فواید شگفت انگیز مصرف نعنا
با دلگرم همراه باشید تا با خواص بی نظیر نعنا آشنا شوید…
نعناع گیاهی با خواصیت های فراوان
نعناع گیاهی است با خواص دارویی و درمانی بسیار شگفت انگیز که در ادامه این مطلب به کاربردهای این گیاه در درمان برخی بیماری ها پرداخته ایم. با ما همراه باشید و از خواص نعناع آگاه شوید.
نعنا گیاهی است از رده دولپه ای های پیوسته گلبرگ که سردسته تیره نعناعیان و از سبزی های خوراکی است. این گیاه تمام اسانس ها و خواص پونه را دارد؛ ولی برگ هایش کرک کم تری دارند و بریدگی های کنار برگ های آن بیش تر از پونه و اسانس آن نیز ملایم تر است.
نعنا گیاهی است با ریشه هوایی و ساقه های مستقیم و چهارگوش ، و برگ های آن به طول 3 تا 5 سانتی متر ، متقابل ، نیزه ای یا دوکی است ، حاشیه ی آن دارای بریدگی های عمیقی است ، بریدگی های کناره آن نوک تیز است. کرک برگ های نعنا کم است. نعنا سبز معمولادر سرتاسر جهان کشت می شود. این گیاه در نواحی شمال ایران و اطراف تهران به حالت وحشی و پرورشی می روید.
تركیبات نعنا
نعنا دارای ماده ای به نام منتول است كه احساس خنكی در دهان ایجاد می كند. مقدار منتول در نعناع بسته به نوع آن از 35 تا 55 درصد تغییر می كند كه البته اگر نعناع دیر كنده شود، مقدار منتول آن تا حدود 30 درصد پایین می آید.
▪ برگ نعناع، درمان مناسبی برای رفع سردرد، تب، حالت تهوع، اختلالات گوارشی و … محسوب می شود.
▪ سیستم گوارشی را تسکین می دهد و در رفع گاز معده کمک می کند.
▪ برگ این گیاه، خاصیت ادرارآور، نشاط آور و ضد انقباض عضلانی و ضدتهوع دارد. ▪ روغن طبیعی نعناع نیز خاصیت ضدعفونت، ضدالتهابی و ضدویروسی دارد.
▪ ساقه و روغن طبیعی به دست آمده از درخت نعناع، درمان موثری برای سرطان های پوست، کبد، ریه و لوزالمعده است.
▪ برگ نعناع با افزایش سوخت و ساز بدن، چربی اضافه بدن را می سوزاند.
▪ روغن طبیعی نعناع، علایم معده درد، گرفتگی عضلانی و سندروم روده تحریک پذیر را تسکین می دهد و در نتیجه عضلات نرم و شل می شوند.
▪ اسید رزمارینیک (Rosmarinic acid) موجود در این گیاه علایم گرفتگی بینی را تسکین می دهد و باعث باز شدن مجاری تنفسی می شود. برگ درخت نعناع عارضه های آسم و آلرژی را برطرف می کند.
▪ این گیاه که منبع عالی بتاکاروتین است، قدرت دید را بهبود می دهد، با آکنه مقابله می کند و به پوست نرمی و طراوت می بخشد.
▪ برای رفع بوی نامطبوع دهان و پیش گیری از بروز بیماری لثه ای به کار برده می شود.
▪ چای نعناع از تهوع صبحگاهی در دوران بارداری پیش گیری می کند.
▪ برگ این گیاه به میزان چشمگیری پرمویی در بعضی از قسمت های بدن را که در زنان به علت نبود توازن هورمونی شایع است، درمان می کند.
▪ ویتامین C و بتاکاروتین موجود در آن، مانند آنتی اکسیدان عمل کرده و رادیکال های آزاد را از بین می برد، استحکام غشایی سلولی را حفظ می کند و در نتیجه خطر بیماری های قلبی و سرطان و … را کاهش می دهد.
▪ کلسیم، آهن، منیزیم، پتاسیم، فسفر، منگنز و روی موجود در نعناع نقش مهمی در حفظ فعالیت های سوخت و ساز بدن دارد.
▪ فیبر غذایی موجود در آن، احساس سیری و سلامتی روده ای ایجاد می کند و یبوست و بواسیر را تسکین می دهد.
▪ چای نعناع علاوه بر انرژی زا بودن، حرارت اضافه بدن را خارج کرده و سرماخوردگی و سرفه فصلی را نیز درمان می کند.
