هر آنچه درباره شیر خشک باید بدانید
بهترین تغذیه برای بچه شیر مادر است و شکی در آن نیست؛ این موضوعی است که ما همیشه روی آن تاکید می‌کنیم. شیر مادر از نظر دارا بودن انواع ویتامین‌ها و ریزمغذی‌ها برای بچه عالی است و بهترین تاثیر مثبت را در رشد و نمو شیرخوار دارد.البته به شرط آنکه تغذیه مادر از مواد اولیه تازه و مناسب باشد.با دلگرم همراه باشید تا از فواید شیر خشک با خبر شوید.
در شرایط عادی استفاده از غذاهای کمکی بعد از ۶ ماهگی است. این ایده‌آل‌ترین شرایطی است که برای یک شیرخوار وجود دارد اما گاهی ممکن است اتفاقاتی بروز کند که شیر مادر خشک شود یا برای تغذیه نوزاد کافی نباشد؛ در این حالت تغذیه با شیرخشک توصیه می‌شود.«لاک» پسوندی است که نام خیلی از شیرخشک‌های موجود در بازار به آن ختم می‌شود. «لاک» واژه‌ای لاتین به‌معنای «شیر» است که تولیدکنندگان شیرخشک از دیرباز از آن برای نامگذاری محصولاتشان استفاده می‌کرده‌اند.
نیازی به توضیح نیست که شیر مادر برای کودک بهترین غذاست و هیچ شیرخشکی نمی‌تواند کاملا جایش را بگیرد. اما به دلایل گوناگون خیلی از بچه‌ها چه به‌عنوان کمک غذا و چه غذای اصلی نیاز به شیرخشک پیدا میکنند.
همه چیز درباره انواع شیرخشک
سری به بازار شیرخشک زده‌ایم، با این توضیح که هر چقدر هم که اطلاعات‌تان درباره شیرخشک کامل باشد، بازهم برای انتخاب نوع و برند مناسب کودکتان نیاز به مشورت پزشک دارید. یکسری ریزه‌کاری‌ها و تفاوت‌های جزئی هست که برای آدم غیرمتخصص قابل تشخیص نیست. در ضمن نوزاد ممکن است به انواع نادری از حساسیت یا بیماری خاص مبتلا باشد که به شیرخشک‌های خیلی ویژه نیاز پیدا کند.
- شیرخشک برای نوزادان نارس
این شیرخشک‌ها برای کودکانی که با وزنی کمتر از 2500گرم به دنیا می‌آیند مناسب هستند و به‌خاطر ملاحظات ویژه، قیمت‌شان به طرز محسوسی از قیمت شیرخشک‌های دیگر بیشتر است.
- شیرخشک برای بچه‌های حساس
خوب وزن نگرفتن، دانه‌های قرمز رنگ روی پوست، اسهال، استفراغ، بی‌قراری و وجود خون در مدفوع، همه اینها می‌توانند نشانه‌های حساسیت به شیرخشک باشند. در این موارد، متخصص‌ها شیرخشک‌های خاصی را برای شیرخوار پیشنهاد می‌دهند.
- شیرخشک بزرگانه یا كودكانه؟
1- بدو تولد تا 6 ماهگی، معمولا برندها، شیرخشك هایشان را براساس سن نوزاد با 1 (از بدو تولد تا 6ماهگی) و 2 (از6ماهگی تا یك سال) و 3 (از یك سال به بعد) مشخص می‌كنند. همچنین، ممكن است روی قوطی‌های شیرخشك به عباراتی مثل Infant formula برای شیرهای قابل استفاده از بدو تولد و follow-upformula برای شیرهای مراحل بعدی بر بخورید.
قیمت شیرخشك‌های 1، 2و 3 معمولا تفاوتی با هم ندارند ولی در بعضی برندها به‌خاطر پر و پیمان‌تر شدن شیرخشك با بالارفتن سن نوزاد، قیمت كمی (حدود 2-3هزار تومان) بیشتر می‌شود. شروع قیمت این شیرخشك‌ها در داروخانه‌ها از 14هزار تومان است و معمولا از 21-20هزار تومان بالاتر نمی‌رود.
2- برای ورزشكاران، آشپزها و…، بچه‌ها تنها مشتری‌های شیرخشك نیستند و صنف شیرخشك‌ها، مشتری‌های پروپا قرص دیگری هم دارند. شیر را در مواردی به‌صورت كامل و بدون شكستن پروتئین‌ها برای مصرف بزرگسالان خشك می‌كنند تا با اضافه كردن آب بتوان از آن استفاده كرد.
