تشخیص فیروزه ی اصل از تقلبی چگونه است؟
راهنمای تشخیص فیروزه اصل از انواع تقلبی و بدلی : به گزارش دلگرم قبل از اینکه به روش‌های شناخت فیروزه اصل بپردازیم، ویژگی‌های سنگ فیروزه را بیان می‌کنیم. رنگ‌های مختلفی از فیروزه آبی روشن، آبی تیره، سبز تیره و سبز روشن وجود دارد. این سنگ از انواع سنگ‌های آذرین است که در نزدیکی سطح زمین و در نواحی آتشفشانی یافت می‌شود. سنگ‌های فیروزه که در عمق زمین وجود دارند، به دلیل تولید اسید آب زیرزمینی اغلب نرم هستند، بنابراین برای ساخت زیورآلات مناسب نمی‌باشند. با این اوصاف سنگ‌های فیروزه‌ای که در نزدیکی سطح زمین یافت می‌شوند به علت برخورداری از کیفیت لازم در ساخت انواع زیورآلات به کار می‌‌روند. درجه سختی سنگ فیروزه ۵/۵ تا ۶ است و زمانی که به طور کامل خشک شود میزان استحکام آن افزایش می‌یابد.
انواع سنگ فیروزه
برای شناخت فیروزه اصل لازم است تا انواع سنگ فیروزه که در ایران ما آن را با همین نام می‌شناسیم در زبان انگلیسی با نام سنگ ترک (تورکویز) شناخته می‌شود. شاید علت نامگذاری این سنگ به سنگ ترکی این بوده است که در سال‌های گذشته که هنوز معدن‌های سنگ فیروزه در کشورهای اروپایی و آمریکایی کشف نشده بودند، بازرگانان ایرانی سنگ فیروزه را از معادن استخراج می‌کرده و آنها را به بازرگانان کشور ترکیه می‌فروختند.بازرگانان کشور ترکیه نیز سنگ‌های خریداری شده را به بازرگانان اروپایی و آمریکایی می‌فروختند و چون آنها این سنگ را از کشور ترکیه وارد کشور خود می‌کردند نام آن را سنگ ترکی نهاده بودند. البته برخی دیگر نیز معتقد بودند نام این سنگ برگرفته از یک اسم فرانسوی است که برای توصیف این سنگ به کار برده می‌شده است. با این حال سنگ فیروزه را با هر نامی که شناخته شود، می‌توان بر اساس سه ویژگی دسته‌بندی کرد:
1. بر اساس ویژگی‌های ظاهری
بر اساس این ویژگی فیروزه به دو دسته عجمی و شجری تقسیم می‌شود. فیروزه شجری فیروزه‌ای است که روی آن رگه‌هایی وجود دارد. به فیروزه شجری فیروزه عنکبوتی و یا اسپایدر گفته می‌شود. زمانی که رگه‌های فیروزه شجری طلایی باشد ارزش فیروزه بالاتر و قیمت آن بیشتر خواهد بود. فیروزه عجمی فیروزه‌ای است که بدون رگه می‌باشد و سطح آن صاف و کاملاً یک دست است. تنها جایی که می‌توان در آن فیروزه عجمی پیدا کرد، ایران است. این نوع فیروزه در بین عرب‌ها بسیار پرطرفدار است اما برای بیشتر مردم جهان و حتی خود ایرانیان فرقی نمی‌کند که از چه نوع فیروزه‌ای استفاده کنند شجری و یا عجمی. لازم به ذکر است این نوع دسته‌بندی بیشتر در کشورهای عربی مرسوم می‌باشد.
2. بر اساس رنگ
فیروزه سنگی است که دارای طیف رنگی بسیار گسترده‌ای می‌باشد. فیروزه را می‌توان در رنگ‌های آبی تیره، آبی کم رنگ، سبزه تیره تا سبز روشن پیدا کرد. لازم به ذکر است هر اندازه رنگ آبی تیره در سنگ فیروزه بیشتر از رنگ سبز آن باشد، ارزش سنگ فیروزه بیشتر خواهد بود. لذا جواهراتی که از این نوع سنگ‌ها ساخته می‌شوند گران‌بها خواهند بود و ارزش بیشتری خواهند داشت.
