خواص خاویار و خاصیت های جالب خاویار
خاویار به تخمک‌های بارور نشده حاصل از تخمدان جنس ماده ماهیان خاویاری گفته می‌شود.
به ماهیان خاویاری «استروژن» نامیده می‌شوند. ارزش ماهیان خاویاری علاوه بر گوشت، به سبب تخم آنهاست که به مروارید سیاه مشهور است.خاویار انواع گوناگونی داردمانند خاویار طلایی و سرخ و سیاه که البته در این میان خاویار سیاه از ارزشی قابل توجه برخوردار است.
در گذشته ماهیان خاویاری را با یک چکش پلاستیکی بیهوش می‌کردند و بعد خاویار آن را خارج و گوشت آن را می‌فروختند. ولی امروزه با عمل سزارین قسمتی از تخم ها را از شکم ماهی خارج و تعدادی را برای بازآوری مجدد درون شکم ماهی باقی می‌گذارند و ماهی را به دریا بازمی‌گردانند. این روش را برای هر ماهی می‌توان تا 6 بار انجام داد.
انواع خاویار:
1) ماهیان خاویاری یا استورژون:
از خانواده تاس‌ماهیان، از جمله گونه‌های آب‌زی کم نظیری هستند که از قدمتی چند صد میلیون ساله که به عصر ژوراسیک باز می‌گردد بر خوردارند و از این رو ماهیان خاویار را فسیل‌های زنده جهان می‌نامند که همراه با تکاملی فیلوژنی تا به امروز باز مانده‌اند. این ماهیان به ۲۷ گونه و زیرگونه در جهان تقسیم می‌شوند که از این تعداد ۶ گونه در دریای خزر زندگی می‌کنند. ارزش ماهیان خاویاری نه به جهت استفاده از گوشت آنان که به واسطه تخم آنان است.
2) فیل ماهی:
بزرگ ترین ماهی آب‌های داخلی ایران است که از نقطه نظر کیفیت خاویار رتبه اول را به خود اختصاص داده است نام دیگر آن بلوگا است و نمونه‌هایی از آن با وزنی در حدود ۱۴۰۰ کیلوگرم و سنی بیش از ۱۰۰ سال صید شده‌است. هر ۲ یا ۳ سال یک بار تخم ریزی می‌کند و بین ۱۴ و ۱۷ سالگی بالغ می‌شود و به واسطه بهترین خاویار، رتبه گرانترین ماهی و خاویار جهان را داراست. از قامتی معادل یک و نیم متر تا بیش از چهار متر بر خوردار است، رکورد صید آن در ایران ۶۲۰ کیلوگرم بوده‌است
3) قره برون یا تاس‌ماهی ایران:
در حال حاضر گونه‌ای مستقل محسوب می‌شود، اما پیش‌تر آن را زیرگونه‌ای از ماهی روس می‌دانستند. «قره برون» به ترکی به معنای «بینی سیاه» است که از رتبه دوم ارزش بر خوردار است. در حال حاضر به واسطه تکثیر مصنوعی از نقطه نظر تعدد از گونه روس پیشی گرفته است. از گونه روسی بزرگ‌تر می‌باشد و کیفیت خاویاری برتر از وی را نیز دارا می‌باشد از نظر ظاهری تا حدی شبیه به هم می‌باشند. گرچه رنگی تیره تر همراه با رنگ دانه‌های سفید رنگ که تا بینی وی ادامه پیدا کرده وی را از نظر ظاهری از تاس ماهی روس جدا می‌کند. وزنی معادل ۶۰ تا ۱۳۰ کیلوگرم دارد و طولی معادل ۱ متر تا بیش از ۲ متر که در فاصله ۱۲ تا ۱۴ سالگی بالغ می‌گردد.
4) تاس ماهی روس یا چالباش:
در زمره گونه‌هایی است که در تمام نقاط دریای خزر یافت می‌شود و خاویار آن را نیز به اصطلاح طلایی می‌نامند که از رتبه سوم ارزش بر خوردار است و در فاصله ۱۲ تا ۱۶ سالگی به سن تخم دهی می‌رسد و بالغ می‌شود. از طولی معادل ۱ تا ۲ متر بر خوردار است و وزنی معادل ۶۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم.