همچنین برای مصارف صنعتی،كارخانه‌های تولید شیر، بسته‌های بزرگ چندكیلویی (معمولا20یا 25كیلوگرم) تولید می‌كنند كه برای مصارف بالا به‌صرفه‌تر هستند و استفاده و حمل‌ونقل آسان‌تری دارند و بر حسب كاربردهای گوناگون به انواع مختلفی مثل كم‌چرب ، پرچرب و… تقسیم می‌شوند.
شیرخشك در تهیه بعضی دسرها و شیرینی‌ها هم به‌كار می‌رود. ورزشكارها هم، به‌ویژه قدیم‌ترها كه بازار مكمل‌های پروتئینی داغ نبود، از شیرخشك در رژیم غذایی‌شان استفاده می‌كردند؛ گرچه این روزها با توجه به‌وجود مكمل‌های رنگارنگ در بازار، كمتر كسی سراغ شیرخشك می‌رود.
جدای از اینها، بعضی‌ها هم هستند كه طعم پودر شیرخشك را همینجوری دوست دارند. البته اگر جزو این دسته آخر هستید توجه داشته باشید كه شیرخشك به‌خاطر غنی بودن از پروتئین و كربوهیدرات و… ممكن است باعث چاقی شود یا عوارض پوستی ایجاد كند.
- شیرخشک برای نوزادان نارس
در شیرخشك‌های هایپوآلرژنیک پروتئین‌های موجود در شیر گاو را هیدرولیز میکنند
——————————————————————————————-
ویژگی‌ها شیرهای بدون لاکتوز (LF
در این شیرخشک‌ها لاکتوز شیر گاو برای کودکانی که به لاکتوز حساسیت دارند حذف می‌شود. قیمت این شیرخشک‌ها ممکن است یک تا 2هزار تومان بیشتر از شیرخشک‌های معمولی باشد.
شیرخشک‌های سویا
همانطور که از اسمش پیداست این شیرها بر پایه سویا تهیه می‌شوند و برای شیرخوارهایی که با پروتئین شیر گاو کنار نمی‌آیند استفاده می‌شوند. حتما از مصرف این شیرها بدون تجویز پزشک خودداری کنید. استفاده از این شیرها معمولا به‌صورت موقت است و مصرف دائم‌شان، به‌خاطر عوارض احتمالی توصیه نمی‌شود.
شیرخشک‌های آنتی‌رفلاکس (AR)
آنتی‌رفلاکس‌ها برای نوزادان مبتلا به رفلاکس مناسب هستند و قیمت‌شان معمولا کمی از شیرخشک‌های معمولی بالاتر است. ARها هم 5-4هزار تومانی با شیرخشک‌های معمولی تفاوت قیمت دارند.
شیرخشک‌های هایپوآلرژنیک یا (HA)
در این شیرها پروتئین‌های موجود در شیر گاو را هیدرولیزکرده و کار هضم را برای شیرخوار راحت میکنند. این شیرها برای شیرخوارانی با دستگاه گوارش خیلی حساس مناسبند. باتوجه به اینکه درصد قابل توجهی از نوزادانی که به پروتئین شیر گاو حساسیت دارند، با شیرهای پایه سویا هم به مشکل می‌خورند، استفاده از این نوع شیرخشک‌ها رایج و عاقلانه است. اینها حدود5-4هزار تومان گران‌تر از نمونه‌های معمولی هستند.
——————————————————————————————-
هشدار؛ خارجی نخرید؛ ایرانی ببرید!
شیرخشک‌های موجود در بازار (غیر از یکی‌دو مورد) در داخل کشور و توسط کارخانه‌های شرکت‌های فراملیتی فعال در زمینه شیرخشک تولید می‌شوند. این کارخانه‌ها با سرمایه‌گذاری خارجی یا سرمایه‌گذاری مشترک کار میکنند.
معمولا با راهنمایی گرفتن از یک متخصص، بالاخره یکی از شیرخشک‌های تولید داخل با احوال کودک شما سازگار است. اما اگر به هر دلیلی ترجیحتان بر استفاده از شیرخشک خارجی بود حتما حواستان را جمع کنید. شیرخشک‌هایی که از خارج وارد کشور می‌شوند باید برچسب فارسی وزارت بهداشت را داشته باشند. داشتن برچسب فارسی به این معناست که شیرخشک مربوطه توسط وزارت بهداشت آزمایش و تأیید شده و با خیال راحت می‌توانید از آن استفاده کنید.
گول قیمت پایین و ظاهر خوش آب و رنگ شیرخشک‌های خارجی بدون برچسب را نخورید. حواستان باشد که شیرخشک را فقط از داروخانه‌ها تهیه کنید. اگر احیانا شیرشخشک مورد نظرتان را نتوانستید در داروخانه‌های داخل کشور پیدا کنید خودتان شخصا برای خرید اقدام کنید یا از افراد مورد اعتمادتان بخواهید که محصول را از مراکز معتبر تهیه کرده، برایتان بفرستند. یادتان باشد که شیرخشک‌هایی که از خارج وارد کشور می‌شوند باید برچسب فارسی وزارت بهداشت را داشته باشند.
