تفسیر آزمایش نیتروژن اوره ی خون (Blood Urea Nitrogen)

آزمایش نیتروژن اوره ی خون (Blood Urea Nitrogen)

1. 
   نام آزمایش: Blood Urea Nitrogen
2. 
   نام‌های دیگر آزمایش: Urea Nitrogen, BUN
3. 
   آزمایش‌های مرتبط: Urine Analysis, Creatinine, Micro Albumin

تست نیتروژن اوره ی خون یا BUN در درجه ی اول به همراه تست کراتینین، برای ارزیابی عملکرد کلیه ها در طیف گسترده ای از شرایط، برای کمک به تشخیص بیماری کلیوی و مانیتورینگ بیمارانی با اختلال عملکردی حاد یا مزمن و یا نارسایی کلیوی، صورت می گیرد.

همچنین تست دنیتروژن اوره ی خون برای بررسی وضعیت سلامت عمومی فرد به صورت قسمتی از تست های پنل کلیوی (Renal Panel)، پنل متابولیک پایه (BMP) و یا پنل متابولیک جامع (CMP) انجام می گیرد.

اوره، محصول دفعی است که در کبد در حین متابولیزه شدن پروتئین ها، تشکیل می گرد.

(نیتروژن اوره یک ماده ی دفعی است که که در کبد در اثر شکسته شدن پروتئین ها تشکیل می شود).

اوره توسط کبد به جریان خون آزاد می شود و سپس به کلیه ها وارد می گردد. اوره در کلیه ها از جریان خون فیلتر می شود و به درون ادرار آزاد می گردد.

به خاطر این که این فرایند به طور مداوم در حال اجراست، پس به طور معمول، میزان کم، ولی پایدار نیتروژن اوره در خون وجود دارد.

با این حال، زمانی که کلیه ها بر اثر بیماری یا آسیب نمی توانند مواد دفعی را از خون فیلتر کنند، سطح اوره در خون افزایش می یابد.

کلیه ها شامل دو ارگان لوبیایی شکلی (bean-shaped) هستند که در پایین قفسه سینه در طرف های چپ و راست پشت انسان قرار دارند.

داخل آن ها حدود یک میلیون واحد کوچک فیلترکننده ی خون به نام نفرون (nephron) وجود دارد. در هر نفرون، خون به صورت مداوم در دسته های میکروسکوپیک رگ های خونی، فیلتر می شود که به این شبکه های مویرگی گلومرول (glomerulus) می گویند.

گلومرول اجازه ی عبور آب و مولکول های کوچک را می دهد ولی از خروج گلبول های قرمز و مولکول های بزرگتر جلوگیری می کند.

به هر گلومرول یک لوله ی کوچک (Tubule) متصل است که وظیفه ی جمع آوری مایعات و مولکول هایی که از گلومرول عبور کرده اند و سپس بازجذب (جذب دوباره) شده اند را دارد.

بقیه ی مواد زائد باقی مانده، ادرار را تشکیل می دهند.

اگر نتایج تست های کراتینین و BUN غیر طبیعی باشند و یا شخص دچار یک بیماری زمینه ای باشد که بر کلیه ها نیز اثر می گذارد مثل دیابت و فشار خون بالا، در این حالت می توان از تست های کراتینین و BUN برای مانیتورینگ اختلال عملکرد کلیوی، میزان اثر بخشی و درمان استفاده کرد.

همچنین تست های کراتینین خون و BUN برای ارزیابی عملکرد کلیه ها در زمان انجام سی تی اسکن (CT Scan or Computed tomography) در صورتی که به بیمار داروهایی برای انجام این تست داده شود (بررسی میزان آسیب به کلیه ها) انجام می شود.

چه زمانی تست نیتروژن اوره خون (BUN) درخواست می شود ؟

BUN به عنوان بخشی از پنل متابولیک پایه (BMP) و پنل متابولیک جامع (CMP) که به طور گسترده برای موارد زیر درخواست می شوند :

• 
  به عنوان بخشی از چکاپ (Checkup) روتین برای بررسی سلامت فرد
• 
  برای بررسی عملکرد کلیه ها پیش از تجویز دارو درمانی خاص
• 
  زمانی که یک شخص، با حال بسیار نامساعد و بیمار، به اورژانس مراجعه می کند
• 
  در طول بستری شدن در بیمارستان

BUN اغلب بهمراه تست کراتینین و یا پنل کلیوی زمانی که شخص مشکوک به مشکل کلیوی است، درخواست داده می شود.