3. بر اساس معدنی که فیروزه از آن استخراج شده است
تقریباً می‌توان گفت در تمام نقاط دنیا فیروزه یافت می‌شود و قابل استخراج است اما فیروزه‌ای که از معادن تبت، ایران، آمریکا و مصر استخراج می‌شود، ارزش بالاتری نسبت به فیروزه‌های استخراج شده از سایر معادن فیروزه جهان دارد. در ایران مهم‌ترین معادن فیروزه در شهرهای نیشابور، کرمان و دامغان قرار دارند. از میان آنها نیز فیروزه نیشابور ارزش بیشتری دارد و جزء منابع تجاری در جهان شناخته می‌شود. همه ساله فیروزه‌های زیادی از این معادن استخراج و به سایر نقاط جهان صادر می‌شود. بعد از فیروزه نیشابور به ترتیب فیروزه شهر کرمان، دامغان و سپس فیروزه تبت و آمریکا کیفیت بهتر و در نتیجه ارزش بالاتری نسبت به فیروزه‌های سایر مناطق جهان دارند. لازم به ذکر است تا چند سال دیگر به علت استخراج غیر اصولی سنگ فیروزه از معادن نیشابور رگه‌های آن به طور کامل از بین خواهد رفت.
تنها راه شناخت فیروزه اصل چیست؟
به جرأت می‌توان گفت تشخیص فیروزه اصل کار هر کسی نیست و حتی افراد حرفه‌ای نیز ممکن است در برخی مواقع از شناخت فیروزه اصل عاجز شوند. در ایران چون کیفیت فیروزه نیشابور بالاتر از کیفیت فیروزه کرمان و دامغان است بنابراین قیمت بالاتری دارد. برخی از افراد سودجو فیروزه دامغان یا کرمان را جای فیروزه نیشابور می‌فروشند و از این طریق سودهای کلانی به دست می‌آورند. بنابراین هنگامی که قصد دارید فیروزه نیشابور بخرید حتماً از فروشنده بخواهید شناسنامه نیشابوری بودن فیروزه را در اختیار شما قرار دهد.با این حال راه‌هایی وجود دارد که شما از طریق آنها می‌توانید به اصل بودن انگشتر فیروزه خود پی ببرید. از جمله این راه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
شناخت فیروزه اصل از طریق رنگ آن
سنگ فیروزه اصل رنگ ماتی دارد. این سنگ چون مس دارد به رنگ آبی، کروم و یا وانادیوم به رنگ سبز است. آهن موجود در این سنگ به رنگ زرد، در دامنه‌ای از آبی کم رنگ تا آبی مایل به سبز و نیز از سبز مایل به زرد قرار می‌گیرد. فیروزه‌هایی که از معدن نیشابور استخراج می‌شوند چون رگه ندارند آبی یک دست هستند.فیروزه‌ای که مرغوب است و از کیفیت بالایی برخوردار می‌باشد رنگی به رنگ آبی آسمانی دارد. دقت کنید رنگ آبی آسمانی فیروزه اصل بیشتر در رأس آن مشهود است نه در اطراف افقی آن. نقاط و رگه‌های سیاه رنگ فیروزه نیشابور اصل معمولاً در پشت نگین قرار می‌گیرد. چنانچه انگشتری با فیروزه نیشابور خریدید و خواستید از اصل بودن آن اطمینان حاصل کنید انگشتر را چند لحظه‌ای در مقابل آفتاب قرار دهید. اگر رنگ فیروزه انگشتر شما تغییر کرد، معلوم می‌شود فیروزه تقلبی است. سنگ فیروزه قلابی را معمولاً از پلاستیک‌های فشرده شده که به آن رنگ آبی زده‌اند می‌سازند.برای این که تشخیص دهید فیروزه شما از پلاستیک فشرده ساخته شده است یا خیر می‌توانید با استفاده از یک سوزن خط نازکی روی فیروزه بکشید. اگر روی فیروزه خط عمیقی ایجاد شد، معلوم می‌شود فیروزه انگشتر شما قلابی است. چنانچه فیروزه انگشتر شما اصل باشد نباید روی آن خط ایجاد شود. همچنین با استفاده از فیروزه اصل می‌توان روی شیشه خراش ایجاد کرد چرا که فیروزه اصل قادر است شیشه را ببرد.