▪ سکسکه و گوش درد را برطرف می کند.
▪ خمیر نعناع تهیه شده با آب و برگ نعناع، برای درمان مسمومیت غذایی کاربرد دارد. ▪ برگ های له شده آن برای سفید کردن دندان موثر است.
▪ بخور روغن نعناع آرامش بخش است.
رفع سردرد با نعناع
* برای رفع سردردهای میگرنی می توانید با مخلوط کردن مواد زیر، پمادی تهیه كنید و در نقطه ای كه درد می كند، بمالید.
اسانس نعناع 3 گرم
روغن زیتون 2 گرم
لانولین 5 گرم
* برای رفع سردرد از كمپرس نعناع استفاده كنید. به این ترتیب كه 10 قطره روغن نعناع را با یك لیوان آب سرد مخلوط كرده و در یك كاسه بریزید.
سپس یك پارچه كه به اندازه پیشانی باشد در آن فرو برده و آب اضافی آن را بگیرید و روی پیشانی و شقیقه ها قرار دهید تا سردرد برطرف شود.
ضدعفونی کردن بینی با نعناع
برای ضد عفونی كردن بینی، با مخلوط کردن 1 گرم اسانس نعناع و 40 گرم روغن بادام شیرین، محلولی تهیه كنید و پنج قطره در هر سوراخ بینی بچكانید.
رفع خارش با نعناع
اگر بدن شما خارش دارد مقدار 2 گرم اسانس نعناع را در 50 گرم وازلین ریخته، خوب با هم مخلوط كرده و در محل خارش بمالید.
تسکین آرتروز با نعناع
اگر از بیماری روماتیسم و آرتروز رنج می برید، از روغن نعناع استفاده كنید، به این صورت كه 2 قطره روغن نعناع را با یك قاشق سوپخوری روغن بادام مخلوط كرده و محل های دردناك را با آن ماساژ دهید.
اسانس نعناع
یكی از فرآورده های نعناع، اسانس آن است كه از تقطیر برگ و سرشاخه های گلدار نعنا تحت اثر بخار آب تهیه می شود و دارای 50 تا 70 درصد منتول می باشد.
- اسانس نعناع كه در كشور انگلستان تهیه می شود، شهرت خاصی دارد.
- این اسانس به عنوان تقویت كننده معده، بادشكن، ضد عفونی كننده، رفع دل پیچه ی بچه ها و اسهال به كار می رود.
- برای استفاده از اسانس نعنا كافی است كه مقدار یك تا سه قطره از آن را با یك لیوان آب مخلوط كرده و بنوشید.
دانستنی های عرق نعنا
بسیاری از مراجع و کتاب های مربوط به طب گیاهی، تاریخچه تقطیر و تولید عرق های گیاهی را ایران و مردم این کشور می دانند. بر اساس اطلاعات موجود در این کتاب های مرجع، تولید عرق گیاهی به ابن سینا و دوره های پس از او نسبت داده شده است.
به نظر می رسد که شروع تقطیر و استخراج رایحه گیاهان با تولید گلاب از گل محمدی آغاز شده و کم کم به مرحله کنونی تولید صدها نوع عرق گیاهی رسیده است.یکی از معروف ترین و رایج ترین عرق های گیاهی موجود در بازار ایران، عرق نعنا است که سۆال های بسیاری در مورد آن مطرح است.
فرآیند تولید عرق نعنا چگونه است؟
از هر گیاهی مانند برگ نعنا، بیدمشک، ریحان، گل محمدی یا زیره که دارای رایحه و اسانس باشد، می توان عرقیات گیاهی تولید کرد.
برای تولید عرق گیاهی، ابتدا آب و ماده معطر را که همان گیاه باشد، می جوشانند. پس از تبخیر آب، عملیات سرد کردن بخار و تقطیر به صورت سنتی یا صنعتی انجام می شود و مایعی که با تقطیر به دست آمده، معطری است که ما ایرانی ها به آن ها عرق گیاهی می گوییم.
طی فرآیند تبخیر و تقطیر، اسانس و رایحه گیاه داخل مولکول های آب نفوذ می کند و در اصطلاح علمی، آب مقطر تولید می شود. این آب های معطر مقطر، علاوه بر طعم و رایحه خوبشان، خواصی هم برای بدن دارند. ما ایرانی ها معمولاً فقط به مایعی که از گلبرگ های گل محمدی تهیه می شود، «گلاب» می گوییم و سایر آب های معطر مقطر را «عرق گیاهی» یا «طبی» می نامیم.