برخی از علائم و نشانه های اختلال عملکرد کلیوی در زیر آمده است :

• 
  خستگی، عدم تمرکز، بی اشتهایی و مشکلات خواب
• 
  ورم و پف (Edema) به خصوص در اطراف چشم ها، صورت، مچ دست، شکم، ران و مچ پا
• 
  ادرار کف آلود، که خونی و یا قهوه ای رنگ باشد
• 
  کاهش در مقدار ادرار
• 
  مشکل در دفع ادرار مثل احساس سوزش و وجود ترشحات غیر نرمال در هنگام دفع ادرار و یا تغییر در دوره های زمانی دفع ادرار بخصوص در شب ها
• 
  درد در ناحیه پهلوها، پشت، بالای شکم و زیر دنده ها و در اطراف محل کلیه ها
• 
  فشار خون بالا

همچنین تست BUN برای موارد زیر نیز درخواست می شود :

• 
  برای بررسی عملکرد کلیه در فواصل زمانی منظم برای بیماری های مزمن و یا شرایطی مثل دیابت، نارسایی احتقانی قلب و انفارکتوس میوکارد (حمله ی قلبی).
• 
  برای بررسی عملکرد کلیه و درمان در فواصل زمانی منظم در افرادی که مبتلا به بیماری کلیوی هستند.
• 
  برای بررسی عملکرد کلیه قبل و در حین درمان دارویی خاص
• 
  همراه با تست کراتینین زمانی که سی تی اسکن انجام می گیرد (در بالا توضیح داده شد)
• 
  برای بررسی میزان اثربخشی دیالیز

تفسیر نتایج آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN) چگونه است ؟

افزایش سطح BUN نشان دهنده ی اختلال در عملکرد کلیه هاست (می تواند نشان دهنده ی بیماری کلیوی حاد یا مزمن، آسیب یا نارسایی کلیوی باشد). همچنین می تواند به خاطر شرایطی باشد که باعث کاهش خونرسانی به کلیه ها شده است مانند نارسایی احتقانی قلب، شوک، استرس، حمله ی قلبی تازه و یا سوختگی های شدید که شرایطی ایجاد کرده تا در جریان ادرار اختلال ایجاد شود و یا دهیدراتاسیون (کم آبی بدن).

در زمان افزایش یافتن بیش از حد تجزیه (کاتابولیسم) پروتئین ها ، غلظت BUN می تواند بالا رود همچنین در زمانی که پروتئین موجود در رژیم غذایی به طور قابل ملاحظه ای افزایش یابد و یا در زمان خونریزی از دستگاه گوارش (به خاطر وجود پروتئین ها در خون).

سطح پایین BUN، معمولاً رایج نیست و در بسیاری موارد، دلیلی برای نگرانی وجود نخواهد داشت. سطح پایین BUN می تواند در بیماری شدید کبدی، سوء تغذیه و در بعضی موارد زمانی که شخص به میزان زیاد مایعات مصرف کرده باشد (Overhydration)، دیده شود. تست BUN معمولاً برای تشخیص و یا مانیتورینگ این موارد استفاده نمی شود.

اگر یکی از کلیه ها به صورت کامل و درست کار کند، غلظت BUN می تواند نرمال باشد حتی در صورتی که اختلال قابل توجهی در کلیه ی دیگر وجود داشته باشد.

نتایج نرمال تست نیتروژن اوره خون (BUN)

نتایج تست BUN بر اساس میلی گرم بر دسی لیتر (mg/dl) اندازه گیری می شوند. مقادیر نرمال BUN بسته به سن و جنس متفاوت است. مقادیر نرمال می تواند در آزمایشگاه های مختلف اندکی متفاوت باشد ولی در کل سطوح نرمال BUN عبارت است از :

1. 
   مردان بالغ : 8 تا 20 (میلی گرم بر دسی لیتر)
2. 
   زنان بالغ : 6 تا 20 (میلی گرم بر دسی لیتر)
3. 
   کودکان : 5 تا 18 (میلی گرم بر دسی لیتر)
4. 
   نوزادان : 3 تا 12 (میلی گرم بر دسی لیتر)

نکته ی دیگری هست که باید در مورد تست BUN بدانم ؟

سطح BUN می تواند با میزان پروتئین رژیم غذایی تغییر کند. رژیم غذایی پر پروتئین می تواند سبب افزایش غیر طبیعی سطح BUN شود در صورتی که رژیم غذایی با میزان خیلی کم پروتئین می تواند سبب کاهش غیر طبیعی BUN شود.

