تزریق چیست و انواع تزریق کدام است ؟

تزریق چیست ؟

تَزریق یا انژکسیون در پزشکی به معنی روشی جهت وارد کردن داروهای مایع (آمپول) یا واکسن به داخل بدن با استفاده از سرنگ و سرسوزن تیز است.

انواع تزریق کدام است ؟

تزریق زیر جلدی (S.C):

بافت زیر جلدی (Subcutaneous) یک بافت هم بند شل غنی از بافت چربی با خونرسانی کم بوده وبه همین دلیل معمولا سرعت جذب دارو در آن طولانی تر از عضله است (۲۰ تا ۳۰ دقیقه در مقابل ۵ تا ۱۰ دقیقه در تزریقات عضلانی) البته برخی از داروها سرعت جذبشان از بافت زیر جلدی برابر با عضله است (نظیر هپارین ) .

برای تزریقات S.C معمولا از سرنگهای ۲ میلی لیتر یا کمتر و سر سوزن نمره ۲۴ تا ۲۶ و با طول ۱٫۵ سانتیمتر استفاده می شود . تزریقات S.C را می توان در هر نقطه ای انجام داد (نظیر بی حسی های موضعی ).

ولی محلهای رایج قسمت فوقانی خارجی بازو , جلوی ران , روی شکم و روی کتف ها می باشد . همانند تزریقات عضلانی بایستی در S.C نیز قبل از تزریق آسپیراسیون انجام شود (بجز در مورد هپارین) .

روش کار بدین ترتیب است که چینی از پوست محل با انگشتان یک دست گرفته و بلند شده و سپس سوزن با زاویه ۴۵ تا ۹۰ در جه زیر جلد وارد و پس از آسپراسیون تزریق می شود (شکل ۸-۲Cool حداکثر گنجایش بافت زیر جلدی در یک نقطه (بدون بروز درد شدید ) حدود ۲ میلی لیتر است و نبایستی بیش از ۵ میلی لیتر تزریق شود .

تزریق داخل جلدی:

از تزریقات داخل جلدی (Intradermal) برای تست های آلرژیک , برخی از واکسیناسیونها و نیز بررسی پاسخ سیستم ایمنی (anergy screen) استفاده می شود و معمولا سرنگهای یک میلی لیتر مدرج (نظیر سرنگ توبرکولین) با سر سوزنهای نمره ۲۵ تا ۲۷ بکار برده می شود و اکثرا در سطح فلکسور ساعد (حدود ۱۰ سانتیمتر پایینتر از شیار آرنج ) انجام می شود .

کار بدین ترتیب است که پوست محل با الکل پاک شده و سپس سوزن با زاویه ۱۵ درجه و به میزان ۲ تا ۳ میلیمتر داخل درم شده (شکل ۹-۲Cool و آنگاه دارو (معمولا ۰٫۱ میلی لیتر) به آرامی تزریق می شود که به صورت یک عدس برآمده می شود .

در پایان بدون ماساژ سوزن خارج می شود و یک دایره به قطر یک سانتیمتر دور آن کشیده و ساعت و تاریخ تست نوشته می شود .

نکته – در تمامی تزریقاتی که سوزن به طور مایل وارد پوست می شود بایستی سوراخ سر سوزن به طرف بالا باشد .

تزریق عضلانی:

رایجترین نوع تزریق آمپول به بیمار معمولاً به شیوه تزریق ماهیچه‌ای است. هنگامیکه دارو جذب گوارشی ندارد یا به آن آسیب می‌زند یا پس از جذب در کبد به مقدار زیاد تخریب می‌شود مجبور به استفاده از روش تزریق هستیم.

در بین روش‌های مختلف تزریق چنانچه مقدار دارو زیاد باشد و یا بافت‌های سطحی را تحریک کند و یا احتیاج به جذب سریعتر باشد آن را داخل ماهیچه تزریق می‌کنند .

نحوه تزریق آمپول

معمولاً سرنگ ۲ – ۵ میلی لیتری بکار می‌رود. شماره و طول سوزن بسته به نوع ماهیچه؛ محل تزریق یا میزان بافت چربی که ماهیچه مورد نظر را پوشانیده‌است و سن بیمار متفاوت می‌باشد.

برای تزریق در ماهیچه سرینی (گلوتئال) معمولاً از سوزن شماره ۲۰ – ۲ استفاده می‌شود و برای تزریق در ماهیچه دالی معمولاً از سوزن شماره ۲۳ – ۲۵ استفاده می‌شود .

محل تزریق آمپول

الف-ناحیه پشت سرینی (دورسوگلوتئال) برروی ماهیچه‌های ضخیم باسن:
محل تزریق در این ماهیچه معمولاً قسمت فوقانی خارجی یا ربع فوقانی خارجی باسن در حدود ۵-۸ سانتی متر پایین تر از کرست ایلیاک خواهد بود که به دو روش مشخص می‌گردد.

یک لب باسن را با خطوط فرضی به چهار قسمت تقسیم کنید در این هنگام شما با لمس کرست ایلیاک از انتخاب محل صحیح تزریق که به اندازه کافی بالا می‌باشد مطمئن شده‌اید.

انتخاب محل تزریق بدون لمس کرست ایلیاک روش مطمنی نخواهد بود.این عضله در کودکان کم تر از 2 سال به دلیل عدم تحرک کافی مکان مناسبی جهت تزریق نمی‌باشد و احتمال آسیب به اعصاب سیاتیک این نواحی وجود دارد.

ب- ناحیه ونتروگلوتئال بر روی ماهیچه سرینی متوسط:

برای تعیین محل تزریق برروی این ماهیچه در بیمار می‌باید کف دست خود را بر روی تروکانتر بزرگ قراردهید به طوری که انگشتان وی متوجه سر بیمار باشد. معمولاً دست راست برای ران چپ به کار رفته و از دست چپ برای ران راست استفاده می‌شود.

انگشت سبابه بر روی بر جستگی فوقانی قدامی استخوان نشیمنگاهی قرار گرفته و انگشت میانی دست به طرف عقب کشیده شود به طوری که لبه کرست ایلیوم را لمس کنید سپس با انگشت خود به باسن آن فشار می‌آورد.

محل تزریق در این حالت مرکز مثلثی خواهد بود که با انگشت سبابه؛ میانی و لبه کرست ایلیاک تشکیل شده‌است. این محل برای کودکان و بزرگسالان قابل استفاده می‌باشد.

بیمارمی تواند در وضعیت به پشت خوابیده قرارگیرد در این حالت بهتر است زانوها و لگن خم شده باشد تا ماهیچه مربوطه شل شود حجم قابل تزریق ۱ – ۵ میلی لیتر می‌باشد.

ج- ماهیچه پهن داخلی (وستوس لترالیس):

ثلث این ماهیچه محل مناسبی برای تزریق خواهد بود که با تقسیم فاصله بین تروکانتر بزرگ و برجستگی خارجی زانو به سه قسمت و انتخاب ثلث میانی آن به دست می‌آید. این محل برای کودکان و بزرگسالان مورد استفاده می‌باشد بیمار می‌تواند در وضعیت خوابیده به پشت یا نشسته قرار گیرد.

د- ماهیچه دالی:

سطح خارجی این ماهیچه اغلب برای تزریق واکسن استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید:

سرم درمانی چیست و انواع آن کدام است ؟

سوند چیست و کاربرد آن کدام است ؟

سرنگ چیست و انواع آن کدام است ؟