شناخت فیروزه اصل از طریق رگه‌های آن
چنانچه می‌خواهید نگین انگشتر شما فیروزه ایران باشد، باید بتوانید آن را از فیروزه آمریکایی و فیروزه تبتی تشخیص بدهید. برای این کار لازم است بدانید فیروزه آمریکایی و فیروزه تبتی چه ویژگی‌هایی دارد. فیروزه آمریکایی در ایران کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین احتمال این که فیروزه آمریکایی به جای فیروزه ایرانی به فروش برسد بسیار کم است. فیروزه تبتی نیز نسبت به فیروزه ایرانی سطحی صاف و رنگی روشن دارد. رگه‌های فیروزه تبتی بسیار نازک و مانند مو باریک هستند.معمولاً این نوع فیروزه‌ها را به شکل تکه‌های ریز از معادن استخراج می‌کنند. از این رو برای این که بتوانند از آنها نگینی برای انگشتر بسازند از چندین سنگ فیروزه به شکل کوبیده استفاده می‌نمایند. فیروزه ایرانی نسبت به فیروزه تبتی ضمخت‌تر است. رگه‌های روی آن نیز به شکل ترک‌های درشت که رنگی تیره دارند می‌باشد. لازم به ذکر است فیروزه‌های ایرانی به صورت درشت استخراج می‌شوند.
شناخت فیروزه اصل از طریق درجه سختی
فیروزه اصل قدرت و درجه سختی ۶ دارد. بنابراین می‌تواند به راحتی روی شیشه خراش ایجاد کند و آن را ببرد. البته ذکر این نکته خالی از لطف نیست که فیروزه هنگامی که از معدن استخراج می‌شود شکل نرمی دارد اما زمانی که با مواد دیگری ترکیب می‌شود مستحکم شده و حالت سختی به خود می‌گیرد. پس اگر می‌خواهید به اصل بودن فیروزه خود پی ببرید، آن را روی شیشه بکشید. اگر توانست روی شیشه خراش ایجاد کند فیروزه اصل و در غیر این صورت فیروزه تقلبی خواهد بود. علاوه بر نکاتی که در بالا به آنها اشاره کردیم، برای شناخت فیروزه اصل لازم است نکات زیر را نیز در نظر بگیرید:
حتماً بخوانید:
انگشتری که نگین آن فیروزه اصل البته از نوع رگه دار است، از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است. این نوع انگشتر به صورت محدود به بازار عرضه و در نتیجه به صورت محدود مورد خرید و فروش قرار می‌گیرد.نوعی از انگشتر فیروزه در بازار وجود دارد که فیروزه آن از مواد پلیمری ساخته شده است. این نوع فیروزه معمولاً رنگ ثابتی دارد و چون از مواد مصنوعی ساخته شده است تغییر رنگ نمی‌دهد.معمولاًً فیروزه‌های ساخته شده از مواد پلیمری بدون هیچ محدودیتی و در اندازه‌های مختلف در بازار مورد داد و ستد قرار می‌گیرند. در زمان‌های قدیم، هنگامی که می‌خواستند قیمت سنگ فیروزه را افزایش دهند به روش‌های مختلفی همچون روش اشباع کردن آن با واکس، روغن‌های رنگین و مواد پلاستیکی رنگی تمسک می‌جستند.در اثر استفاده از این روش‌ها زمانی که فلز داغی به این نقاط که روی نگین وجود داشتند اتصال پیدا می‌کرد، بوی بسیار بدی از پلاستیک داغ شده به مشام آدم می‌رسید. واکس و روغنی که روی نگین زده می‌شد در اثر تماس با فلز داغ ذوب می‌شد و در نتیجه روی نگین باقی می‌ماند. این نگین‌ها معمولاً وزن سبک‌تری نسبت به نگین‌های اصل هم اندازه خود داشتند.