5) ماهی خاویار شیپ:
معمولاً ماهی مهاجری است که به واسطه تخم‌ریزی به سواحل ایران می‌آید و در رودخانه‌های آبریز دریای خزر تخم‌گذاری می‌کند. از عمری معادل ۳۰ سال بر خوردار است، سبک وزن است و از تعدد کمی هم بهره می‌برد. از نقطه نظر ارزش در رتبه چهارم قرار دارد. با طولی بیش از ۱ متر و وزنی سبک، در فاصله ده سالگی تا ۱۴ سالگی بالغ می‌گردد و به سن تخم‌دهی می‌رسد
6) ماهی اوزون برون (دراکول):
کوچک‌ترین ماهی خاویار دریای خزر می‌باشد که در ایران به اشتباه کلیه ماهیان خاویاری را به نام وی اوزون برون می‌نامند. از نقطه نظر کیفی در رتبه آخر قرار دارد چرا که از خاویار ریزتر و ارزانتری بهره می‌برد. از نظر تکثیر مصنوعی با مشکلاتی مواجه‌است و تعداد آن نیز در شرایط طبیعی رو به کاهش می‌رود. در ترجمه نام وی بینی دراز است. در فاصله ۸ تا۱۲ سالگی بالغ می‌شود. قامتی معادل ۱ تا ۱٫۵ متر و وزنی سبک‌تر در قیاس با دیگر ماهیان این خانواده در دریای خزر دارد.
ترکیبات خاویار:
خاویار یکی از با ارزش ترین و مقوی ترین مواد غذایی دریایی به شمار می رود. این ماده غذایی پر خاصیت پرانرژی و سرشار از انواع ویتامین‌ها، مواد معدنی، پروتئین، اسیدهای چرب و آنتی اکسیدان ها و امگا 3 است. خاویار سرشار از ویتامین‌های C، B2، B6، B12 ، A، D، E، اسید فولیک، اسید پانتوتنیک، فسفر و عنصر آهن است. پروتئین موجود در آن دارای اسیدآمینه آرژنین، هیستامین، ایزولوسین لیزین است. چربی های موجود در آن به دو صورت عمده می باشد که حاوی 25 درصد کلسترول و 75 درصد لیستین است.
فواید خاویار:
یکی از مهم ترین فواید خاویار این است که به دلیل وجود اسيدهاي چرب امگا 3 ، مانع از افزايش کلسترول خون می باشد و باعث پيشگيري از ابتلا به بيماري هاي قلبي عروقي مي شود.
هم چنین مصرف خاويار در پيشگيري از ابتلا به بيماري هاي آرتريت رومائيد (التهاب مفاصل)، بيماري هاي دستگاه گوارش و بعضي از انواع سرطان بسيار موثر است. این ماده غذایی غنی از اسیدهای چرب امگا 3 است لذا برای درمان بیماری های افسردگی مفید است. ویتامین A موجود در خاویار در ترمیم و نگهداری اپی‌تلیان، رشد استخوان و ترمیم رنگدانه مردمک چشم هم نقش بسزایی دارد.
همچنین باعث شادابی و طراوت پوست صورت می شود. ویتامین D موجود در آن موجب تعادل کلسیم و فسفر می‌شود که مصرف آن در دوره نقاهت، بیماری‌های عفونی مفید است. به دلیل این که غنی از آهن هستند در کم‌خونی ناشی از کمبود آهن موثر است.
این ماده غذایی با تقویت سیستم ایمنی می‌تواند آثار بی هوشی ناشی از عمل جراحی را نیز رفع کند. سطح بالای پروتئین و اسید های آمینه ضروری خاویار می‌تواند برای تقویت ماهیچه ها و عضلات بسیار موثر باشد و چربی سودمند آن می‌تواند ناراحتی‌های اعصاب را التیام بخشد. خاويار غني از ترکيبي به نام “ctacosand”است که نوعي الکل چرب با زنجيره بلند که در بدن به اسيدهاي چرب تبديل مي شود. اين اسيدهاي چرب به دست آمده در سنتز ميلين (پوشش سلول عصبي) نقش بسزايي ايفا مي کند. به همين دليل مصرف خاويار در سلامت سلول هاي عصبي بسيار موثر است.
روش مصرف
خاویار خود به تنهایی اشرافی‌ترین صبحانه جهان محسوب می‌گردد.
بسیاری آن را به شکل خام و یا همراه با زرده تخم مرغ یا خرده پیاز میل می‌کنند و گروهی نیز به اندازه نوک قاشقی از آن را همراه با سبزیجات معطر یا قطعه کوچکی از نان و کره می‌خورند. بعضی علاقمندان خاویار، آن را سرد و با یک قاشق کوچک و بدون نان میل می‌کنند. برخی بوی تند ماهی مانند آن و طعم شورش را بسیار دوست می‌دارند هرچند طعم و بوی خاویار ممکن است برای بسیاری اصلاً خوشایند نباشد.
همانگونه که خاویار سیاه در ایران و جنوب روسیه شناخته شده‌تر است، خاویار سرخ در سیبری و خاور دور طرفداران بیشتری دارد. گرچه خاویار سرخ از خاویار سیاه ارزانتر است اما طعم و ارزش غذایی آن دست کمی از خاویار سیاه ندارد. خاویار سرخ یا سیاه را می‌توان در تمامی فروشگاه‌های مواد غذایی روسیه خریداری کرد. در اغذیه فروشی‌ها چند دانه خاویار سرخ بر روی برشی از نان با یک برگ جعفری سرو می‌شود.
گردآوري توسط : مجله دلگرم