——————————————————————————————-
چه گروه هایی نیاز به این تغذیه کمکی در اولین ماه های تولد دارند؟
بعضی از نوزادان قدرت مکیدن کافی ندارند و نمی توانند سینه مادر را تا زمانی که سیر شوند بمکند. این ضعف در آن ها باعث می شود همیشه گرسنه باشند و گریه کنند. گروهی از نوزادان هم در ۳ ماه اول به دلایل مختلف از جمله همان نداشتن قدرت کافی مکیدن، وزن نمی گیرند.
این موضوع رشد بچه ها را با اخلال مواجه می کند. در این شرایط پزشک متخصص مصرف شیرخشک را توصیه می کند. گروه سوم هم مادران شاغلی هستند که نمی توانند در فاصله زمانی های کوتاه به شیرخوار شیر خودشان را بدهند.
این گروه هم ناگزیرند از شیرخشک استفاده کنند، هر چند که بر اساس قانون، مادران تا ۶ ماه حق استفاده از مرخصی استعلاجی را دارند. با وجود این گاهی پیش از پایان این مهلت سرکار می روند.
این ۳ گروه از بچه ها برای اینکه گرسنگی نکشند و رشد طبیعی داشته باشند باید از غذاهای کمکی استفاده کنند و چون پیش از ۶ ماهگی نمی توان از غذاهایی مانند فرنی و حریره بادام استفاده کرد، بهترین گزینه شیرخشک است.
——————————————————————————————-
برخی خانواده ها استفاده از شیرخشك را غلط می دانند و با هر مشکلی که باشد تنها از شیر مادر استفاده می کنند. استفاده از این ماده غذایی کمکی، از چه سنی و در چه شرایطی مجاز و لازم است؟
بهترین تغذیه برای بچه شیر مادر است و شکی در آن نیست؛ این موضوعی است که ما همیشه روی آن تاکید می کنیم. شیر مادر از نظر دارا بودن انواع ویتامین ها و ریزمغذی ها برای بچه عالی است و بهترین تاثیر مثبت را در رشد و نمو شیرخوار دارد. البته به شرط آن که تغذیه مادر از مواد اولیه تازه و مناسب باشد. در شرایط عادی استفاده از غذاهای کمکی بعد از ۶ ماهگی است.
این ایده آل ترین شرایطی است که برای یک شیرخوار وجود دارد اما گاهی ممکن است اتفاقاتی بروز کند که شیر مادر خشک شود یا برای تغذیه نوزاد کافی نباشد؛ در این حالت تغذیه با شیرخشک توصیه می شود. در حقیقت برای سه گروه از شیرخواران استفاده از شیرخشك پیش از ۶ ماه توصیه می شود.
——————————————————————————————-
شیرخشک های موجود در بازار تنوع زیادی دارند و مارک ها و برندهای مختلفی آن ها را تولید می کنند. آیا تفاوتی بین آن ها وجود دارد و برتری های نسبت به یکدیگر دارند؟
تولید شیرخشك استانداردی دارد که همه شرکت ها موظفند آن را رعایت کنند و به همین دلیل در اصل ماده غذایی تفاوتی با یکدیگر ندارند.
با وجود این محصولاتی وارد بازار شده که حاوی مواد پروبیوتیک یا امگا ۳ است و برای بچه ها مفید است. در غیر این صورت محصولات موجود تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند هرچند که ممکن است بچه ها در پذیرش آن یکی را بر دیگری ترجیح دهند.
با وجود این وقتی شیرخوار به محصولی عادت می کند، بهتر است همواره از همان مارک برای او تهیه شود. بهتر است نه مادر و نه شیرخوار خیلی به مصرف شیرخشک عادت نکنند چراکه پس از یک سالگی می توان از شیر پاستوریزه برای تغذیه استفاده کرد که به مراتب مفیدتر است.
——————————————————————————————-
جدای از مسائل بهداشتی و روش های شستن شیشه شیر، چطور باید این شیرخشک را به بچه ها داد؟ در حالت خوابیده یا نشسته؟
در حالت خوابیده کامل که برای بچه ها خطرناک است. بهترین حالت شبیه زمانی است که مادران بچه را زیر سینه می گیرند. نه خوابیده است و نه نشسته. بچه در آغوش مادر احساس امنیت و آرامش می کند و به به همین دلیل برخی شیرخواران ساعت ها بدون آنکه شیری در سینه مادر باشد، آن را می مکند و نمی خواهند از مادرشان جدا شوند.