تفاوت میان عرق نعناهای پاستوریزه و سنتی موجود در بازار چیست؟
هر ماده ای که پاستوریزه شود، عاری از وجود هرگونه آلودگی میکروبی و انگلی است پس آلودگی های احتمالی، در عرق نعناهای کارخانه ای که عبارت پاستوریزه روی آن ها درج شده، وجود ندارد.
پس احتمال وجود آلودگی در عرق نعناهایی که در کارگاه های خانگی و سنتی تهیه می شوند، وجود دارد؟
عرق از فرآیند تقطیر به دست می آید و مایعی که تقطیر می شود، کاملا استریل و عاری از هرگونه آلودگی است اما امکان دارد آلودگی از طریق ظرف آلوده یا فردی که عرق را به صورت سنتی تولید و بسته بندی می کند، به محصول نهایی راه یابد. به همین دلیل نمی توانیم بگوییم که عرق نعناهای سنتی کاملا استریل یا کاملا آلوده هستند.
اگر عرق نعنا در کارگاه های خانگی با شرایط بهداشتی تهیه و از ظرف های پاکیزه برای بسته بندی آن استفاده شود و خود تولیدکننده هم مسایل بهداشتی را رعایت کند، دیگر نباید نگران وجود آلودگی در آن بود.
نحوه صحیح مصرف شربت نعناع
آیا میزان مصرف مشخصی برای عرق نعناع وجود دارد؟
نه، معمولاً میزان استانداردی برای مصرف این عرق های سنتی وجود ندارد و نمی توان حجم کاملا مشخصی برای مصرف آن ها برای افراد در گروه های سنی و جنسی مختلف در نظر گرفت. البته می توان پیشنهاد کرد که اگر احساس نفخ و دل درد داشتید، حدود یک استکان در هر وعده، عرق نعنا مصرف کنید. اگر غلظت و بوی عرق نعنا زیاد باشد، می توان به مصرف نصف استکان از آن هم بسنده کرد.
آیا منع مصرفی هم برای استفاده از عرق نعنا در افراد خاصی وجود دارد؟
نه، فقط افرادی که به خود گیاه نعنا حساسیت دارند و با خوردن آن دچار واکنش های آلرژیک می شوند، نه تنها عرق نعنا، بلکه هیچ یک از محصولاتی را که بر پایه گیاه نعنا تولید شده است، نباید مصرف کنند.
بهترین ظرف و مکان برای نگهداری از عرق نعنا چیست؟
بهتر است تمام عرق های گیاهی از جمله عرق نعنا در ظرف های شیشه ای نگهداری شود. از آنجا که شیشه های رنگی (مانند شیشه های سبز یا قهوه ای) نور کمتری از خود عبور می دهند، استفاده از آن ها برای نگهداری از عرقیات از شیشه های شفاف بهتر است. پس از ظرف های شیشه ای، ظرف های فلزی (مانند ظرف های آلومینیومی) بهترین ظرف ها برای نگهداری از عرق ها هستند.
این روزها برای پایین آوردن قیمت نهایی محصول از پلاستیک برای بسته بندی بطری های عرق استفاده می شود اما پلاستیک، برای نگهداری این محصولات مناسب نیست. به همین دلیل بهتر است یا عرقیاتی که در شیشه هستند بخرید یا آن ها را پس از خرید در ظرف های شیشه ای رنگی یا فلزی پاکیزه و بدون بو بریزید. تمام عرق های گیاهی باید در جای خشک و خنک و دور از نور مستقیم آفتاب قرار بگیرند. اگر فروشنده ای عرق را بیرون از مغازه و در معرض آفتاب قرار داده بود، از خرید محصول او خودداری کنید.
بهترین زمان مصرف و نشانه فساد عرق های گیاهی چیست؟
معمولاً روی بسته بندی عرقیات سنتی تاریخ تولید و انقضا وجود ندارد و گاهی فقط تاریخ تولید روی بسته بندی نوشته می شود. بهتر است عرق های گیاهی را حداکثر 6 تا 12 ماه پس از تولید مصرف کنید تا از خاصیت آن ها بهره مند شوید. فساد عرق گیاهی را هم می توان از ظاهر آن متوجه شد. عرق سالم و عاری از آلودگی، کاملا شفاف است.