قیمت سنگ فیروزه چقدر است؟
قیمت سنگ فیروزه‌ای که از مواد پلاستیکی یا مصنوعی ساخته شده‌اند بسیار پایین‌تر از قیمت سنگ‌های فیروزه اصل هستند که از معادن استخراج شده‌اند. در خرید انگشتر فیروزه به این نکته توجه کنید زمانی که سنگ فیروزه برای جلای بیشتر رنگ می‌شود، از قیمت آن کاسته می‌شود. ممکن است در زیورآلات فیروزه رنگ شده زیباتر به نظر برسد، با این حال این امر موجب بیشتر شدن قیمت آن و یا مانع از کم شدن قیمت آن نخواهد بود.
توجه نمایید فیروزه‌هایی که به رنگ سبز هستند و رگه‌های تیره‌ای دارند، اغلب از معادن آفریقا استخراج شده‌اند. این نوع فیروزه‌ها معمولاً قیمت چندانی ندارند.
نکاتی در مورد سنگ فیروزه اصل
هنگامی که نگین انگشتر فیروزه شما در اثر عوامل محیطی و یا عوامل شیمیایی تغییر رنگ می‌دهد و یا به اصطلاح گوهرشناسان می‌میرد، کلیه خواص درمانی و نیز ارزش خود را از دست می‌دهد. توجه نمایید سنگ فیروزه‌ای که اصل است و مرغوب، نقاط سفید و سیاه رنگی ندارد. با این حال در برخی از فیروزه‌ها لکه‌های سفید رنگی وجود دارد که با چشم دیده نمی‌شود. این لکه‌ها را فقط اهل فن می‌توانند ببینند و تشخیص دهند.هنگامی که فیروزه در جایی مرطوب و نم دار نگهداری شود، جلای خاص خود را حفظ می‌نماید. این خاصیت فیروزه باعث شده است بسیاری از فروشندگان سودجو و بی‌انصاف سنگ‌های فیروزه را در داخل کوزه‌هایی پر از ماسه‌های مرطوب قرار دهند تا بدین طریق جلای آن را حفظ نمایند. پس از مدتی فیروزه‌ها را از کوزه خارج کرده و آنها را در معرض فروش می‌گذارند. مشتری بی‌خبر از همه جا با دیدن جلا و زیبایی رنگ فیروزه بی‌اختیار به سمت آن کشیده می‌شود و آن را با شور و شوقی وصف ناپذیر خریداری می‌نماید. غافل از آن که فیروزه چند روز بعد جلا و درخشندگی خود را از دست خواهد داد.
مراقبت از سنگ فیروزه
از جمله عواملی که ممکن است باعث شوند سنگ فیروزه آسیب ببیند و خاصیت خود را از دست بدهد ایجاد خراش بر روی آن، مواد شیمیایی و شوینده‌های خانگی و نیز آب داغ است. لذا مراقبت از سنگ فیروزه اصول خاص خودش را دارد و این اصول باید توسط صاحب انگشتر مورد توجه قرار بگیرد. از جمله کارهایی که باید هنگام مراقبت از سنگ فیروزه آنها را رعایت کرد به شرح زیر است: سعی کنید از تماس فیروزه با ادکلن، کرم و روغن جلوگیری نمایید. چرا که ادکلن، کرم و روغن باعث می‌شوند فیروزه تغییر رنگ دهد.هنگامی که با مایع دستشویی سر و کار دارید، انگشتر فیروزه را از دست خود خارج کنید.سعی کنید از تماس انگشتر فیروزه با آب کلردار جلوگیری نمایید.اجازه ندهید انگشتر فیروزه شما با مواد چربی تماس پیدا کند.