بالا آوردن شیر در نوزادان طبیعی است و تا زمانی که کودک از سایر جنبه ها مشکلی نداشته باشد، جای هیچ گونه نگرانی نیست. فقط لازم است یک تکه پارچه یا دستمال در دسترس داشته باشید.
در بعضی از نوزادان، دریچه (اسفنکتر) انتهای مری دچار نارسایی می‌شود. در حالت معمولی این دریچه بسته می‌شود و به محض ورود غذا به مری این دریچه باز می‌شود و به این ترتیب هنگام خوابیدن یا خم شدن، بسته شدن این دریچه مانع از بازگشت اسید معده و همچنین غذای موجود در معده به مری می‌شود.
اگر ماهیچه این دریچه ضعیف باشد، یا به هر علتی دارای نقص در عملکرد باشد، اسید معده به مری برمی‌گردد و سبب سوزش مری خواهد شد. به چنین وضعیتی که موجب بازگشت محتویات معده به درون مری می‌شود، رفلاکس گفته می‌شود.
همه شیرخواران دچار برگشت محتویات معده (مثل شیر) به مری می باشند، ولی با بزرگ تر شدن شیرخوار به تدریج این حالت از بین می رود، به طوری که افراد بزرگسال در حالت طبیعی برگشت غذا از معده به مری را ندارند یا به ندرت دارند.
این عارضه پس از یک سالگی و با بهبود عملکرد دریچه مری برطرف خواهد شد. معمولا حدود 50 درصد کودکان، رفلاکس را با شدت‌های مختلف تجربه خواهند کرد و تنها درصد کمی از نوزادان دچار رفلاکس شدید می‌شوند.
در نوزادانی که به این عارضه مبتلا هستند، بهتر است تعداد وعده‌های غذایی بیشتر شود و در هر وعده کودک شیر کمتری بخورد. این کار مانع از پر شدن کامل معده می‌شود و احتمال این که به دلیل نقص در عملکرد دریچه بین مری و معده، بخشی از شیری که نوزاد خورده است از معده وارد مری شود، به مراتب کمتر خواهد بود.
در اغلب موارد این عارضه نیازمند درمان‌های جدی نیست و اگر وضعیت نوزاد از نظر وزن‌گیری مناسب باشد، یعنی این وضعیت با رشد کودک بهبود خواهد یافت.
علی‌رغم این که رفلاکس در روند رشد نوزادان اختلالی را ایجاد نخواهد کرد، بهتر است برای کاهش درد و عوارض ناشی از این بیماری، در کوتاه‌مدت نوزاد تحت درمان‌های دارویی قرار گیرد.
البته باید توجه داشت اگر بالا آوردن شیر در نوزادان ناشی از رفلاکس نباشد، می‌تواند نشانه ابتلا به یک بیماری عفونی یا نوعی حساسیت غذایی باشد که معمولا در چنین حالتی این وضعیت بلافاصله پس از خوردن غذا اتفاق نمی‌افتد و چند ساعت پس از خوردن شیر، نوزاد به چنین وضعیتی مبتلا می‌شود.
مشکلاتی نظیر سرفه، کاهش وزن و بی‌اشتهایی از علائم و نشانه‌های ابتلا به رفلاکس است که گاه موجب ترشح بیش از حد بزاق، گریه غیرعادی و تحریک‌پذیری نوزاد خواهد شد.
علائم رفلاکس چیست؟
کودکتان بعد از هر بار شیرخوردن ممکن است مقدار کمی شیر را بالا بیاورد یا دچار سکسکه شود.
از دیگر علائم
رفلاکس در نوزادان می توان به سرفه، کاهش وزن، بی‌اشتهایی، اختلالات تنفسی، ترشح بیش از حد بزاق دهان، تحریک پذیری و گریه غیرعادی، درد سینه و ورم گلو اشاره کرد.
وی ممکن است دچار سرفه پس از بالا آوردن شیر شود و احتمالا علت این است که شیر در حال پس زدن از معده، اشتباها وارد مجاری هوایی وی شده است.
عارضه بازگشت اسید معده باعث به وجود آمدن ناراحتی های تنفسی نیز می شود، نظیر سینه پهلو، تنگی نفس، زخم دیواره مری و سوء تغذیه.