وجود هر گونه کدورت یا رسوب در عرق های گیاهی می تواند نشان دهنده وجود آلودگی های میکروبی یا قارچ و کپک، درون آن ها باشد و باید از مصرف چنین محصولاتی خودداری کرد.
دم کرده نعناع
- درمان نفخ، دل درد و اسپاسم با نعنا قمی
“نعنا قمی” گونه ای از نعنا می باشد که نام علمی آن Mentha spicata است. این گونه نعنا دارای بو و مزه ی مطبوع بوده و بیشتر از سایر سبزی های خوراکی مورد استفاده قرار می گیرد.
اینگونه نعنا با وجود خواص متعدد، به خاطر داشتن ترکیب مهم کارون (Carvone)، دارای اثرات ضد نفخ، ضد دل درد و ضد اسپاسم قوی تری نسبت به گونه های دیگر نعناست، بنابراین خوردن این گونه نعنا می تواند به خوبی اینگونه مشکلات را حل نماید.
این گیاه از طعم و مزه ی خوبی برخوردار است و می توان آن را به طور مدام مصرف نمود تا از نفخ و دل درد در امان بود. امروزه صنایع داروسازی، عصاره ی اینگونه نعنا را که دارای اثر بسیار قوی می باشد به قطره های خوراکی تبدیل نموده اند تا با توجه به مایع بودن ، به سرعت و در عرض چند دقیقه جذب شده و اثر نماید.
محصولی که در ایران از این نوع نعنا به دست می آید، به نام “قطره کارمینت”(Carmint) است که می توان آن را با توجه به خوراکی بودن نعنا، در تمام سنین (از نوزادان تا افراد مسن) بدون هیچ محدودیتی مصرف نمود.
محصولات حاصله از این گونه نعنا ضمن اثرات سریع از عارضه ی جانبی برخوردار نمی باشند و با داروها و غذاها تداخل نمی نمایند.
نکته ی مهم درباره ی تاثیر محصولات نعنا برای درمان نفخ و دل درد این است که ترکیبات موجود در اسانس (رایحه) این گیاه در عرض چند دقیقه (حدود 10 تا 15 دقیقه) جذب می شوند و مشکلات حاصله را مهار می کنند، و در صورتی که هم زمان با مصرف غذا خورده شوند از ایجاد نفخ و دل درد جلوگیری می کنند، بنابراین دارای خاصیت درمانی بوده و مانع نفخ و دل درد می شوند.
هشدارها و مضرات نعناع
- اسانس نعنا را نباید به مقدار زیاد به کودکان و نوزادان خوراند، زیرا روی حرکات تنفسی و قلب اثر می گذارد و ممکن است خطرناک باشد.
- چای نعنا معمولا بی خطر است اما مادران باردار و شیرده باید چای نعنا کم بخورند.
- افرادی که دارای سابقه سقط جنین هستند در دوران بارداری از مصرف نعنا باید اجتناب ورزید.
- معدود عوارض منفی ناشی از کپسولهای پوشش دار روده ای روغن نعناع عبارت است از : بثورات پوست، سوزش، سردرد، ضربان پایین قلب و لرزش عضله.
- منتول یا روغن نعنا که روی پوست مالیده شده باشد می تواند سبب بروز التهاب یا بثورات پوستی گردد. روغن نعناع باید رقیق شود و میزان مصرف آن باید کم باشد چون میزان مصرفی بالا سبب آسیب دیدگی کلیه میشود.
- منتول خالص سمی است و نباید مصرف داخلی شود.
- روغن نعنا و منتول را نباید به صورت نوزادان و کودکان مالید.
- دقت کنید که روغن و تنتور تهیه شده از نعناع را اشتباه نگیرید.
- اگر اسانس نعنا به مقدار زیاد مصرف شود، فشار خون را بالا برده و موجب حالت تهوع، استفراغ و درد معده می شود و حرکات دودی معده را از بین می برد.
- نعناع با تمام فوایدی که دارد، اگر زیاد مصرف شود سیستم گوارشی را تحریک می کند.لذا اگر شما روزی دو تا سه فنجان دم کرده نعنا می نوشید، بهتر است بعد از دو هفته نوشیدن، چند روزی مصرف آن را قطع کرده و دوباره شروع کنید.
گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی دلگرم
مرجان امینی