مادرانی که به هر دلیلی به فرزندشان شیرخشک می دهند باید حواس شان باشد که این حس را از شیرخوار نگیرند. او را در آغوش بگیرند و اجازه دهند در آرامش غذایش را بخورد. ضمن اینکه باید شیشه را طوری بگیرند که هوا همراه آن وارد دهان بچه نشود چراکه دل درد و دل پیچه برایش به همراه دارد.
——————————————————————————————-
بی شک استفاده از شیرخشك هم قاعده ای دارد. چه میزان از این ماده غذایی کمکی در روز برای شیرخواران توصیه می شود؟
همانطور که گفتم شیرخشک برای بچه هایی که وزن نمی گیرند توصیه می شود و میزان مصرف آن به سن و کمبود وزن آنها بستگی دارد. در هر نوبت بین ۶۰ تا ۱۲۰ سی سی با توجه به شرایط شیرخوار توصیه می شود.
تعداد دفعات آن هم با توجه به تمایل و نیاز می تواند تا روزی سه نوبت افزایش پیدا کند. البته این کار را نباید سرخود انجام داد و ممکن است اضافه وزن نامناسبی به همراه داشته باشد. خانواده ها باید حتما با متخصص در این زمینه مشورت کنند.
——————————————————————————————-
شیرخواران از ۶ ماهگی می توانند غذاهای ساده و سوپ بخورند. در این زمان باید مصرف شیرخشک را قطع کرد؟
اگر شیرخوار از مزه غذاهای ساده ای که پس از ۶ ماهگی مصرف می کند خوشش بیاید و با اشتیاق و به میزان لازم از آن بخورد، می توان شیرخشك را قطع کرد. پس از ۶ ماهگی باید مصرف قطره های مولتی ویتامین و آهن را هم در برنامه غذایی آنها گنجاند.
اگر مادران پس از قطع شیرخشک متوجه کاهش وزن و ثابت ماندن وزن شیرخوار شوند، می توانند دوباره مصرف شیرخشک را با مشورت متخصص کودکان آغاز کنند.
——————————————————————————————-
مسافرت ها در فصل تابستان بیشتر می شود و همان طور که گفته شد بیماری های عفونی هم در این زمان تشدید می شوند. خانواده هایی که شیرخوار دارند در سفر چه نکاتی را باید رعایت کنند؟
اول اینکه همه وسایل را در ظروفی تمیز با خود به مسافرت ببرند تا اگر در مسیر امکان شست و شو نداشتند، مشکلی به وجود نیاید.
نکته بعدی اینکه در هوای زمستان شیرخشك آماده را می توان ۴ تا ۶ ساعت بیرون از یخچال نگهداری کرد و اگر مقصد سفر مناطق سردسیری است یا امکان حمل وسایل خنک کننده وجود دارد، می توان شیر خشک را آماده کرد و در طول مسیر به راحتی به بچه خوراند. در غیر این صورت باید هر لحظه که شیرخوار گرسنه شد، شیرخشک را آماده کرد و به او داد.
بهتر است آب جوش را از منزل همراه خود ببرید چرا که معمولا در شهرها و استان های مختلف، آب املاحی دارد که با جوشیدن از بین نمی روند و ممکن است باعث بیماری گروه های سنی کوچک شود.
اگر آب جوش به همراه داشته باشید می توانید در داخل خودرو آماده و به بچه غذا بدهید. باز هم تاکید می کنم این کار باید بعد از سیرشدن با شیر مادر باشد. شیر مادر نه در تابستان و نه در زمستان خراب نمی شود و آماده کردن آن هیچ دردسری ندارد.
——————————————————————————————-
در تابستان معمولا شیرخوارن دچار اسهال می شوند و گفته می شود در این حالت باید شیرخشک قطع شود. این نظر درست است؟
این حالت در مواردی ممکن است اسهال را تشدید یا طولانی تر کند اما موضوع این است که ما شیرخشک را برای بچه هایی تجویز می کنیم که به هر دلیل با شیر مادر سیر نمی شوند.
نمی توان وقتی بچه بیمار است او را گشنه نگه داشت و باید با توجه به نیاز او، از غذای کمکی هم استفاده کرد. نکته مهم دیگری که در تغذیه با شیرخشک مطرح است این است که باید به بچه اجازه دهند تا جایی که می تواند از شیر مادر بخورد و اگر سیر نشد، از شیرخشك استفاده کنند.
هیچ گاه شیرخشک اولین گزینه ما برای تغذیه نوزاد نیست مگر مادرانی که به دلایلی شیرشان خشک شده باشد. ضمن این که تغذیه با شیر مادر، به خصوص در فصل تابستان، از ابتلا به بیماری های عفونی و انواع آلرژی جلوگیری می کند.
——————————————————————————————-
گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم
مرجان امینی