طیف گسترده ای از داروها می توانند سبب افزایش BUN شوند. از جمله داروهای تجویز شده ی رایجی که می توانند باعث افزایش BUN شوند می توان به موارد زیر اشاره کرد :

1. 
   آمفوتریسین B یا (amphotericin B)
2. 
   کاربامازپین (carbamazepine)
3. 
   سفالوسپورین ها (cephalosporins)
4. 
   فوروزماید (furosemide)
5. 
   متوترکسات (methotrexate)
6. 
   متیل دوپا (methyldopa)
7. 
   ریفامپین (rifampin)
8. 
   اسپیرونولاکتون (spironolactone)
9. 
   تتراسایکلین (tetracycline)
10. 
    دیورتیک های تیازیدی (thiazide diuretics)
11. 
    ونکومایسین (vancomycin)

داروهای کاهش دهنده ی BUN شامل:

1. 
   کلرامفنیکل (chloramphenicol)
2. 
   استرپتومایسین (streptomycin)

رعایت ناشتا بودن برای تست نیتروژن اوره ی خون (Blood Urea Nitrogen) :

برای انجام تمامی آزمایشها بر روی خون بیمار رعایت ناشتایی پیشنهاد میگردد .

• 
  شب قبل از آزمایش شام مختصر و سبک میل شود .
• 
  بین 12 تا 14 ساعت قبل از آزمایش غذا ، مایعات ، انواع شکلات و آدامس میل نشود .
• 
  مصرف دخانیات اکیداً ممنوع میباشد .
• 
  نوشیدن آب به مقدار نیاز مانعی ندارد .
• 
  مسواک زدن دندانها مانعی ندارد .
• 
  در مورد مصرف دارو یا قطع آن ، قبل از آزمایش حتماً با پزشک معالجتان مشورت نمائید .

بیشتر بخوانید :

بالا و پایین بودن تست ESR در آزمایش خون نشانه چیست ؟

علل و خطرات بالا و پایین شدن Neut (نوتروفیل) در آزمایش خون

tsh در آزمایش خون نشان دهنده تیروئید پر کار است یا کم کار ؟

Ph بالا یا پایین در آزمایش ادرار نشان دهنده چیست ؟

آزمایش وزن مخصوص ادرار | Specific gravity در آزمایش ادرار چیست ؟

mcv در آزمایش خون نشانه چیست ؟

دانستنی‌های بیشتر درباره آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN)

اوره (Uera) ماده‌ای است که در کبد از شکستن و متابولیزه شدن پروتئین تولید می‌شود. بعد از شکستن پروتئین، آمونیاک تولید می‌شود که این ماده‌به ترکیبی که سمیت کمتری دارد (Uera) تبدیل می‌شود.

نیتروژن ترکیبی است که هم در آمونیاک و هم در اوره وجود دارد. نیتروژن اوره توسط فرآیندی از آن جدا می‌شود و اوره جهت دفع به کلیه می‌رود. در واقع در این آزمایش به طور غیر مستقیم اوره خون اندازه‌گیری می‌شود.

اغلب بیماری‌هایی که روی کبد و کلیه تأثیر می‌گذارند بصورت بالقوه روی میزان اوره خون نیز اثر می‌گذارند.

اگر به علت فعالیت کبد، میزان اوره در خون بالا رود ولی میزان دفع آن از کلیه کم شود، غلظت اوره خون بالا می‌رود، در بعضی از بیماری‌های کبدی به علت پایین آمدن فعل و انفعالات کبد میزان اوره خون پایین می‌آید.

این آزمایش معمولاً با آزمایش Creatinine خون درخواست می‌گردد. بعضی از علائم نقص عملکرد کلیه خستگی، بی‌اشتهایی، بی‌خوابی، عدم تمرکز، چشمان پف کرده، سوزش ادرار و کاهش حجم ادرار می‌باشند.

افزایش میزان BUN خون بیانگر مقدمات اختلال عملکردی کلیه می‌باشد که منجر به بیماری‌های کلیۀ حاد یا مزمن می‌شود. زمانی که حجم زیادی از پروتئین در کبد شکسته شود نیز BUN در خون بالا می‌رود (رژیم‌های غذایی با حجم پروتئین بالا).

طی بارداری هم افزایش اوره و هم کاهش اورۀ خون می‌تواند مشاهده شود. با افزایش سن سطح BUN خون نیز افزایش می‌یابد.

نکته : هم کاهش و هم افزایش غلظت BUN می تواند در دوران بارداری نرمال دیده شود.