بالا آوردن شیر در نوزادان طبیعی است و تا زمانی که کودک از سایر جنبه ها مشکلی نداشته باشد، جای هیچ گونه نگرانی نیست. فقط لازم است یک تکه پارچه یا دستمال در دسترس داشته باشید.
هم بچه هایی که شیر خشک می خورند و هم آنها که از شیر مادر تغذیه می کنند ممکن است به چنین وضعیتی مبتلا شوند.
در نوزادانی که به پشت می‌خوابند این عارضه تشدید می‌شود، چراکه این وضعیت به دریچه مری فشار آورده و در نتیجه موجب برگشت اسید معده می‌شود.
تشخیص
متاسفانه تشخیص این که آیا نوزاد دچار سوزش سردل (رفلاکس) مزمن شده است یا خیر چندان راحت نیست. به منظور تشخیص این مطلب شما باید حتما با پزشک کودک مشورت کنید.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
در مواردی هم لازم است که بیماری کودک کاملا جدی تلقی شود و اگر تا کنون به پزشک متخصص کودکان مراجعه نکرده اید با مشاهده موارد زیر حتما اقدام کنید:
اگر هرگونه شکی در تشخیص وجود داشته باشد.
اگر بیماری با درمان های ساده برطرف نشود.
اگر خون در استفراغ وجود داشته باشد.
اگر کودکتان دچار کم خونی باشد.
اگر سرفه های پایدار یا عفونتهای مکرر تنفسی وجود داشته باشد که به نظر برسد به علت بازگشت مواد از معده به مری هستند.
اگر کودک در وزن گیری مشکل داشته باشد یا از خوردن غذا امتناع کند.
اگر عمل بلع مشکل باشد.
رفلاکس در نوزادان
خوشبختانه این موارد نادر هستند، اما اگر در مورد هر یک از آنها نگران هستید به پزشک متخصص کودکان مراجعه کنید. شاید لازم باشد برای تشخیص دقیق و بررسی کامل، آزمایشاتی برای کودک انجام شود. ممکن است پزشک تصمیم بگیرد تا از کودک اندوسکوپی به عمل آورد یا با قرار دادن وسیله ای در انتهای مری، اسیدیته این ناحیه را در طول 24 ساعت اندازه گیری کند.
این اقدامات معمولا برای کودک و متعاقبا برای شما ناراحت کننده خواهد بود، اما گاهی به عنوان آخرین اقدام برای قطعی بودن تشخیص بیماری یا تعیین میزان شدت آن ضروری است.
علل رفلاکس
دلایل زیادی برای بازگشت اسید معده در نوزادان وجود دارد. یکی از دلایل عمده، مصرف بیش از حد مایعات (مثل شیر) و غذاهای غیر جامد نسبت به افراد بزرگسال می باشد.
دومین دلیل شایع، خوابیدن بیش از حد به پشت می باشد که باعث تشدید این حالت می شود.
وجود این دو حالت و قابلیت برگشت سریع مایعات به نسبت جامدات، به دریچه مری فشار وارده می کنند و باعث برگشت اسید می شوند.
در نوزادانی که به پشت می‌خوابند این عارضه تشدید می‌شود، چراکه این وضعیت به دریچه مری فشار آورده و در نتیجه موجب برگشت اسید معده می‌شود.
اگر این عارضه در نوزاد شدید باشد، برای تشخیص بیماری و انجام اقدامات درمانی لازم است که نوع اسید معده نیز مورد آزمایش قرار گیرد
اگرچه رفلاکس یک بیماری است که در وضعیت شدید نیازمند مراقبت و درمان‌های پزشکی است، اما با گذشت زمان و تغییر در شیوه تغذیه و رشد کودک این وضعیت از بین می‌رود.
از دیگر دلایل برگشت اسید می توان به ساختمان معده کودک، عادات غذایی نامناسب، استعمال دخانیات توسط اطرافیان، اضافه وزن و حساسیت های غذایی اشاره کرد.
شرایطی نیز وجود دارد که بازگشت اسید معده را کاهش می دهد از جمله تغییرات عادات غذایی، سرپا نگه داشتن کودک بعداز خوردن شیر و غذا.
منابع:
روزنامه کیهان
سایت پزشکان بدون مرز
گروه پزشکی و سلامت تالار گفتگوی ایرانیان