایش وزن بود. گردوی خرد شده را می‌توان به راحتی در تمام ساندویچ‌ها با پنیر و خرما استفاده کرد.
کاکائوی سیاه
حاوی آنتی‌اکسیدان فلوونوید است و موجب تنظیم کلسترول بد و خوب می‌شود. همچنین، فشار خون را کاهش می‌دهد. حدود ۳۰ گرم کاکائوی سیاه، ۱۳۶ کالری و ۵/۸ گرم چربی دارد.
جو
یکی از سالم‌ترین انواع حبوبات، جو است که سرشار از فیبری به نام «بتاگلوکان» می‌باشد. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که بتاگلوکان می‌تواند کلسترول LDL را از طریق جلوگیری از توانایی بدن برای جذب آن کاهش دهد. مصرف روزانه ۳ گرم جو، موجب کاهش ۸ درصد کلسترول LDL می‌شود.مصرف جو همچنین می‌تواند به ثبات میزان قندخون کمک کرده و موجب احساس سیری و در نتیجه کاهش وزن شود. حبوبات مقدار زیادی کلسیم دارند. قبل از مصرف جو بهتر است مقداری از آن را شب قبل خیس کنید تا ایجاد نفخ نکند و بعد آن را به سوپ، کباب و برنج بیفزایید.
توت‌ها
توت‌ها شکلات‌های طبیعی محسوب می‌شوند، اما علی‌رغم ترکیب شیرین‌شان سرشار از فیبر و آنتی‌اکسیدان هستند. این آنتی‌اکسیدان‌ها پلی‌فنول‌ها نام دارند. یک فنجان شاتوت حاوی ۶/۷ گرم فیبر و ۵/۳ گرم آنتی‌اکسیدان است. براساس پژوهش‌ها، افرادی که در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی هستند، اگر به مدت ۸ هفته، توت بخورند، فشار خونشان کاهش و کلسترول خوب بدنشان (HDL) افزایش می‌یابد. توت‌ها آنقدر طعم و مزه دارند که بتوان آنها را به تنهایی میل کرد؛ اما در کنار برخی سالادها نیز ترکیب دلنشین و خوش‌طعمی ایجاد می‌کنند. اگر توت تازه را به خوبی فریز کنید، می‌توانید از آن در طول سال استفاده نمایید.
خرما
این میوه جویدنی معمولا زیاد جدی گرفته نمی‌شود. سطح صاف، قهوه‌ای رنگ و چسبنده‌ای دارد و وقتی داخل دهان‌تان می‌گذارید، می‌توانید از طعم شیرین و دلچسب و بافت فوق‌العاده‌اش بهره‌مند شوید. این میوه طبیعی حاوی فیبر (حدود ۴ گرم در هر هفت دانه) و برای افراد دیابتی یک میان وعده مناسب است. همچنین حاوی آنتی‌اکسیدان می‌باشد و میزان آنتی‌اکسیدان آن بیشتر از فلفل، براکلی و انگور است. خرما را می‌توان همراه با گردو مصرف کرد تا طعم بهتری داشته باشد. خرما در کنار نان هم مزه دلچسبی ایجاد می‌کند.
سبزیجات
با شنیدن این کلمه شاید اولین چیزی که به یاد آن می‌افتید، کاهو باشد؛ اما شلغم، چغندر و خردل را نیز باید جزء سبزیجاتی دانست که سرشار از فیبر و کلسیم هستند. مصرف سبزیجات برای سلامت قلب نیز مفید است. ویتامین B موجود در این سبزیجات موجب کاهش سطح هموسیستین می‌شود. هموسیستین یک نوع آمینواسید است که میزان زیاد آن خطر بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. (mcg) 400 فولیت به طور روزانه ۲۵ درصد از هموسیستین را کاهش می‌دهد.
عدس
عدس از خانواده حبوبات و سرشار از فیبر می‌باشد. ۱ فنجان عدس پخته‌شده حاوی (mcg) 360 فولیت است. عدس پروتئین فراوان و ویتامین‌ها و املاح مختلفی نیز دارد. عدس را می‌توان با برنج و سوپ استفاده کرد. کمی فلفل و سیر به عدس پخته‌شده اضافه کنید تا طعم بهتری پیدا کند و بعد آن را میل نمایید.
بذر کتان
بذر کتان شاید خیلی کوچک به نظر برسد، اما منبع غذایی سالم و کاملی است. این بذر سرشار از فیبر و اسید آلفا لینولئیک می‌باشد. براساس تحقیقات، ارتباط نزدیکی بین افزایش میزان اسید آلفالینولئیک و کاهش خطر بیماری‌های قلبی، حملات قلبی و سایر مشکلات عروقی وجود دارد. این دانه‌های جادویی باعث کاهش کلسترول و قندخون می‌شوند. بذر کتان را می‌توان به تمامی غذاها مثل جو، پنیر و برخی میوه‌ها اضافه کرد.
کره بادام‌زمینی
چه باور کنید چه نه، تحقیقات حاکی از آن است که کره بادام زمینی موجب کاهش خطر دیابت می‌شود. حدود دو قاشق غذاخوری کره بادام زمینی حاوی ۲ گرم فیبر است. این ماده غذایی حاوی چربیهای تک‌اشباع‌شده می‌باشد؛ اما از آنجا که کالری زیادی دارد، باید به میزان مصرف آن توجه نمود.
تحریریه دنیای سلامت