روز نو :موج تازه ویروس کرونا در حال در نوردیدن کشور‌ها مختلف، به ویژه آن‌هایی است که روند واکسیناسیون کندتری داشته اند. در این میان کشور‌هایی که روی واکسن روسی اسپوتنیک حساب کرده بودند، اکنون از مسکو به دلیل بدقولی اش خشمگین هستند.
اوایل سال جاری میلادی، رئیس «صندوق سرمایه گذاری مستقیم روسیه» که مسئولیت بازاریابی برای واکسن اسپوتنیک را بر عهده دارد مدعی شد که این کشور ظرفیت تولید ۷۰۰ میلیون دوز واکسن برای فروش خارجی در سال ۲۰۲۱ را دارد. مسکو قراردادهای متعددی را با کشورهای مختلف امضا کرد، اما اکنون مشخص شده است که در انجام تعهدات خود موفق نبوده است.
ایران یکی از کشور‌هایی است که بیشترین آسیب را از بدعهدی روس‌ها دیده است. تهران ۶۰ میلیون دوز سفارش داده و ماه فوریه هم اعلام شد که در مرحله نسخت ۵ میلیون دوز دریافت خواهد کرد، اما تا پایان ماه ژوئن (ابتدای هفته جاری) تنها ۹۲۰ هزار دوز واکسن اسپوتنیک تحویل گرفته است.
گواتمالا در آمریکای لاتین از نخستین کشور‌هایی بود که نسبت به تاخیر در ارسال واکسن انتقاد کرد. این کشور میلیون‌ها دوز واکسن اسپتونیک را رزرو کرده و ۷۹ میلیون دلار هم برای ۸ میلیون دوز آن پرداخت کرده بود، اما تا کنون تنها ۱۵۰ هزار دوز دریافت کرده است.
مقامات هندوراس به دنبال تاخیر در دریافت واکسن گفته اند بر روی طرح‌های جایگزین کار می‌کنند و رسانه‌های بولیوی هم می‌گویند این کشور از ۵.۲ میلیون واکسن وعده داده شده، تا پایان ماه مه تنها ۷۴۵ هزار واکسن را تحویل گرفته است. مکزیک از ۲۴ میلیون سفارش خود به ۴.۱ میلیون دوز آن رسیده و یکی از مشاوران رئیس جمهور آرژانتین در ایمیلی به رئیس صندوق سرمایه گذاری مستقیم روسیه، با یادآوری تاخیر در تحویل واکسن ها، گفته است که این خطر وجود دارد که کل قرارداد لغو شود.
کشورهای آفریقایی هم از این بدعهدی در امان نبوده اند. اتحادیه آفریقا ۳۰۰ میلیون دوز واکسن اسپوتنیک را سفارش داده بود و روس‌ها وعده داده بودند که تحویل این سفارش از ماه ژوئن (اواخر اردیبهشت) آغاز خواهد شد، اما تا یک ماه بعد بخش کوچکی از این سفارش تامین شده بود. دولت غنا هم که اعلام کرده بود تا اوایل ماه ژوئیه (خرداد) ۳.۴ میلیون دوز واکسن اسپتونیک وارد خواهد کرد، نتوانست بیشتر از ۲۰ هزا دوز را تحویل بگیرد. در آفریقا حضور دلالان به افزایش قیمت واکسن هم منجر شده است.
مشکل کجاست؟
علی رغم طرح‌های بلندپروازانه‌ای که روس‌ها برای فروش جهانی «اسپوتنیک وی» داشتند، دریافتند که تولید کافی برای شهروندان روس هم کار دشواری است.
پس از آن که برخی مناطق روسیه تزریق واکسن را برای حضور افراد در اماکن عمومی اجباری کردند، تقاضای داخل برای این محصول افزایش پیدا کرد. دولت روسیه هم اگرچه وعده داده است که مشکلات مشتریان خارجی را حل کند، اما فوریت آن پاسخگویی به تقاضای داخلی خواهد بود.
تولید مشترک به کجا رسید؟
از ابتدای سال ۲۰۲۱ چند کشور برای تولید مشترک واکسن اسپوتنیک قرارداد‌هایی امضا کردند. قرار بود هند سالانه صد‌ها میلیون دوز اسپوتنیک تولید کند، اما برنامه تولید تا ماه سپتامبر (اواخر مرداد) به تاخیر افتاده است. صربستان و ایران هم از دیگر کشور‌هایی هستند که تولید مشترک واکسن اسپوتنیک وی را به تاخیر انداخته اند.