از تداخلات دارویی چه می دانید؟
تداخلات دارویی عوارض ناخواسته ای هستند که از ترکیب و مصرف همزمان دو یا چند دارو ناشی میشود، تداخلات دارویی میتواند بین داروهای مختلف، داروهای تجویز شده توسط پزشک یا داروهای بدون نسخه، داروهای گیاهی، داروهای مکمل و حتی مکمل های ویتامینی، داروها و برخی خوارکی ها و غذاها رخ دهد.
به عبارتی داروهایی که با تلاش دانش پزشکی برای مقابله با بیماریها تولید میشوند اگر بدون مشورت پزشک در ترکیب باهم مصرف شوند، گاهی به معجونی سمی و کشنده تبدیل خواهند شد.
علت ایجاد تداخلات دارویی
تداخلات دارویی زمانی که فرد دارویی بدون نسخه را همراه با داروی تجویز شده توسط پزشک مصرف میکند، اتفاق میافتد و یا تجویز دارویی جدید توسط پزشک است، بدون آنکه از داروهایی که بیمار مصرف میکند خبر داشته باشد، گاهی این مسئله تحت شرایط اوژانسی یا وقتی فرد تحت درمان توسط پزشکی غیر از پزشک همیشگی قرار میگیرد، این تداخل داروی برای فرد به وجود میآید.
بسیاری از افراد به ویژه سالمندان که به دلیل ابتلا به ناراحتیها و بیماریهای مختلف به چندین پزشک مراجعه میکنند و ناچار به مصرف داروهای متعدد هستند اگر پیش از مصرف داروهای تجویزی با پزشک مشورت نکرده و در مصرف صحیح آنها اهمال کنند ممکن است جان خود را به طور جدی به خطر بیاندازند چراکه تداخلات دارویی پیامدهای خطرناکی دارد و گاهی اوقات حتی میتواند جان بیمار را تهدید کند.
تداخلات دارویی مضر
یک دارو میتواند از اثر بخشی داروی دیگر بکاهد، برای مثال قرصهای جلوگیری از بارداری میتوانند اثر برخی آنتیبیوتیکها را کاهش دهند. تداخلات دارویی از راههای دیگری هم میتواند رخ دهد، آهن و کلسیم موجود در خوارکی ها، مکملهای ویتامینی و داروهای ضد اسید معده، در معده به آنتیبیوتیکها چسبیده و جذب آنها به داخل خون جلوگیری میکند، مثال ساده این موضوع، ممنوعیت مصرف آنتی بیوتیک خوارکی همراه با شیر است.
گاهی عوارض ناشی از تداخل دارویی میتواند دردسر ساز و مشکلآفرین باشد مثلا وقتی فردی داروهای ضد انعقاد مصرف میکند و خود سرانه به مصرف دارویی گیاهی که تقویت کننده اثر انعقادی است، بپردازد، احتمالا دچار خونریزی داخلی میشود.
همچنین فردی که الکل مصرف میکند باید از عدم تداخل آن با داروها مطمئن شود، این مسئله بسیار مهم است و هر چه فرد تعداد بیشتری دارو مصرف کند، خطر این تداخلات افزایش مییابد.
تداخلات دارویی مفید!
بعضی تداخلات دارویی میتواند مفید باشند، در واقع بعضی داروها میتوانند قدرت داروی دیگر را افزایش یا عوارض آن را کاهش دهند، گاهی برای کاهش عارضه در گروهی از داروهای ضد درد، آن را با یک داروی ضد تهوع ترکیب میکنند البته در برخی تداخلات دارویی نیز یک دارو میتواند اثر بخشی داروی دیگر را کاهش دهد.
تداخلات دارویی کشنده
تداخلات دارویی یکی از مهم ترین علل خطا های پزشکی می باشند . شدت و تظاهرات بالینی این تداخلات می تواند خفیف تا شدید و حتی تهدید کننده ی حیات باشد بطوریکه برخی از تداخلات دارو – دارو می توانند منجر به افزایش احتمال بروز عوارض دارویی ، افزایش جذب و اثر گذاری یک دارو با پنجره ی درمانی کوچک ، و در مواردی منجر به افزایش احتمال مرگ و میر شوند.
در این بین تداخلات مهم و رایجی وجود دارند که توجه به آن ها هنگام تجویز و بررسی شرح حال دارویی بیمار ، می تواند نقش بسزایی در حفظ سلامت بیمار و کاهش اینگونه خطاهای پزشکی داشته باشد .
اهمیت عمده این تداخلات در این است که عمدتا دو داروی تداخل کننده ، توسط یک پزشک تجویز نمی شوند و هنگام تجویز ، شرح حال دارویی کاملی از بیمار گرفته نمی شود . و یا این که بیمار دارویی را بدون نسخه از داروخانه دریافت می نماید ( مثلا جهت درمان سرفه ، تسکین درد ، جلوگیری از بارداری و … ) و با داروساز ، در رابطه با داروهای مصرفی خود مشورت نمی نماید .
4 نوع تداخلات دارویی کشنده
ترکیب داروهای افسردگی با مُسکنها
برخی داروهای افسردگی میزان ترشح ماده شیمیایی شادیزا موسوم به سروتونین را در مغز افزایش میدهند. همزمان نیز برخی مُسکنها تاثیری مشابه دارند و در نتیجه افزایش شدید این ترکیب شیمیایی در مغز موجب آشفتگی و تشویش، بالا رفتن دمای بدن و افزایش ضربان قلب و تنفس میشود.
ترکیب مُسکنها با داروهای ضداضطراب
هر دوی این داروها به عنوان ترکیبات کُندکننده عملکردهای بدن عمل میکنند که در مواقع احساس درد یا در هنگام اضطراب موجب آرامش فرد میشوند اما این داروها از آنجا که میتوانند ضربان قلب و تنفس را نیز به شدت پایین بیاورند مصرف همزمان آنها ممکن است عواقب مرگباری داشته باشد.
ترکیب داروهای کاهندهکلسترول با داروهای ضدقارچ
افرادی که سابقه ابتلا به عفونت مخمر را داشتهاند با داروی «فلوکونازول» که نوعی داروی ضدقارچ است آشنا هستند. همچنین استاتینها از داروهای کاهنده کلسترول و جزو پرمصرفترین انواع داروهای تجویزی در جهان هستند که در صورت مصرف همزمان با داروهای ضدقارچ به ضعف شدید ماهیچهای یا آسیب کلیوی منجر میشوند.
ترکیب سهگانه مُسکنها با داروهای ضداضطراب و داروهای شلکننده عضلات
پزشکان میدانند ترکیب این سه دارو کشنده است اما این امکان وجود دارد که برخی بیماران به دلیل مراجعه به پزشکهای مختلف و تجویز همزمان این داروها، آنها را به طور ناخواسته و تصادفی با هم مصرف کنند که در این صورت جان خود را به طور جدی به خطر میاندازند.
بنابراین، اطلاعرسانی صحیح و جامع به بیماران از طریق داروخانهها، کلینیکها و مطب پزشکان درباره خطرات احتمالی تداخل دارویی اقدامی ضروری برای پیشگیری از وقوع حوادث ناخواسته و پیامدهای مرگبار مصرف همزمان داروهایی است که قرار است ما را از عواقب ناخوشایند بیماریها نجات دهند نه اینکه قاتل جانمان شوند!
مراقب تداخلات دارویی باشید!
بیشتر بخوانید:
موارد مصرف قرص پرامی پکسول و عوارض خطرناک این دارو
خطرات و عوارض مصرف داروهای پوستی در دوران بارداری
موارد مصرف قرص آسیکلوویر (Aciclovir) و عوارض جانبی این دارو
گردآوری توسط بخش سلامت
مجله دلگرم